Bölgede Gemi Yapımı ve Donanmaya Kürekçi Temin

Deniz seferleri devlet için maliyeti her zaman en masraflı olan seferler olmuştur, devlet birçok yerde donanma güçleri bulundurmak zorundaydı ve bu yerlerden bir taneside Avlonya’dır.987 Denizlerde sefer hazırlığına başlandığı zaman donanma için tersane-i amire de gemi yapımına ağırlık verilmektedir ve 17. yüzyıl ortalarına kadar her yıl 40 kadırganın tutulması kanunlaştırılmıştı.988 _{Yapılan gemilerin savaşa uygun olup olmadığı konusuna büyük önem}

gösterilmektedir. 9 Aralık 1564 yılında Avlonya bölgesinde gönüllü reislerin donanma için iki gemi yaptığı haberi gönderilmiştir ve giden cevapta eğer bu gemiler kaliteli ve 18 oturaklı olursa Donanma-i Hümayun ile sefere katılabileceği fakat olmazsa yakılıp imha edilmesi gerektiği yazılmıştır.989 _{Devlet büyük savaş hazırlıklarında tersane-i amire dışındaki yerlerde}

gemi yapılmasına izin vermektedir.990 _{28 Mart 1571 yılında Anadolu ve Rumeli’de olan}

beylere, kadılara ve eminlere gönderilen hükümde gazadan safalu levend reisler ve diğer kişilere gemi yapımı konusunda izin verilerek sefere katılabilecekleri belirtilmiştir.991 _Ayrıca

bu kişilerin başına Avlonya Azepler Ağası Kara Hace atanmıştır.992 _{12 Aralık 1565 tarihinde}

ise devlet Adriyatik’ten donanma için kürekçi gönderilmesini istemiştir. Gemilerin yelkenle hareket ettikleri dönemlerde kürekçiler kullanılmıştır.993 _{Avlonya ve İşkodra’ya gönderilen}

hükümde kürekçi ihracı için maliye tarafından sancakta olan kadılara hükm-i şerif ile görevli gönderilmiş ve istenen kürekçilerin geciktirmeden gönderilmesi emredilmiştir.994 _{Yine aynı}

hususta başka tarihlerde gönderilen hükümlerde kürekçilerin yanında cenkçilerin istendiğini

985 _{12 MD. h. 367, s. 267-268.}

986 _{Bostan, Adriyatik’te Korsanlık, Osmanlılar Uskoklar Venedikliler 1575-1620, s. 31.} 987 _{İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi I, s. 109-110.}

988_{İdris Bostan ve Salih Özbaran, Türk Denizcilik Tarihi, 1. Baskı, İstanbul: Tasarım Boyut Yayıncılık, 2009, s.}

324-325.

989 _{6 MD. h. 476, s. 275.} 990 _{Bostan ve Özbaran, s. 320.} 991 _{12 MD. h. 375, s. 271-272.} 992 _{12 MD. h. 375, s. 271-272.}

993 _{İdris Bostan, Osmanlılar ve Deniz, Deniz Politikaları Teşkilat Gemiler, 4. Baskı. İstanbul: Küre Yayınları, s.}

100.

görmekteyiz.995 Deniz seferlerinde kürekçilere ihtiyaç oldukça fazla olmuştur. İtalya ve Adriyatik seferinde 30 bin, Nova kalesinin alınmasında 23.538 kürekçi toplanmıştır.996

Genel olarak kürekçi temini 5 kaynağa dayanmaktadır. Bunlar avarız - ocaklık, hodgirifte, miri esir, esir satın alma ve kürek cezasına çaptırılma şeklindedir.997 _{Devlet donanma}

ihtiyacını karşılamak için halktan vergi veyahut hizmet yoluyla ihtiyacını temin etmektedir. İki yüz kadırgalık bir filo için en az 22 bin kürekçi gerekmektedir.998 _{Adriyatik bölgesinden}

temin edilen kürekçiler genel olarak Donanma-i Hümayun’a yardım olarak gönderilmiştir. 1565 tarihinde Cezayir Beylerbeyi Kaptan Piyale Paşa’ya gönderilen hükümde düşman donanması dağılana kadar Preveze bölgesinde kalması üzerine emrindeki gemilere kürekçi ve cenkçi ihtiyacı olma ihtimalinden dolayı Mora, İnebahtı, Karlıili ve Yanya sancakbeyleri ile Delvine alaybeyine hüküm gönderileceği söylenmiştir.999 _{Daha sonra bu sancaklara}

gönderilen hükümde yardım için gönderilmesi istenen bu kürekçilerin sipahi ve hisar erenlerinden seçilmesi istenmiştir.1000 _{1571 tarihinde ise zahire gemilerine gelebilecek}

saldırının önlenmesi için eksik olan kürekçilerin tamamlanması emredilmiştir.1001 _{6 Nisan}

1571 tarihinde gönderilen hükümde ise düşmanın birleşerek Donanma-i Hümayun’a saldıracağı haberlerinin alınmasına mukabil gerekli sefer hazırlıklarının tamamlanmasının yanında ek olarak Müslüman kürekçilerin gönderileceği yazılmıştır.1002 _{Aynı tarihlerde başka}

bir hükümde kürekçilerin fazla gelme durumundan bahsedilmektedir. Cevap olarak, fazla gelen bu kürekçilerin en önemli askeri unsur oldukları ve fazla olanların ihtiyaç halinde Donanma-i Hümayun geldiğinde Vezir Pertev Paşa’nın münasip gördüğü gemilere yerleştirilmesi emredilmiştir.1003

Kürekçi temininde yetkili kişi ise kadıları olup bu konudaki tüm işlemler onların sorumlulukları altında yapılmaktadır.1004 _{12 Aralık 1565 tarihinde kadılara gönderilen}

hükümde denizlere çıkacak olan donanma için kürekçi temin edilmesi istenmiştir.1005

995 _{Ayrıntılı bilgi için bkz. 12 MD. h. 208, s. 176-177.}

5 MD. h. 328, 329, s. 236-237.

996 _{Bostan, Osmanlılar ve Deniz, Deniz Politikaları Teşkilat Gemiler, s. 101.} 997 _{Bostan, Osmanlı Bahriye Teşkilatı XVII. Yüzyılda Tersane-i Amire, s. 187.} 998 _{İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi I, s. 110.} 999 _{5 MD. h. 328, s. 236.}

1000 _{5 MD. h. 329, s. 236-237.} 1001 _{12 MD. h. 264, s. 207-208.} 1002 _{12 MD. h. 394, s. 281-282.} 1003 _{12 MD. h. 464, s. 325.}

1004 _{Bostan, Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, s. 72.} 1005 _{5 MD. h. 624, s. 384-386.}

Gönderilecek olan kürekçilerin gecikmemesi ve eksik gitmemesi emredilerek kadıların ve gönderilen adamların kendi halinde bırakılmaması kontrol edilmesi, verilen görevin zamanında yapılması sıkıca tembih edilmiştir.1006 _{Bazı durumlarda emir giden sancaklardan}

eğer kürekçi temin edilemiyorsa bunun yerine para alma uygulaması yapılmıştır. 20 Haziran 1566’da İnebahtı, Avlonya, Tırhala ve Karlıili sancaklarından bin nefer kürekçi istenmiş ve eğer bu miktar temin edilemiyorsa buna karşılık bedel akçası olarak adlandırılan bir miktar para istenmiştir.1007 _{16 Mart 1571 tarihinde kadılara ve İşkodra kadısına gönderilen hükümde}

kürekçi temininin nevruzdan önce yapılması istenmiş fakat 20 gün geçmesine rağmen kürekçi temini yapılmamıştır.1008 _{Bu durumdan dolayı ikaz edilen kadıların derhal görevlerini}

yapmaları emredilmiştir. Devlet kürekçi teminine oldukça önem vermiş ve kürekçi istenildiği zaman vakit kaybetmeden temin edilmesini beklemiştir. 15. yüzyıldan itibaren Osmanlıların denizlerde güç kazanmasıyla kadırga türü gemilerin donanmada yer alması kürekçi ihtiyacını artırmıştır.1009 _{Kürekçi temin edilen yerlerden konumuz olan Adriyatik bölgesinde ise İşkodra,}

İlbasan, Delvine ve Avlonya sancakları yer almaktadır.1010

Kürekçi temininde bir diğer yol da suç işlemiş kişilerin cezalandırılmak amacıyla savaş gemilerinde küreğe konulmalarıdır. Venedik donanmasında uygulanan suçluların küreğe konma cezasını Osmanlılarda uygulamıştır.1011 _{Bu hususta Adriyatik bölgesinde karşımıza üç}

konu çıkmaktadır. İlk olarak devlet adına sahte arz, sahte evrak düzenleyen kişiler yer almaktadır. 2 Ekim 1565’te İlbasan beyine gönderilen hükümde vefat eden bir kethüdanın yerine tayin olunan Hüseyin adlı kişinin beratını ele geçiren Hasan adlı suçlu kendi adına bu evrakı düzenleyerek sahtecilikte bulunmuştur.1012 _{Bu durum fark edildiğinde bu kişinin}

küreğe konulması için yakalanması emredilmiştir. Yine aynı konuda 29 Şubat 1568 tarihinde Mehmed bin Ali adlı kişi İşkodra sancakbeyi ve dizdarı adına düzenlenen sahte belgelerle başkalarını kandırmıştır. Bu kişinin de yakalanarak küreğe konulmak için merkeze gönderilmesi emredilmiştir.1013 _{İkinci olarak ise devlete isyan eden kişilere verilen kürek}

cezaları olmuştur. 27 Nisan 1566’da Draç kazasında Mehmet adında bir kişi isyan üzere

1006 _{5 MD. h. 624, s. 384-386.} 1007 _{5 MD. h. 1963, s. 384-386.} 1008 _{12 MD. h. 208, s. 176-177.}

1009 _{Bostan, Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, s. 68.} 1010 _{Bostan, Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, s. 102.} 1011 _{Bostan, Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, s. 105.} 1012 _{5 MD. h. 307, s. 223-224.}

olduğu halka zarar verdiği ve hırsızlık yaptığı bildirilmiştir.1014 _{Bunun üzerine İlbasan beyine}

bu kişiyi Donanma-i Hümayun geldiğinde küreğe vermesi emredilmiştir.1015 _{Başka bir tarihte}

yine isyan neticesinde verilen cezanın küreğe konulma olduğunu görmekteyiz. 29 Ekim 1568 tarihinde Avlonya sancağında fesatlık çıkaran ve halka zarar veren kişilerin yakalanarak merkeze gönderilmesi ve ceza olarak yakın yerde küreğe konulmaları emredilmiştir.1016 _Son

olarak karşımıza çıkan hususta tarla yüzünden tartışmalı olan kimselerin verilen karara uymadıkları takdirde kürek cezasına çarptırılacağı bildirilmiştir. 16 Ağustos 1568’de Delvine sancağında Mehmet Hace ile tarla yüzünden tartışmalı olan Silahdar Osman mahkemeye sevk edilmiştir.1017 _{Silahdar Osman çıkan karara uymamaktadır.}1018 _{Bunu üzerine eğer karara}

uymamaya devam ederse kürek cezasına çarptırılacağı yazılmıştır.

4.7.5 Güney Adriyatik Sahillerine Düşman Saldırıları ve Bölge Sipahilerinin Donanma-i