ARAŞTIRMA MODELİ

Araştırmada yöntem olarak nicel ve nitel yöntemlerin beraber işe koşulduğu karma yöntem (Mixed Method) araştırma desenleri kullanılmıştır. Karma yöntem araştırma desenleri, nitel ve nicel veri toplama, analiz etme ve bütünleştirmeye olanak veren bir araştırma türüdür (Creswell & Plano Clark, 2007). Tashakkori ve Creswell (2007) karma yöntem araştırma desenlerini nicel ve nitel yöntemlerin beraber kullanılarak verilerin toplandığı, analiz edildiği, bulguların elde edildiği ve geleceğe yönelik yordamalarda bulunulan araştırma türleri olarak tanımlamaktadır. Araştırma sürecinde araştırma problemlerine yanıt aranırken karma yöntem araştırma desenlerinden açıklayıcı (explanatory) desen kullanılmıştır. İki aşamadan oluşan bu desenin amacı nicel yöntemle toplanan verilerin nitel yöntemle toplanan verilerle desteklenmesi, açıklanması ya da örneklendirilmesidir (Creswell, 2013). Araştırmada nicel yöntemle toplanan veriler kesitsel ve boylamsal tarama modellerinde yer alan veri toplama yöntemleri ile nitel yöntemle toplanan veriler ise görüşme tekniği ile toplanmıştır. Nicel ve nitel veri toplama yöntemlerinin birlikte kullanılması ile araştırmada kullanılan yöntemin doğasından kaynaklanan eksiklikler giderilmeye çalışılmıştır. Bu nedenle karma yöntem araştırma

25

desenlerinde nicel ve nitel veri toplama yöntemleri beraber kullanılarak “doğru” ve “kesin” bir yargıya varılmaya çalışılmaktadır (Guion, Diehl & McDonald, 2011).

Tarama modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır (Karasar, 2012). Tarama modelleri kesitsel ve boylamsal olmak üzere iki şekilde tasarlanabilmektedir. Kesitsel tarama tasarımında bir veya birden fazla örneklemden belli bir zamanda belli bir tutum veya uygulamaları ölçmek için bir defa veri toplanmaktadır. Boylamsal bir tarama tasarımında ise aynı veya benzer örneklem gruplarından süreç içerisinde herhangi bir değişkene göre değişimi gözlemlemek için birden fazla veri toplanmakta ve bu değişim incelenmektedir (Cresweel, 2013).

Çalışmanın temel amaçlarından bir tanesini oluşturan öğretmen adaylarının Teknoloji Kabul Modeli 2’ye göre Facebook’u eğitim amaçlı kullanımının kabulleri, yapısal eşitlik modeli ile test edilmiştir. Yapısal eşitlik modeli, yapısal kuramların çözümlenmesi için doğrulayıcı bir yaklaşım ortaya koyan istatistiksel bir yöntemdir (Byrne, 2001). Yapısal eşitlik modeli araştırmacıların kuram ve veri arasında etkileşim kurmasına olanak sağlamasıyla, temel bileşenler analizi, faktör analizi ya da çoklu regresyon analizleri gibi diğer tekniklere göre daha avantajlıdır. Yapısal eşitlik modeli özellikle yordayan ve yordanan değişkenler arasında model ilişkisi sağlama, gizil değişken ortaya koyma, gözlenen değişkenlerdeki ölçüm hatalarını modelleme ve deneysel verinin aksine olası bir kuramsal ya da ölçümsel yapıyı istatistiksel olarak test edebilme olanağı sağlar (Chin, 1998). Çalışma sonucunda gerçekleştirilen yapısal eşitlik modellemesi ile öğretmen adaylarının Facebook’u eğitim amaçlı kullanımının kabulünün Teknoloji Kabul Modeli 2’ye göre uyumluluğu ortaya çıkarılmıştır.

Bununla birlikte araştırma kapsamında demografik değişkenler ile Facebook’un eğitim amaçlı kullanımının kabulü arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. Yaş ve cinsiyet değişkeninin demografik değişkenler olarak ele alındığı araştırmada öğretmen adayları tarafından Facebook’un eğitim amaçlı kullanımının kabulü incelenmiş, bu bağlamda kesitsel ve boylamsal tarama modeline başvurulmuştur. Demografik değişkenler olarak yaş ve cinsiyetin alınmasının temel nedeni cinsiyet ve yaşın Facebook kullanımı açısından

26

belirleyici değişkenler olması ve gerçekleştirilen birçok araştırmanın bu iki değişkeni bağımsız değişken olarak kabul etmesinden kaynaklanmaktadır (Mazman ve Koçak Usluel, 2010; Ryan ve Xenos, 2011; Hughes, Rowe, Batey, ve Lee, 2012; Froget, Baghestan ve Asfranjan, 2013; Bayraktar, Hopcan ve Hopcan, 2013). Araştırmanın başlangıcında, geliştirilen “Facebook’un Eğitim Amaçlı Kullanımının Kabulü Ölçeği” ile uygulama grubunda yer alan öğretmen adaylarının Facebook’u eğitim amaçlı kullanım kabul düzeyleri ölçülmüş, daha sonra gerçekleştirilen etkinliklerden sonra aynı ölçek öğretmen adaylarına tekrar uygulanmıştır. Bu bağlamda araştırmanın aynı zamanda boylamsal bir tarama araştırması olduğu söylenebilir (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2009). Çalışma grubu ile gerçekleştirilen Facebook’un Eğitim Amaçlı Kullanımı Etkinliği çerçevesinde katılımcıların bu etkinlik sonrasında algılanan öğrenmeleri, gerçekleştirilen Facebook’un eğitim amaçlı kullanımı etkinliği sırasında uygulanan etkinliklerinden memnuniyet düzeyleri ve genel olarak Facebook’un eğitim amaçlı kullanımı etkinliği hakkındaki memnuniyet düzeyleri ölçülmüştür.

Bununla birlikte araştırmanın bir diğer basamağı ise “görüşme” dir. Görüşmenin tanımı, önceden belirlenmiş ve ciddi bir hedefe yönelik yapılan, karşıdakine soru sorma yöntemiyle yanıtlar alan etkileşime dayalı bir iletişim sürecidir. Tanımda geçen belirtilen süreç kavramı, karşılıklı yapılan iletişimin süreğen ve dinamik yapısını ifade eder. Bu dinamik yapı, karşılıklı bir etkileşime dayalı bir bağ kurmayı gerektirir. Görüşme sürecinin planlı ve amaçlı olması özelliği ise görüşme tekniğini, bir sohbet olmaktan farklı kılar ve onu hedeflere yönelik planlanmış bir veri toplama çabası yapar. Görüşmede kullanılan soru ve cevap yöntemi de veri toplarken bir ilişkiyi kurma ve veriye ulaşma yolu olarak nitelendirilebilir (Yıldırım & Şimşek, 2013).

Yüz yüze görüşmede cevaplayıcının görüşme esnasında kullandığı dilin yanında jest ve mimikleri ile verdiği mesajlar da bilgi verici olabilir ve değerlendirilebilir. Dolayısıyla form ya da anketlere yansımayan ipuçları da görüşme sırasında edinilebilir (Pişkin & Öner, 1999). Görüşme esnasında sorulan soruların diğer tekniklere göre yanıtlanma oranı daha fazladır. Görüşmenin tam olarak tarihi, günü hatta saati bellidir, bu da görüşmeyi değiştirebilecek gelişen olayların öncesi ve sonrasını gözlemleme şansı verir. Görüşmede

27

karmaşık, grafik, tablo ya da şema gerektiren sorulara da yer verilebilir ve gerekli açıklamalar yine görüşmeci tarafından yapılabilir (Bailey, 1987).

Cevaplayıcının başkalarına danışmadan cevap vermesinin sağlanması, cevaplarda bireyselliğin korunması açısından önemlidir. Bu da veri kaynağının teyit edilmesini sağlar, anket yoluyla elde edilen verilere göre geçerliği daha yüksektir. Aynı zamanda görüşme sırasında cevaplayıcının bulunduğu ortamın kontrol edilmesi açısından da önemlidir (Karasar, 2012).

Öğretmen adaylarının Facebook’un eğitim amaçlı kullanımının kabulünü ortaya çıkarmak amacı ile araştırma kapsamında bir yarı yapılandırılmış görüşme formu geliştirilmiştir. Geliştirilen bu form ile gönüllü olan öğrenciler ile daha önceden belirlenen yer ve saate bir görüşme yapılmış ve öğrencilerin izinleri doğrultusunda görüşme kaydedilerek veriler betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Görüşme için kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme formu, veri toplama araçları başlığı altında tartışılmıştır.