Günümüzde sporun toplumlar üzerindeki etkisi çok büyüktür. Toplumlar arası barışı ve kardeşliği sağlayan en etkili ve önemli unsurdur. Futbol oyunu diğer spor dalları arasında daha da önemli bir yer tutmaktadır. Dolayısıyla futbol sporunun yapıldığı alanların önemi de artmaktadır. Günümüzde stadyum yapıları artık toplumların diğer toplumlar karşısında teknolojik ve ekonomik yönden gövde gösterisi yapıldığı yerler durumuna gelmiştir. Tüm toplumlar artık futbolun dünyadaki etkisinin bilincinde olarak ekonomik ve teknolojik anlamda güçlerini stadyum yapılarına da yansıtmaktadırlar.
Geçmişte stadyum yapıları birçok spor dallarının birlikte yapıldığı yapılar olarak kullanılmıştır. Ancak teknolojinin ve toplumların ilerlemesiyle yapılar özel fonksiyonlara kavuşmuştur. 1900’lü yıllarda olimpiyat ruhunun gelişimiyle birlikte, olimpiyat stadlarında tüm spor dalları birlikte kullanılmaktaydı. Günümüzde ise modern stadyum yapıları sadece futbolun gerçekleştiği yapılar olarak kullanılmaktadır. Teknolojideki gelişmeler ve dönemlere göre kullanıcı taleplerinin değişmesi modern anlamdaki stadyum yapılarının özelliklerinin değişmesine yol açmıştır.
Değişen kullanıcı gereksinimlerini karşılayıcı yönde modern stadyum yapılarındaki değişen temel planlama özellikleri araştırmalarımızda 5 başlık altında değerlendirilmiştir. Bu ana başlıklar günümüz modern stadyum yapılarının en önemli kriterleridir. Bunlar; esneklik, seyir konforu, çatı örtüsü ve konstrüksiyon, yer seçimi ile trafik ve otopark çözümleridir. Modern stadyum yapılarında görülen bu ana kriterler 2002 ve 2006 yılında düzenlenen Dünya Futbol Şampiyonasının gerçekleştiği stadyum yapılarının temel özellikleri olarak da ön plana çıktı. Bu modern stadyum yapılarının en önemli ortak özelliklerinden biri de 2000 yılından sonra yapılan stadyumlar olmasıydı. Önemli karşılaşmaların yapıldığı bu stadyum yapılarının cephelerinde büyük reklam gelirleri elde edilmiştir. Stadyum yapılarının yapısal özelliğinden dolayı cepheleri reklam alanları oluşturulmasına çok uygun yerler olmasıdır.
Sonuçta, futbol endüstrisi tüm dünyada ekonomik ve teknolojik yönden önemli gelişmeler göstermiştir. Son dönem modern stadyum yapılarının ekonomik
verimliliğinin yüksek olması, geçmiş dönem stadyum yapılarının günümüzde kullanım amaçlarının değiştirilme zorunluluğunu doğurmuştur. Zira bu şartları sağlamayan stadların kulüp ve ülke ekonomilerine zarar vereceği kesindir. Geçmiş dönem stadyum yapılarının verimini artırmak için değişen ve gelişen kullanıcı gereksinimlerini karşılayıcı yönde hizmet birimlerinin ve kullanım amacının değişiklik göstermesi zorunlu hale gelmiştir. Bu stadyum yapıları sadece futbol oyununun gerçekleştiği alanlar olması yanında yılın her günü hizmet verebilecek ve modern stadyum yapılarının temel planlama özelliklerini taşıyan yapılara dönüştürülmesi şarttır.
KAYNAKLAR
ANONĐM,2001,”Özürlü Kişilere Uyarlanmış Yapılar”, Đstanbul AYYILDIAZ , M., 1974,”Türkiye’de Spor” , Ankara , s: 14-28 ANONĐM, 1988, “OLĐMPĐK HAREKET”, TMOK Yayınları, s:9–10
ÇĐFTÇĐ, Ç. , 1990, “ Türkiye’de Bazı Kentlerde Sosyal Donatım Alanlarının Durumu, Planlama Đlişkisi”, Doktora tezi ( ĐTÜ) ,Đstanbul, s: 26–46
DOĞU,G.,2006,”Sporun Sosyal Ve Ekonomik Faydaları”,Sağlık Kentler Birliği Toplantısı,Eskişehir
D.P.T .,1976, “ 4. Beş Yıllık Kalkınma Plan Hazırlık Çalışmaları DPT Sosyal Planlama Dairesi” Ankara
D.P.T .,1984, “ 5. Beş Yıllık Kalkınma Plan Hazırlık Çalışmaları DPT Sosyal Planlama Dairesi” Ankara
D.P.T .,1989, “ 6. Beş Yıllık Kalkınma Plan Hazırlık Çalışmaları DPT Sosyal Planlama Dairesi” Ankara
D.P.T .,1995, “ 7. Beş Yıllık Kalkınma Plan Hazırlık Çalışmaları DPT Sosyal Planlama Dairesi” Ankara
D.P.T .,2000, “ 8. Beş Yıllık Kalkınma Plan Hazırlık Çalışmaları DPT Sosyal Planlama Dairesi” Ankara
D.P.T .,2006, “ 9. Beş Yıllık Kalkınma Plan Hazırlık Çalışmaları DPT Sosyal Planlama Dairesi” Ankara
EPAK, 1997,” Hakem Gözlemci Rehberi “, Đstanbul,
ERKAL, M., 1986 ,” Sosyolojik Açıdan Spor”, Megs Yayınları, Milli Eğitim Basım Evi, Ankara, no:30
ERSOU, K.,1994,” Kentsel Alan Kullanım Normları”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları
EVREN, M., 1994, “ Kapalı Spor Salonları Ve Diğer Spor Tesislerine Umumi Bir Bakış”, Pulhan Matbaası, Đstanbul, s: 5–25
FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ, “Şükrü Sarçoğlu Stadı”,
http://www.fenerbahcecumhuriyeti.org/ Sukru_Saracoglu_Stadi.asp FĐFA, 2005, “ Futbol Oyun Kuralları”, Çeviri TFF , Đstanbul FĐFA, 2007 ,“ History Of Futbol” , www.fifa.com
FĐFA, 2001,” Fotball Stadia “ , Đsviçre
GERAĐNT, J. , “Outdoor Sports Handbook Of Sports And Recreational Building Design, MSÜ Kütüphanesi , vol.1 s:.69-93
GOULD,D.,1986,”Applied Sport Psycology”,California GRAHAM , D., 2001, “ Stadium”, s: 8-36
HUNTCHINSON,J.L.,1949”Principles Of Rekreation”,New York
ĐMAR ĐSKÂN BAK. , 1970,” Ankara Rekreasyon Planlaması Esasları Ankara “, s: 4-5 ĐSTANBUL GENÇLĐK VE SPOR ĐL MÜDÜRLÜĞÜ, 2007”Atatürk Olimpiyat Stadı Genel Bilgiler”, http://www.ataturkolimpiyatstadi.net/default.asp?inc=detaylar
JOHN , J., 2000 ,”DesignO Football Stadia” , Đsviçre
KAHRAMAN ,A.,” Türker’de Top Oyunu”, Türk kültür Dergisi, cilt :x
KAHRAMAN ,A.,1995” Osmanlı Devleti’nde Spor”, Kültür Bakanlığı Yayınları, KALYON,T.A.,1997,”Özürlülerde Spor”, Bağırgan Yayın Evi,
KAJIMA, 2002, “News¬es Stadium Construction”, Japonya, Vol:7 KAJIMA, 2002, “ News¬es 2002 fifa worldcup”, Japonya , Vol:2 KETEN, M .,” Türkiye de spor”
NATAN,A.1971,”Sport And Society”,New York ORAL ,M.,” Türkiye’de Futbol Tarihi “, Đstanbul
SALTUK , S., 1999,“Antik Stadyumlar “ F4,F2,F5 , Đstanbul , s: 10-20 SANRI , Đ.,1997,” Şehircilik Ders Notları”, Edirne, s: 31
SPOR BĐLĐM, 2007, “Antik Çağda Spor Oyunları”, http://www.sporbilim.com SPOR BĐLĐM, 2007, “Sporun Toplumsal Boyutu”, http://www.sporbilim.com SPOR BĐLĐM, 2007, “Antik Çağda Spor Oyunları”, http://www.sporbilim.com STADIUM GUIDE, 2007,”Present Stadiums”, http://www.stadiumguide.com /currentstadiums.htm
SWADDLING, J. ,2000,” Antik Olimpiyat Oyunları” , Hormer Yayın Evi, s:2–4 ÖZER,S.D.,2001,”Engelliler için Beden Eğitimi Ve Spor”,Nobel Yayın Dağıtım ÖZGEN, A.,2003,” Direkli / Dikmeli Strüktürler “Yapı Dergisi, sayı:264, s:98 TAYGA,Y.,1990,”Türk Spor Tarihine Genel Bakış”,GSGM Yayınları, Ankara TMMO,2001,” Özürlü Kişilere Uyarlanmış Yapılar “, Cem Ofset, Đstanbul, s: 7–27 TFF, 2006 ,“Türkiye Futbol Federasyonu Stadyum Ve Güvenlik Komitesi Talimatı, Kriterleri Ve Ekleri”, Ağustos, www.tff.org.tr.
UEFA, 2004,” Guiedelines And Recommendations For Floodlighting For All UEFA Competitions” , UEFA Yayınları
UEFA, 2004,” Binding Safety And Security Instructions”, Uefa Resmi Web Sitesi , , www.uefa.com
WĐKĐPEDĐA, 2007,”FĐFA’nın 5 Ve 4 Yıldız Kriterlerine Sahip Stadyum Yapıları”, www.en.wikipedia.org
WORLD STADIUMS, 2007 ” Historic stadiums”, http://www.worldstadiums.com/ stadium_menu/ architecture /historic_stadiums.shtml
WORLD STADIUMS, 2007 ”Stadium Principles”, http://www.worldstadiums.com/ stadium_menu/architecture/stadium_principles.shtml
WORLD STADIUMS , 2002 ”World Cup 2002”, http://www.worldstadiums.com/ stadium_menu/tournaments/worldcup2002.shtml
ÖZGEÇMĐŞ
Doğan DURGUN, 1976 yılında Divriği’de doğdu. Đlkokulu, ortaokulu ve lise öğrenimini Divriği’de tamamladı. 1993 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Maden Fakültesinde 3 yıl okudu. 1996 yılında T.Ü. Mimarlık Fakültesinde öğrenimine başladı. 2001 yılında mezun oldu. Halen özel sektörde mimar olarak çalışmaya devam etmektedir. Yabancı dili Đngilizcedir.