Evet Hayır
92
Bir başka avukatın beyanı: “Kadın müvekkilim, apartmanındaki evli kadınların evlilik dışı, sosyal medya üzerinden tanışıp görüştüğü erkek arkadaşlarının olduğunu söylüyor.”
Görüşme yapılan avukatlardan 12’sine göre sosyal medya mecraları nedeniyle gerçekleşen boşanmalar, boşanma davalarının en az % 30-% 40’ını oluşturmaktadır. Fakat bunların boşanma davalarına ait mahkeme kayıtlarında birebir yansıması olmamakta, saklı neden olarak kalmaktadırlar.
İnternet ve teknolojik gelişmelerin aile yapısını etkilemesi ve boşanmaları artırması konusunda avukatların dikkat çektiği bir başka nokta da, özellikle kadınların internet yoluyla bilinçlerini ve bilgilerini artırarak boşanmayı mümkün kılacak yolları öğrenmeleri olmuştur.
Bir avukatın beyanı: “Teknoloji devrimi oldu. Teknolojinin gelişimi ile beraber istekler arttı. Kadının ekonomik özgürlüğü ve farkındalığı arttı. Sosyal sitelerden nasıl kolay boşanıldığını bile öğrendiler. Hangi nedenlerin kolay boşanma nedenleri olduğunu diğer kadınlar aracılığıyla sosyal medyadan öğrenir hale geldiler. Şiddet görmek ve buna katlanmak yerine ikinci bir seçeneklerinin olduğunu öğrendiler. Bilinçleri açıldı.”
“Hayır” Cevabı Veren Avukatların Gözlem ve Deneyimleri
Evet cevabı verenlere göre azınlıkta olsalar da; yeni medya teknolojileri, sosyal medya mecraları, mobil telefonlar gibi yeniliklerin, son yıllarda boşanmayı etkileyen faktörler içerisinde önemli bir yere sahip olduğunu reddeden avukatlar da vardır. Görüşmeciler içerisinde bu yönde beyanat veren avukatların söylemlerini birkaç maddede özetlemek mümkündür. Söz konusu avukatlara göre sosyal medyanın son iki-üç yıldır boşanmalarda etkisi oldukça fazladır. Ancak sosyal medya boşanma nedeni değil, araçtır.
-İnsan eşinden ilgi göremeyince, duygu bittiğinde, daha iyi bir yaşam aradığında sosyal medya, aracı olmaktadır ve sonrasında farklı kimliklerle görüşmeler, aldatmalar başlamaktadır.
93 -Boşanmalarda birincil neden ekonomik nedenlerdir. İkinci sırada sosyal
medya vardır.
-Geçim kaynakları/ekonomik nedenler ve şiddet, boşanma nedenleridir. Bunların sonucunda sosyal medya aracılığı ile başka arayışlara gidilmekte, bunun sonucunda aldatmalar, boşanmalar gerçekleşmektedir.
-İnternet ve elektronik teknolojileri kullanmak suç değildir; ama düzenli ve ölçülü kullanılması gerekmektedir.
-Boşanmak için başka nedenler vardır. Sosyal medya, internet vs. mutlaka ateşi körükleyen şey olabilir; fakat temel neden değildir. Kadının arkasında da babası, ağabeyi yani aile desteği varsa onlara olan güveni ile hemen boşanmayı seçmektedir.
-Temel boşanma nedenleri ekonomik nedenler ve aldatmadır. Sosyal medya boşanmaya etki eden ana unsurlardan biridir. Ama neden değildir. Boşanmada mutlaka geçimsizlik gibi bir neden vardır. Teknolojik araçlar ya da sosyal medya ise sadece bu nedeni destekleyici kanıt niteliğinde olabilir.
Boşanmaların en önemli sebeplerinden birinin kültür farklılığı olduğunu düşünen Avukat D.G. görüşlerini aşağıdaki şekilde aktarmıştır:
“Kültür ve kültürel farklılıklar, temel nedendir. Bir taraf okuyup diğer taraf okumayınca, her açıdan geride kalınca kültür farklılığının mesafesi ve oranı büyümektedir. Bu patlamanın bir nedeni de eşlerin başka arayışlara girmesidir. Sosyal medya bu nedenlerin sonucunda gelişen durumlarda yer almaktadır; sorunların yansıması olarak ortaya çıkmaktadır.”
Avukat E.P. ise boşanmalarda, son yıllarda oldukça revaçta olan televizyon dizilerinin etkisi olduğu görüşündedir:
“Televizyon dizileri aile birliğini temelinden sarsıyor. Dizilerde yaşanan olaylar aile kavramını yok etti. Her türlü aldatma var. Halk bilinçsiz olduğu için televizyonda kadın evlilik dışı başka bir erkekle birlikte olunmasını normalmiş gibi
94
algılıyor. Çok fazla örneği var. Dizilerden dolayı toplumsal ahlak bozuldu. Ahlakı bozulan insanlarda aile birliğini sarsacak ve ahlaka uygun olmayacak davranışlar sergilediler. Daha önceleri boşanma davalarına Asli Hukuk bakıyordu. Daha sonra yoğunluktan dolayı Aile Mahkemeleri kuruldu. Ancak ayrılmasına rağmen Aile Mahkemeleri bile çok yoğun.”
Boşanma çok kapsamlı bir olgudur ve görünen görünmeyen, dile getirilen ya da getirilmeyen birçok farklı faktör sonucunda ortaya çıkmaktadır. Konunun profesyonelleri olan avukatların vurguladığı ekonomi, kültür farkları gibi nedenlerin yanı sıra psikolojik etkenler, eğitim, aile öyküleri hastalıklar, aile içi travmalar gibi birçok farklı neden, evlilikleri boşanma noktasına getirebilmektedir. Burada dikkat çeken nokta, sosyal medya, internet, mobil telefon teknolojilerinin boşanma nedeni olup olmadığı yönündeki soruya hayır cevabı veren avukatların bile, sosyal medya ve yeni medya teknolojilerinin evliliklere ve boşanmalara etkilerini toptan reddetmemeleridir.
ANKET SONUÇLARI
Bu çalışma kapsamında internet ortamında 278 kişinin cevapladığı bir anket çalışması yapılmıştır. Bu anketin uygulanış amacı, internet ve sosyal medya kullanıcısı olan kişilerin sosyal medya ve internet teknolojilerinin duygusal ilişkilere olan etkisi konusundaki görüşlerinin derinlemesine görüşme tekniği ile görüşleri alınan boşanma avukatlarının görüşleriyle uyumlu olup olmadığının ortaya konulmasıdır. Çalışma grubuna sosyal medya mecralarından ve WhatsApp uygulaması üzerinden anketin linki gönderilerek ulaşılmıştır. Araştırmada, rastgele örneklem yöntemi kullanılmıştır. Cevaplayanlar 18-65 yaş arası ve Türkiye’nin çeşitli illerinde yaşayan farklı eğitim seviyesi ve meslek gruplarına mensup kişilerdir. Ankete katılanların % 56.5’i kadın, % 43.5’i erkektir. Hesaplanan Cronbach Alfa güvenilirlik katsayısı a= 0,806’dır.
95 Anketin bu çalışma kapsamında değerlendirilen sorularında kadın ve
erkeklerin cevapları arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmamıştır. Ankette katılımcılara sevgililerinin/eşlerinin internetteki faaliyetlerini kontrol edip etmedikleri sorulmuş ve evet/hayır şeklinde cevap vermeleri istenmiştir. Katılımcıların % 59.1’i sevgilisinin/eşinin internette neler yaptığını kontrol ettiğini belirtmiştir. Bu sonuç avukatların sosyal medya mecralarının kullanımının çiftlerde eşleriyle ilgili çeşitli şüpheler uyandırdığı ve kişileri eşlerini çeşitli yöntemlerle gözetlemeye ittiği yönündeki beyanatlarını doğrular niteliktedir. Avukatların vurguladığı gibi, evli çiftlerde eşin internetteki faaliyetlerini kontrol etmek, aldatmaların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Kişiler bu gözetleme faaliyetleri sonucunda aldatıldıklarını öğrendikleri taktirde, boşanma davalarında buradan elde ettikleri verileri kayıt altına alarak delil olarak kullanabilmektedir.
Bir başka soruda, katılımcıların “İnternet insanların sevgililerini/eşlerini aldatmalarına ortam hazırlar.” İfadesini -1- “Kesinlikle Katılmıyorum” ve -5- “Kesinlikle Katılıyorum” olmak üzere 1 ile 5 arası bir rakam vererek değerlendirmeleri istenmiştir. Katılımcıların % 30’u bu ifadeye kesinlikle katıldığı yönünde cevap vermiştir. Bu cevaplardan da görüldüğü üzere internet ve sosyal medya kullanıcılarından oluşan örneklem grubu, interneti ilişkileri için potansiyel bir tehdit olarak görmektedir.
96
Tablo 8. “İnternet insanların sevgililerini/eşlerini aldatmalarına ortam hazırlar.” İfadesinin Değerlendirilmesi
Tablo 9’da değerlendirmesi görülen bir başka soruda, katılımcılara “Sevgilimin/eşimin internette eski sevgilisi/eşiyle görüşmesini olumlu karşılamam” ifadesini -1- “Kesinlikle Katılmıyorum” -5- “Kesinlikle Katılıyorum” olmak üzere 1 ile 5 arasında değerlendirmeleri istenmiştir. Katılımcıların % 70.9’u sevgilisinin/eşinin internette eski sevgilisi/eşiyle görüşmesini kesinlikle olumlu karşılamayacağı, cevabını vermiştir. Ayrıca katılımcıların % 12’si bu soruya “Katılıyorum” yanıtını vermiştir.
Bu soruya verilen “Kesinlikle Katılıyorum” ve “Katılıyorum” yönündeki cevapların oransal yüksekliği, sosyal medya ve genel olarak internette eskiden ilişki yaşanmış kişilerle görüşülmesinin aldatma ya da aldatmaya yol açabilecek bir başlangıç olarak görüldüğü yönünde yorumlanabilir. Buradan hareketle bir kez daha sosyal medya ve internetin çiftler/eşler için kıskançlık nedeni olabildiği ve bu mecralardan kurulan bağlantıların, gerçekleştirilen iletişimlerin, ilişkilerde problemlere neden olabileceği tahmin edilebilir. Eski sevgili ya da eşler bireyler tarafından rakip olarak görülmekte, duygusal ilişki içerisinde bulunulan sevgili ya da eş, geçmişten biriyle sosyal medya ya da diğer internet mecralarından iletişime
30%
21% 28%
10% 11%