4.4.1.1.1.2.Musadağı Mermerleri (Ptrm)
Şistler üzerinde yer alan ve uyumluluğu belirsiz olan beyaz renkli dolomitik mermerlerin kalınlığı 150 metreyi aşmaktadır (Ercan, vd., 1978). Uşak ilinde bulunan beyaz renkli dolomitik mermerler için Ercan vd. (1978) Musadağı Mermerleri adlandırmasını yapmışlardır. Konak vd. (1986), ise Karahallı Formasyonu adlandırmasını yapmışlardır. Araştırma sahasında Ercan, vd.’nin (1978)
yaptığı çalışmalar sonucunda Musadağı Mermerleri’nin, Eşme Formasyonu üzerine uyumlu olarak geldiği kabul edilmiştir.
Mermerler, Banaz Çayı’nın aşındırması ile Musadağı’nın kuzeyinde Balıksepeti Boğazı olarak adlandırılan alanda yüzeylenmektedir. Bu sahada Banaz Çayı Vadisi’ni 1.41 km boyunca mermerler içerisinde açmıştır. Banaz Çayı’nın oluşturduğu vadi, Sülümenli güneydoğusunda ve Çamlıbel doğusunda da mermerler içerisinde açılmıştır. Banaz Çayı’nın Çubukbağ güneyinde yer alan Akseki Mevkisi ile Asarlıkköprüsü Mevkisinin arasında şiştler içerisinde açtığı vadi Asarlıkköprüsü Mevkiinin batısından itibaren 2.70 km boyunca mermerler içerisine açılmıştır. Çamlıbel’in doğusunda ise iki yerde mermerler yüzeylenmektedir. Bunlardan daha kuzeyde yer alan Gerdeme olarak adlandırılan alanda Banaz Çayı, Gerdeme Çayı adınıda almaktadır. Banaz Çayı’nın oluşturduğu vadi yamacında mermerler 5.72 km boyunca yüzeylenmekte ve Polatlı Tepe batısında son bulmaktadır. Şaçlık Tepe batısında Banaz Çayı’nın oluşturduğu vadide tekrar mermerler 7.54 km boyunca yüzeylenmektedir.
Mermerler içinde fosillere rastlanmamaktadır. Ancak, yakın konumlarda yapılan çalışmalarda, formasyon içinde Permiyen ve Trias yaşlı fosillerin bulunduğu belirli çalışmalarla ortaya konulmuştur. Akkuş (1962) formasyonun yaşını Mezosoik olarak açıklarken, Akarsu (1969) Permo-Karbonifer yaşlı olduğunu ileri sürmüştür. Musadağı Mermerleri için Ayan(1973) Permien Mesozoik yaşlandırmasında bulunmuş, Boray ve diğerleri (1973) Üst Trias döenmini belirtirken, Kalafatçıoğlu (1962) Permien dönemine ait olduğunu, Wippern (1964) ise formasyonun Permo- Karbonifer yaşta olduklarını ileri sürmüştür. Birçok araştırmacı tarafından yapılan yaşlandırma çalışmaları sonucunda Musadağı mermerlerinin yaşı Permo-Trias olarak varsayılmıştır (Ercan, vd., 1978).
Fotoğraf 14 : Beyaz Renkli Dolomitik Mermerlerden Oluşan Musadağı Mermerleri. 4.4.1.1.2. Tersiyer Formasyonları
Araştırma sahasında Tersiyer, Neojen yaşlı formasyonlar ile temsil edilir. Ve Neojen yaşlı formasyonlar sahada bulunan diğer formasyonlara oranla daha geniş bir yayılım alanına sahiptir.
4.4.1.1.2.1.Ahmetler Formasyonu (Tia)
Banaz Çayı Vadisi’nde, Pliosen bu formasyonla başlamıştır ve Ahmetler Formasyonu üç üyeye ayrılmıştır. Belirtilen üyeler, en altta Merdivenlikuyu Üyesi, onun üzerinde Balçıklıdere Üyesi ve en üstte Gedikler Üyesi olarak alttan üste doğru isimlendirilmiştir. Araştırmacılar tarafından formasyonun yaşı Alt Pliosen olarak belirtilmiştir (Ercan, vd., 1978). Ahmetler Formasyonu’na ait üç üyeden sadece Balçıklıdere Üyesi, Banaz Çayı Vadisi’nde yüzeylenmektedir.
4.4.1.1.2.1.1. Balçıklıdere Üyesi (Tiab)
Balçıklıdere Üyesi, akarsu kökenli konglomera, kireçtaşı, marn, kumtaşı, tüfit ve kiltaşından oluşmaktadır. En fazla kalınlığı 200 metre olarak belirtilmiştir. Araştırmacılar tarafından killer içinde bitkilere ve kök parçalarına rastlanılmış ve
yatay ve yataya yakın konumdaki katmanların en fazla eğim değeri 15° olarak ölçülmüştür (Ercan, vd., 1978). Balçıklıdere Üyesi, Banaz Çayı’nın güneybatı yönünde bulunan Adıgüzel Barajı çevresinde dar bir alanda yayılış göstermektedir.
4.4.1.1.2.2.Ulubey Formasyonu (Tiu)
Gölsel kireçtaşlarından oluşan Ulubey Formasyonu, yatay ve yataya yakın bir formasyon özelliği taşımaktadır. Araştırmacılar tarafından alt düzeyleri genellikle kumlu kireçtaşı marn ardalanması olarak, daha üste doğru açık pembe renkli kireçtaşları, daha üstte ise gri beyaz renkli kalın tabakalanmalı, kalsit dolgulu, silis yumruları olan, bol erime boşluklu, yer yer karstik yapıya sahip kireçtaşları olarak belirtilmiştir. Yer yer diyotomit mercekler, gastropod ve lamelli fosiller içerir (Ercan, vd., 1978). Formasyon adı ilk olarak Ercan vd. tarafından verilmiştir.
Ulubey Formasyonu çalışma sahasında çok geniş bir yayılış alanına sahiptir. Yatay ve yataya yakın bir yapı özelliği göstermektedir. Ulubey Formasyonu üzerine yerleşen Banaz Çayı ve yan kolları, araziyi derine doğru aşındırması ile formasyonu 135 ile 170 mete arasında yarmıştır. Yarılma sonucunda Ulubey Formasyonu vadi yamaçlarında yüzlek vermektedir.
Şekil 5 : Banaz Çayı Kanyonu ve Çevresinin Jeolojik Kesiti ( Ercan vd. 1977’den
Fotoğraf 15 : Pliosene Ait Gölsel Depoları Oluşturan Ulubey Formasyonu (Avgan
Civarı).
4.4.1.1.3. Kuaterner Formasyonları 4.4.1.1.3.1.Asartepe Formasyonu (Qat)
Asartepe Formasyonu akarsu ortamında oluşan gevşek kireç, kil, çakıllı konglomera, tüf, kumtaşı ve marnlı kireçleri bünyesinde barındıran bir formasyondur. Araştırmacılar formasyonun yaşını Alt Kuaterner olarak belirtmişlerdir (Ercan, vd., 1978).
Fotoğraf 16 : Asartepe Formasyonu (Foto S. Polat). 4.4.1.1.3.2.Travertenler
Banaz Çayı Kanyonu’nda travertenler, Kuaterner yaşlı olan ve en az yayılım alanına sahip olan formasyondur. Travertenler, soğuk ve sıcak su kaynakların çevresinde görülmektedir (Polat ve Güney, 2013). Gökgöz vd. (2011) tarafından Hasköy Termal Kaynağı olarak adlandırılan alan etrafında travertenlerin bulunduğu ileri sürülmektedir. Kaynak, Ulubey - Karahallı yolunun yaklaşık 9. km’sinde, Banaz Çayı’nın sol tarafında ve çayın kenarında bulunmaktadır. Birçok gözden çıkan suyun sıcaklığı ortalama 33,1 °C’ olarak belirtimiştir. Diğer bir travertenin bulunduğu saha ise Sülümenli güneydoğusunda akışına devam eden Banaz Çayı Vadisi’nde yer alan ve Gerdeme olarak isimlendirilen alandır.
4.4.1.1.3.3.Alüvyonlar (Qy)
Kuaterner yaşlı alüvyonlar araştırma sahasında vadi tabanında, taraçalarda, terkedilmiş menderes yataklarında ve Banaz Çayı Vadisi’ne yamaçlardan gelen yan kolların oluşturduğu birikinti konilerinde yer almaktadır.
4.4.1.2.Banaz Çayı Kanyonunun Jeomorfolojisi
“Kanyonlar, boğaz şeklindeki vadiler kategorisine giren bir vadi tipi olup yatay yapılı alanlarda görülürler ve değişik dirençteki tabakaların üst üste sıralanmış olması nedeniyle enine profilleri kornişli ve basamaklıdır” (Pekcan,2002,s.59). Banaz Çayı Kanyonu (BÇK); kaynağını Murat Dağı’ndan alan Banaz Çayı ve yan kollarının oluşturduğu gömük menderesli bir kanyon özelliğindedir. Kuzeydoğuda Kemikli Burun’dan, kuzeybatıda Köseler köyünden başlar ve güneybatıda Akseki Mevkii’nde sonlanır.
Bir nehrin taşkın ovasındaki alüvyonlar üzerinde serbestçe yer değiştiren mendereslerine serbest menderes adı verilir. Buna karşılık yerli kaya içinde yarılmış bir vadinin çizdiği mendereslere de gömük menderesler adı verilir. “Gömük menderesler genellikle gençleşme kanıtları arasında sayılır. Özellikle menderesler bir aşınım yüzeyi içinde gömülmüş bulundukları durumda, bunların bir gençleşme sırasında meydana gelmiş olduklarına şüphe edilemez” (Erinç,2010,s.571). Banaz Çayı Kanyonu’nun gömük menderesli olması ve bu kanyonun bir aşınım yüzeyi (En Alt Pleistosen) içerisinde açılmış olması, gençleşmenin sahanın morfolojisinin oluşumunda etkili olduğunu ortaya çıkarmaktadır.
Fotoğraf 17 : Banaz Çayının Kaymış Gömük Menderesli Bir Vadi Oluşturması
Gençleşmeyi Göstermektedir.
Taban seviyesinin negatif hareketi, topografyada birçok önemli değişikliklere yol açar. “Daha önceki döngüye ait şekillerin yerine ve zararına taban seviyesinin yeni yerine göre, yeni aşınım şekilleri geçmeye başlar. Bu değişikliklerin tümü, gençleşme terimi ile açıklanır. Gençleşme; tektonik, östatik ve statik olmak üzere üç farklı tipte meydana gelebilir” (Erinç, 2010, s.568-569). Banaz Çayı Kanyonu’nun oluşumunda etkili olan gençleşme tektonik hareketlere bağlı olarak meydana gelmiştir. Banaz Çayı için yerel kaide seviyesi (tk1) Büyük Menderes Nehri’dir