Çizdiği ikinci şekilde görüntünün aynanın önünde oluşması gerektiğini düşündüğü için ona uygun bir biçimde çizim yapmıştır. Ancak burada da ikinci bir ışın çizemediği için görüntüyü oluşturamamıştır. Birinci çizdiği şekle benzer biçimde burada da görüntüyü çizerken ince kenarlı mercekte olduğu gibi çizmiştir. Görüşme yapılan öğrencilerden başka bir tanesi de çizim yaparken ışığınları tıpkı merceklerde olduğu gibi kırarak görüntüyü çizmiştir. Bu durum öğrencilerin merceklerde görüntü oluşumu ile düzlem aynada görüntü oluşumunu karıştırdıklarını ve hatta yansıma ve kırılma olaylarının nasıl olduğunu ve bunların sonuçlarını yarumlayamadıklarını ortaya koymaktadır. Öğrenci 6 ayrıca oluşan görüntünün gerçek bir görüntü olduğunu düşünmektedir. Bu düşüncesine dayanak olarak da görüntünün aynanın önünde oluşmasını göstermektedir.
Bundan sonraki kısımda sınıf öğretmenliği ve ilköğretim öğrencilerinin ön test ve son testleri karşılaştırılarak görüşmelerden elde edilen veriler karşılaştırılmalı olarak sunulacaktır.
4.1.2.3 İlköğretim Öğrencileri ile Sınıf Öğretmeni Adaylarının Ön Test-Son Test Karşılaştırması
Sınıf öğretmenliği öğrencileri ve ilköğretim öğrencilerinin “Saat kaç?” sorusu ile ilgili hem ön test hem de son test verileri Tablo 4.9 ‘da karşılaştırılmalı olarak verilmiştir. Tablo 4.9 genel olarak incelendiğinde her iki öğrenci grubunun da aynı türden yanıtlar verdikleri görülmektedir. Bununla birlikte yanıtların çeşitliliğine bakıldığında, ilköğretim öğrencilerinin sınıf öğretmenliği adaylarına kıyasla daha çok çeşit yanıt verdikleri de söylenebilir. Ancak genelde her iki grubun da yanıtlarındaki benzerlik oranları oldukça yüksektir.
Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bilimsel olarak kabul edilebilir yanıtlarının oranı, ilköğretim öğrencilerininkine göre daha yüksektir. Tablo 4.9 incelendiğinde aynı soruya ilköğretim öğrencilerinin ön testte %6.40’ ının, sınıf öğretmenliği öğrencilerinin ise %41.22’ sinin tam yanıt verdiği görülmektedir. Son test verilerine bakıldığında ise ilköğretim öğrencilerinin %14.78’ i, sınıf öğretmenliği öğrencilerinin ise %71.62’ si tam yanıt vermişlerdir. Hem ilköğretim öğrencilerinin hem de sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretim sonrası tam yanıt verme oranlarının arttığı ortaya çıkmaktadır. Kısmi yanıt veren öğrencilerin dağılımlarına bakıldığında ise, ilköğretim öğrencilerinin ön testte %17.25’ inin sınıf öğretmenliği öğrencilerinin %40.54’ ünün, son testte ise ilköğretim öğrencilerinin %31.03’ ünün, sınıf öğretmenliği öğrencilerinin ise %6.08’ inin saatin aynadaki görüntüsünün ters olduğunu bildikleri ancak bunun nasıl olduğunu açıklayamadıkları görülmektedir. Bu sonuçlara bakıldığında, kısmi yanıtların oranı sınıf öğretmenliği öğrencilerinde öğretim sonrası azalırken, ilköğretim öğrencilerinde artmaktadır. Bu da düzlem aynadaki sağ-sol tersinmesini ilköğretim öğrencilerinin tam olarak özümseyemediklerini ortaya koymaktadır.
Tablo 4.9 “Saat kaç?” sorusuna ilköğretim ve sınıf öğretmenliği öğrencilerinin verdikleri yanıtların türleri
ÖN TEST SON TEST
YANIT TÜRLERİ
A. Bilimsel Olarak Kabul Edilebilir Yanıtlar
1. Tam Yanıt İlk Öğrt. n (%) Sınıf Öğrt. n (%) İlk Öğrt. n (%) Sınıf Öğrt. n (%) (11:15, 11:35)
Ali, kolundaki saat duvardaki saatten farklı olduğu için şaşırmıştır.
Çünkü saatin aynadaki görüntüsü terstir.
Düz aynalar bir cismin görüntüsünü soldan sağa çevirir. Aynaya bakıp sol elimizi kaldırırsak görüntümüz sağ elini kaldırır. 13 (6.40) 61 (41.22) 30 (14.78) 106 (71.62) 2. Kısmi Yanıt (11:15, 11:35)
Ali, kolundaki saat duvardaki saatten farklı olduğu için şaşırmıştır.
Çünkü saatin aynadaki görüntüsü terstir.
35
(17.25) (40.54) 60 (31.03) 63 (6.08) 9
Toplam (23.65) 48 (81.76) 121 (45.81) 93 (77.70) 115
B. Bilimsel Olarak Kabul Edilemez Yanıtlar
1. Küresel (Çukur ve Tümsek) Aynalar ile Düzlem Aynaların Karıştırıldığı Durumlar
(19:15, 18:55):
• Ali saatin görüntüsünün ters olduğunu fark etmiştir. 16 (7.88) 12 (8.11) 21 (10.35) 12 (8.10) • (19:15): Ayna çukur ayna olabilir. Bu nedenle ters bir görüntü
oluşmuştur. 0 0 5 (2.46) 0
• (17:05): Görüntü aynada terstir. Akreple yelkovanın yeri
değişmiştir. 0 8 (5.41) 0 9 (6.08)
• (11:15): Aynalar tümsek ayna olduğu için ters göstermiştir. • (13:45): Aynalar tümsek ayna olduğu için büyük göstermiştir.
0 1 (0.49) 0 0 1 (0.49) 0 0 0
2. Akrep ve Yelkovanın Bir Tanesinin Görüntüsünün Düşünüldüğü Veya Birbirlerine Göre Simetriğinin Alındığı Durumlar
• (13:15):Saatin görüntüsü aynaya ters yansıdığı için Ali şaşırmıştır.
0 0 20
(9.85)
0 • (22:15, 9:05) Düzlem aynada saat ters görünmüştür. 15
(7.18) 0 (7.39) 15 0
3. Sezgisel Yanıtlar
(12:45)
• Ali duvar saatinin görüntüsüne kendi saatiyle fark olup olmadığını anlamak için bakmıştır. Yanıtı şekilden buluruz.
(13:25)
• Düzlem aynada oluşan cismin görüntüsü düz, sanal ve cisimle aynı boyda olduğu için gerçeği ile aynıdır.
• Ayna yamuk olduğu için ters görünüyor. • Saat yanlış olduğu için şaşırmıştır
73 (35.96) 0 3 (1.48) 5 (2.46) 0 4 (2.70) 0 0 24 (11.83) 0 1 (0.49) 0 0 3 (2.02) 0 0 Toplam 134 (66.01) (16.22) 24 (42.86) 87 (16.22) 24 C. Kodlanamaz Yanıtlar 17 (8.37) 0 (10.34) 21 7 (4.73) D. Yanıtsız 4 (1.97) 3 (2.02) 2 (0.99) 2 (1.35) 203 (100) (100) 148 (100) 203 (100) 148
Tablo 4.9 incelendiğinde, üç ana kategorinin ortaya çıktığı görülmektedir. Bunlardan birincisi öğrencilerin küresel aynalarla düz aynaları karıştırdıkları durumdur. Ön testte ilköğretim öğrencilerinin %7.88’ i sınıf öğretmenliği öğrencilerinin %8.11’ i, son testte ise ilköğretim öğrencilerinin %10.35’ i, sınıf öğretmenliği öğrencilerinin %8.10’ u görüntünün ters olduğunu belirtmişler ancak görüntünün hem soldan sağa, hem de baş aşağı döndüğü var sayılarak yanıt verdikleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca son testte ilköğretim öğrencilerinin %2.46 ‘sı aynanın çukur ayna olabileceğini açıkça belirtmiştir. Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin %5.41’ i ön testte, %6.08 ‘i ise son testte görüntünün baş aşağı döndüğünü belirterek yine çukur aynada görüntü oluşumuna benzer bir biçimde yanıt vermiştir. Bu kategoride ilköğretim öğrencilerinin %8.37’ sinin sınıf öğretmenliği öğrencilerinin de %13.52’ sinin öğretim öncesi, ilköğretim öğrencilerinin %13.3’ ünün sınıf öğretmenliği öğrencilerinin ise %14.18’ inin öğretim öğretim sonrasında küresel aynalarla düzlem aynaları birbirleri ile karıştırdıkları görülmektedir. Bu kategorideki yanıt yüzdelerinin öğretim sonrasında her iki grupta da artış göstermesi öğretim sürecinde öğrencilerin düzlem aynalarda görüntü oluşumunu tam olarak kavrayamadıklarını göstermektedir.
Bilimsel olarak kabul edilemez yanıtların ikinci kategorisine bakıldığında bu gruptan yanıtların sadece ilköğretim öğrencileri tarafından verildiği görülmektedir. İlköğretim öğrencilerinin ön testte %7.18’ inin son testte ise, %17.24’ ünün saatin ters göründüğünü düşünmelerine rağmen sadece akrep ya da yelkovanın tersini alarak veya ikisinin yerlerini değiştirerek yanıt verdikleri görülmüştür. Bu durumda, simetri kavramının bu yaş grubu öğrencileri tarafından anlaşılması zor bir kavram olduğu söylenebilir.
Bu grupta yer alan son kategori ise öğrencilerin daha çok sezgileriyle verdikleri yanıtlardır. Öğretim öncesi ilköğretim öğrencilerinin %50.25’ i sınıf öğretmenliği öğrencilerinin %2.70’ i, öğretim sonrasında ise ilköğretim öğrencilerinin %12.32’ si sınıf öğretmenliği öğrencilerinin ise sadece %2.02’si sezgisel yanıtlar vererek, aynada oluşan görüntünün gerçeği ile aynı olduğunu savunmuşlardır. Buradaki en önemli nokta ilköğretim öğrencilerinin sınıf öğretmenliği öğrencilerine oranla daha fazla sezgisel yanıt verdikleridir. Hem yaş grubunun daha küçük, hem de sınıf öğretmenliği öğrencilerine göre bilgilerinin daha sınırlı olması nedeniyle ilköğretim öğrencileri bu
türden yanıtlar verme yoluna gitmişlerdir. Ancak öğretim sonrasında ilköğretim öğrencilerinin bu türden yanıtlar verme oranlarında oldukça büyük bir azalma olduğu gözlenmektedir.
Tablo 4.9’ a göre sınıf öğretmenliği öğrencileri ile ilköğretim öğrencilerinin benzer düşünce biçimlerine sahip oldukları söylenebilir. Bu durum görüşmelerden elde edilen sonuçlarla da desteklenmektedir. Aşağıda görüşme yapılan ilköğretim öğrencisinin düzlem aynada oluşan görüntünün özelliklerine ilişkin düşünceleri ve hemen ardından da sınıf öğretmenliği öğrencisinin aynı konu üzerine sahip olduğu fikirler verilmiştir.
Görüşmeci: Görüntünün özellikleri nelerdir? Öğrenci 2: Görüntü olduğu gibi yansır, düzdür. Görüşmeci: Görüntü sanal mı gerçek mi? Öğrenci 2: Gerçek diye düşünüyorum. Görüşmeci: Neden gerçek?
Öğrenci 2: Çünkü olduğu gibi görebiliyoruz.