Ayrışma Bireyleşme Ergen Testi’nin Geçerlik Çalışmaları 1 Kuramsal Geçerlik

Kuramsal geçerleme için ilk havuz, ergenin ayrışma bireyleşme altı temel boyutunun ilgi alanlarının örneklemine göre hazırlanan 119 maddeden meydana getirilmiştir. SITA’nın bu araştırma formu testin dayanmış olduğu kuramsal temeli iyi bilen altı tıp fakültesi öğrencisine ve tıp fakültesi öğretim üyesine verilmiştir. Sekiz sınıfta bu ölçek ile birlikte onların boyutlarının (SITA’nın “ölçekleri”) içine değişik maddeler sınıflandırılarak uygulanmıştır. Bu sekiz sınıfın altısında doğru bir şekilde sınıflanmış olan maddelerde karşılaşılan başarısız maddeler gözden geçirilirken veya çıkarılırken, yeterli sağlam ve önemli geçerliliğe sahip olanlar üzerinde düşünülmüştür. Bu yöntem yaklaşık olarak altı SITA’dan 100 madde elde edilene

kadar üç kez tekrarlanmıştır. Dört geçerlik maddesi dikkatsiz, düzensiz veya rastgele cevap verilmeye duyarlı olarak Millon (1981) tarafından teste sonradan eklenmiştir.

III.6.1.1.2. İç Geçerlik

SITA’nın iç geçerliği 305 öğrencinden oluşan üç ergen örneklemi üzerinde yapılan çalışmalarla elde edilmiştir. Birinci grup, Kuzeydoğu Metropoliten Lisesi’nde 9., 10. ve 11. sınıflarından (yaşları 13 ile 16 arasında değişen) 90 öğrenciden oluşmaktadır. İkinci grup, Güneydoğu Metropoliten Üniversitesi’nin (yaşları 17 ile 18 arasında değişen) 140 üniversite birinci sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Üçüncü grup, Güneydoğu Metropoliten Üniversitesi’nin (yaşları ortalaması 21,5) üst sınıf öğrencilerinden meydana gelmiştir. Çeşitli analizler sonucunda 305 öğrenciden üçünün verisi çalışmaya alınmamıştır. SITA’nın iç-yapısal özelliklerini deneysel bir şekilde gözden geçirmek için faktör analizi örneklemin tamamı için yapılmıştır. Varimaks ölçütüne göre döndürmeyle faktör analizi yapılmıştır (Dört geçerlilik maddesi dışarıda bırakılmıştır). SITA’nın altı temel ölçeğinden 100 madde oluşturulmuştur. Meydana çıkan faktör yapısının teorik olarak altı SITA ölçeği ile benzer olması beklenmiştir. Faktörlerin benzerliği SITA’nın dayandığı ayrışma bireyleşme sürecinin farklı safhaları için yapı geçerliliği kadar SITA ölçekleri için iç geçerliliği sağlamıştır. SITA’nın temelini oluşturan altı faktör belirlenmiştir.

Faktör 1, varyansın %32.9’una; faktör 2, varyansın %21.8’ine; faktör 3, varyansın %11.6’sına; faktör 4, varyansın %12.2’sine; faktör 5, varyansın %7.9’una; faktör 6, varyansın %7.7’sine katkıda bulunmuştur.

Faktör analizi sonucunda SITA’nın Beslenme-Sembiyosis alt ölçeği ergenin sembiyotik döneminde açık bir şekilde ayrışmamıştır. Yapılan faktör analizi bu alt ölçeğin ikiye ayrıldığını göstermiştir. Temel bağlılık boyutuyla ilgili Beslenme- Sembiyosis alt ölçeği; Bakım Veren Kişiyi Arama ve Kişiler Arası Bağlanma olarak ikiye ayrılmıştır. Böylelikle SITA’nın alt ölçekleri yediye yükselmiştir. Bu sonuçlarla tekrar edilen 7 faktör analizinde bulunmuştur.

III.6.1.1.3. Dış Geçerlik

Dış ölçüt geçerlemesinde, diğer bir deyişle benzer ölçekler geçerliğinde Millon Ergen Kişilik Envanteri (MAPI) seçilmiştir (Millon, Green ve Meagher, 1982), çünkü araştırmadaki ergen grubu için kişilik özellikleri açısından bir düzeni vardır. MAPI kişilerin yüksek puan almalarına göre gruplanmıştır. Ölçeklerden 70 ve yukarısı almayan kişiler sınıflamanın dışında bırakılmıştır. Bu geçerlemede MAPI’ın “Arkadaşça-Razı, Bağımlı-Uyarlı, Endişeli-Birdenbire Canı Sıkılabilen, Öfkeli- Çabuk Kızan, Emin-Girgin” kişilik gruplarıyla SITA’nın alt ölçekleri arasında (Beslenme/Sembiyosis-Arkadaşça/Razı, Kısıtlanma Kaygısı -Öfkeli/Çabuk Kızan, Kendini Merkezileştirme-Emin/Girgin, Ayrışma Kaygısı -Endişeli/ Birdenbire Canı Sıkılabilen, İhtiyacı İnkâr Etme-Öfkeli/Çabuk Kızan, Sağlıklı Ayrışma-Emin/Girgin) yüksek korelesyon bulunmuştur. MAPI’ın “Arkadaşça-Razı, Bağımlı-Uyarlı, Endişeli-Birdenbire Canı Sıkılabilen, Öfkeli-Çabuk Kızan, Emin-Girgin” kişilik gruplarıyla SITA’nın alt ölçekleri arasında (Beslenme/Sembiyosis-Öfkeli/Çabuk Kızan, Kısıtlanma Kaygısı–Emin/Girgin, Kendini Merkezileştirme- Endişeli/Birdenbire Canı Sıkılabilen, Ayrışma Kaygısı–Emin/Girgin, İhtiyacı İnkâr Etme-Emin/Girgin, Sağlıklı Ayrışma-Endişeli/Birdenbire Canı Sıkılabilen) düşük korelasyon bulunmuştur.

Levine, Green ve Millon (1986) tarafından SITA’nın ilk geliştirilme çalışmaları sonucunda, yedi alt ölçekten (Bakım Veren Kişiyi Arama, Kişiler Arası Bağlanma, Kısıtlanma Kaygısı, Ayrışma Kaygısı, İhtiyacı İnkâr Etme, Kendini Merkezileştirme ve Sağlıklı Ayrışma) oluşan 86 maddelik ilk formu oluşturulmuştur. Daha sonra Levine’nin yaptığı çalışmalarla SITA, ilk formundan üç şekilde farklılaşmıştır. İlk formdaki Kişiler Arası Bağlanma alt ölçeği, Akrana Bağlanma ve Öğretmene Bağlanma olarak ikiye ayrılmıştır. İkincisi, Reddedilme Beklentisi adıyla 15 maddelik yeni alt ölçek düzenlenmiştir. Bu alt ölçeğin teorisi, geleceğin sınır durumları ve narsistik hastalarının erken ayrışma bireyleşme safhalarının özelliği “katılık, farklılaşmama, ifade edilmemiş ve kinli saldırganlık” olarak Kernberg (1999)’in ebeveyn tanımlamalarından sağlanmıştır. Reddedilme Beklentisi alt ölçeği, duygusal katılık ve önemli diğerlerinden (anne, baba, kardeş vb.) farklılaşmama temalarını değerlendirmek için hazırlanmış maddelerden oluşturulmuştur. Üçüncüsü

de SITA’nın ilk formunun Kendini Merkezileştirme alt ölçeği “Aynalamayı Yaşama” olarak isimlendirilerek hedeflenmiş kavramları daha iyi tanımlamıştır. Aynalamayı Yaşama, Mahler’in erken çocukluk ayrışma bireyleşme safhasını tanımlamada kullandığı terminolojiye daha çok benzemiştir. Böylelikle SITA, 103 maddelik dokuz alt ölçek hâlini almıştır. SITA ölçeklerinin maddeleri 7 ile 15 arasında değişmektedir. SITA ölçek puanlaması ise 7 ile 75 arasında değişmektedir. Yapılan çalışmalar sonucunda 103 maddelik 5’li likert tipi Ergen Ayrışma Bireyleşme Testi oluşturulmuştur. SITA alt ölçeklerinin son şekli şöyle sıralanmaktadır (Levine ve Saintonge, 1993).

1. Ayrışma Kaygısı: Önemli diğerlerinden (anne, baba, kardeş vb.) ayrışmadır. 2. Kısıtlanma Kaygısı: Sarma olarak samimiliğin yaşanmasıdır.

3. Bakım Veren Kişiye Bağlanma: Bakım veren kişiye güçlü bağlanmadır. 4. Akrana Bağlanma: Kuvvetli akran samimiliği için çabalamalardır.

5. Öğretmene Bağlanma: Öğretmenlere kuvvetli, samimi bağlanmalar için çabalamalardır.

6. Aynalamayı Yaşama: Narsistik çabalamalardır. 7. Bağlılığı İnkâr: Bağlanma ihtiyaçlarını reddetmedir.

8. Reddedilme Beklentisi: Önemli diğerleriyle (anne, baba, kardeş vb.) katı ve düşmanca olarak deneyimlenmektedir.

9. Sağlıklı Ayrışma: Bağımlılık ve bağımsızlık çabalamalarının esnek dengesidir.