2. BÖLÜM
3.7. Araştırma Bulgularının Değerlendirilmesi
3.7.17. Araştırmaya Katılan İşletme Yöneticilerinin Stratejik
Araştırmaya katılan işletme yöneticilerinin stratejik yönetim sürecinde karşılaştığı güçlükleri tespit etmeye yönelik olarak, Tablo 3.23’deki sorular sorulmuş ve elde edilen bulgular gösterilmiştir.
Tablo 3.23. Araştırmaya Katılan İşletme Yöneticilerinin Stratejik Yönetim Sürecinde Karşılaştığı Güçlükler
Karşılaşılan Sorunlar Ort. Std.
Sap Vasıflı işgören tedarikinde yaşadığımız sorunlar stratejik
amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir. 2,97 0,89 Döviz kuru ve faiz rakamları stratejik amaçlarımıza
ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir. 2,95 0,74
Yaşanan siyasi belirsizlikler stratejik amaçlarımıza
ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir. 2,78 0,71
Olası bir ekonomik kriz riski stratejik amaçlarımıza
ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir. 2,62 1,18
Vergiler ve tarifeler stratejik amaçlarımıza ulaşmamızda
engel teşkil etmektedir. 2,41 0,83
Ülkemizde uzun dönem ile ilgili çok büyük bir belirsizlik
vardır. 2,30 1,07
Sürekli değişen yatırım ve teşvik mevzuatı stratejik
amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir. 2,16 0,92 Sosyal Güvenlik Sisteminin getirdiği ağır yük stratejik
amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir. 1,78 0,91 Sürekli artan maliyetler stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı
olumsuz etkilemektedir. 1,68 0,97
Çalışanlar arası uyumsuzluk strateji oluşturmamızı olumsuz
etkilemektedir. 1,57 1,47
ihtimali karşısında, katkılarını olumsuzlaştırmakta veya kayıtsız kalmaktadır.
Teknolojideki hızlı değişime ayak uydurmakta güçlük
çekiyoruz. 0,73 1,11
Yönetim tarafından belirlenen stratejileri alt kademe yöneticileri kabullenmekte güçlük çekerler ve tam olarak uygulamazlar.
0,70 0,93
Not: (i) n=74; (ii) Ölçekte 0 hiç katılmıyorum ve 4 tamamen katılıyorum anlamındadır; (iii) Friedman çift yönlü Anova testine göre (χ2=396,829 ve p<0,001) sonuçlar istatistiksel bakımdan anlamlıdır.
Araştırma bulgularına göre, işletme yöneticilerinin karşılaştığı başlıca sorunların başında 2,97 ortalama ile “Vasıflı işgören tedarikinde yaşadığımız sorunlar stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir.” unsuru gelmektedir. Bu unsuru sırasıyla; Döviz kuru ve faiz rakamları stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir (2,95), Yaşanan siyasi belirsizlikler stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir (2,78), Olası bir ekonomik kriz riski stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir (2,62), Vergiler ve tarifeler stratejik amaçlarımıza ulaşmamızda engel teşkil etmektedir (2,41) gelmektedir. Ayrıca ülkemizde uzun dönem kavramı ile ilgili bir belirsizlik olduğu ve çalışanlar arası uyumsuzluğun da stratejik amaçlara ulaşmayı olumsuz etkileyeceği söylenebilir.
Araştırmaya katılan işletmelerden büyük ölçekli olanların, stratejik yönetimdeki sorunlarının küçük ölçekli olanlara oranla daha fazla olup olmadığı araştırılmıştır. Elde edilen veriler aşağıda Tablo 3.24’de gösterilmiştir.
Tablo 3.24. Araştırmaya Katılan İşletmelerdeki Ölçek Farkının Stratejik Sorunlara Oranın Tesbiti
(n=10) (n=74) Mann- Whitney U Testi Karşılaşılan Sorunlar Ort. Std. Sap. Ort. Std. Sap Z p
Çalışanlar arası uyumsuzluk strateji
oluşturmamızı olumsuz etkilemektedir. 0,60 0,52 1,72 1,52 -1,999 <,05 Ülkemizde uzun dönem ile ilgili çok
büyük bir belirsizlik vardır. 2,22 0,42 2,80 1,12 -1,738 <,05 Vergiler ve tarifeler stratejik
amaçlarımıza ulaşmamızda engel teşkil etmektedir.
2,20 0,42 2,44 0,87 -1,047 <,05
Vasıflı işgören tedarikinde yaşadığımız sorunlar stratejik amaçlarımıza
ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir.
2,60 1,43 3,03 0,78 -0,44 0,66
Yaşanan siyasi belirsizlikler stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir.
2,80 0,42 2,78 0,74 -0,235 0,814
Döviz kuru ve faiz rakamları stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir.
3,00 0,00 2,94 0,79 0 1
Olası bir ekonomik kriz riski stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir.
2,50 0,84 3,40 1,18 -2,384 <,05
Teknolojideki hızlı değişime ayak
uydurmakta güçlük çekiyoruz. 1,25 0,56 2,84 1,16 -2,845 <,05 Sürekli artan maliyetler stratejik
amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir.
Sosyal Güvenlik Sisteminin getirdiği ağır yük stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir.
1,20 0,42 1,88 0,93 -2,398 <,05
Sürekli değişen yatırım ve teşvik mevzuatı stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir.
1,60 0,52 2,25 0,94 -2,577 <,05
Çalışanlar, stratejik planlamayı uygulama becerisizliği ihtimali karşısında, katkılarını
olumsuzlaştırmakta veya kayıtsız kalmaktadır.
0,80 1,03 1,00 0,94 -0,702 0,483
Yönetim tarafından belirlenen stratejileri alt kademe yöneticileri kabullenmekte güçlük çekerler ve tam olarak uygulamazlar.
1,40 0,00 2,50 0,96 -2,978 <,05
Not: (i) n=74 (ii) parantez içindeki rakamlar her bir gruba giren işletme sayısını göstermektedir.
Araştırma sonucu elde edilen verilerden, Çalışanlar arası uyumsuzluk strateji oluşturmamızı olumsuz etkilemektedir, Ülkemizde uzun dönem ile ilgili çok büyük bir belirsizlik vardır, Vergiler ve tarifeler stratejik amaçlarımıza ulaşmamızda engel teşkil etmektedir, Olası bir ekonomik kriz riski stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir, Teknolojideki hızlı değişime ayak uydurmakta güçlük çekiyoruz, Sosyal Güvenlik Sisteminin getirdiği ağır yük stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir, Sürekli değişen yatırım ve teşvik mevzuatı stratejik amaçlarımıza ulaşmamızı olumsuz etkilemektedir, Yönetim tarafından belirlenen stratejileri alt kademe yöneticileri kabullenmekte güçlük çekerler ve tam olarak uygulamazlar seçeneklerinin sonuçları; “Büyük ölçekli işletmelerin yöneticilerinin stratejik yönetimdeki sorunları küçük ölçekli işletme yöneticilerine göre daha yüksektir.” şeklindeki 5 numaralı varsayımımızı büyük ölçüde desteklemektedir.
Elde edilen tüm bu veriler dikkate alındığında araştırmamıza konu olan varsayımlarla ilgili değerlendirme Tablo 3.25.’te olduğu gibi belirtilebilir.
Tablo 3.25. Araştırma Varsayımlarına İlişkin Değerlendirme
VARSAYIMLAR SONUÇ
Varsayım 1: İşletme yöneticileri stratejik yönetimin ne olduğunu
tam olarak bilmektedirler ve uygulamaktadırlar. RED
Varsayım 2: Üniversitelerin Sosyal Bilimler bölümlerinden mezun olan yöneticiler ile Mühendislik Bilimleri bölümlerinden mezun olanlar arasında tehdit algılaması açısından bir fark vardır.
RED
Varsayım 3: Araştırmaya katılan yöneticilerin tehdit algılamaları faaliyette bulundukları sektörlere göre farklılık göstermektedir.
KABUL
Varsayım 4: Uzun dönemli planlama yapan yöneticilerin stratejik yönetim süreci aşamalarını uygulama düzeyi daha yüksektir.
RED
Varsayım 5: Büyük ölçekli işletmelerin yöneticilerinin stratejik yönetimdeki sorunları küçük ölçekli işletme yöneticilerine göre daha yüksektir.
KABUL
Varsayım 6: Kısa vadeli faaliyet planı yapan yöneticilerin tehdit algılamaları uzun vadeli stratejik planlama yapanlara göre daha yüksektir.
KABUL
Varsayım 7: İşletmeler yöneticileri stratejik yönetim süreci sonunda
elde edecekleri kazanımların farkındadır. KABUL
Varsayım 8: Araştırmaya katılan işletme yöneticilerinin, stratejik yönetim araç ve teknikleri hakkında geniş bilgileri vardır.
SONUÇ ve ÖNERİLER
Günümüz giderek karmaşık hale gelen acımasız rekabet ortamında işletmelerimiz için geleceğe ilişkin öngörülerde bulunmak, bunları rakamsal ifadelere dökmek ve önceden konulan amaçlarla hedeflere ulaşmak için stratejik yönetim vazgeçilmez bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Şüphesiz işletmeleri en çok düşündüren değişkenlerin başında gelmektedir. Çünkü gelecekte varılması istenen noktalarla ilgili yapılacak olan planlama faaliyetlerinin en önemli belirleyicisi geleceğin kendisinden başka bir şey değildir.
Önceleri ismi sadece savaşla anılan “strateji”, günümüzde giderek zor ve acımasız hale gelen rekabet ortamının adeta bir savaş alanı gibi algılanması ile neredeyse artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Stratejinin bir zorunluluk haline gelmesinin temellerinde küreselleşme olgusunun yattığını ifade etmek de yanlış olmaz. Çünkü kürselleşme ile beraber rekabetin bambaşka bir boyut kazandığı değişen iş yapma şekillerinden de görülmektedir. Önceleri sadece yan komşusu ve faaliyet gösterdiği sanayi sitesindekilerle ile rekabet içinde olan hatta çoğu zaman olmayan bir işletmenin artık belki de ismini hiç duymadığı ülkelerde rakipleri vardır. Bununla beraber bir işletmenin tek bir ürünle onu hiç geliştirmeden ayakta kalabilmesi de neredeyse imkansız hale gelmiştir. Önceleri Japonlara “mucit” unvanını kazandıran ve sürekli var olanı geliştirmeyi hedefleyen Kaizen felsefesi artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Konu; işletmenin yaşam sürecini uzatıp ayakta kalmasını sağlamak olduğuna göre, bu bir uzun vadeli iştir ve strateji gerektirir.
Strateji kavramının iş dünyası ile anılmaya başlaması ile birlikte yapılan bilimsel çalışmaların pek çoğunda iş dünyası, “savaş alanı” olarak nitelendirilmiş, işletme yöneticileri ise birer ordu komutanı gibi lanse edilmiştir. Bu şekilde bir yaklaşım yönetim de istenen olgu olan katılmacılığın önünü tıkasa da sonraları, stratejinin hayatımızın her alanına girmesi ile birlikte bu yaklaşım yerini daha örgütsel bir yaklaşım olan kurumsal stratejilere bırakmıştır.
Strateji kavramının algılanmaya başlaması ile birlikte, işletmelerde yöneticilerin daha önceleri kullandığı taktik, politika, amaç, hedef ve planlama gibi faaliyetlerin önemi artmış ve tüm bu unsurların işletmenin nihai kararını oluşturmada önemli değişkenler olduğu anlaşılmıştır. Yönetim döngüsünün başlangıcı olan planlamanın uzun dönemle ilişkilendirilmesi bunun bir sonucudur.
Stratejik yönetim kavramının iş dünyasına kazandırdığı en önemli olguların başında ise vizyon ve misyon kavramları gelmektedir. İşletmenin varlık nedenini açıklayan ve gelecekte nerede olmak istediğini yazılı bir ifade halinde yönetici ve çalışanların gözleri önüne koyan bu kavramların iş dünyası açısından önemi göz ardı edilmemelidir. Özellikle son yıllarda ülkemizde yoğunlaşan kalite yönetim sistemi çalışmaları ile birlikte önem kazanan ve yazılı halden çıkarılıp uygulamaya dönüştürülmesi arzu edilen vizyon ve misyon kavramları; işletmeler açısından artık son derece büyük önem arz eden ve bir işletmeyi diğerinden ayıran, prestij sağlayan kavramlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Şüphesiz stratejik yönetimle ilgili en önemli unsur, stratejik yönetim sürecidir. İşletmeler stratejlerin belirlenmeye başlaması aşamasında, elde edilen sonuçların değerlendirilmesine kadar pek çok aşamayı içinde barındıran bu süreç, iyi yönetilmeli ve kontrol edilmelidir. Günümüz yoğun rekabet ortamında bu sürecin her aşamasının ne denli önemli olduğu ise göz ardı edilemez. Bu bakımdan gerek stratejlerin belirlenmesi, işletmenin dış ve iç çevresinde olup bitenlerin analiz edilmesi, işletmenin bu çevre koşullarına içsel ve dışsal uyumunun sağlanması ve gerekse tüm bunların kontrol edilme dereceleri stratejilerden sorumlu üst yönetimin stratejilere bakış açılarını ortaya koyar. Bu noktadan hareketle; tüm bu sürece değer veren bir yönetimin stratejik yönetimi benimsemiş olduğunu iddia etmek yanlış olmayacaktır.
Stratejik yönetimle ile ilgili karşılaşılan sorunların temelinde bu sürecin iyi algılanmaması yatmaktadır. Ayrıca ülkemizde uzun dönem kavramı ile ilgili de bir belirsizlik olduğu bir gerçektir. Son 10 yılda yaşan ekonomik krizlerin, özellikle yöneticilerin “uzun dönem” kavramına ilişkin bakış açılarında
farklılıklar ortaya koyduğu bir gerçektir. Kimi yöneticiler; ülkemizde 5 yıl sonrasını bile uzun dönem olarak nitelendirirken kimileri ise 10 yıldan fazlasını uzun dönem olarak nitelendirmektedir.
Ülkemizde karşılaşılan bir diğer sorun ise; uzun dönemli, yazılı, tarihlendirilmiş ve rakamlandırılmış planların öneminin henüz algılanmamış olmasıdır. Çoğu zaman da misyon ve vizyon bildirgelerinin kağıt üzerinde kaldığını ve uygulamaya yansıtılmadığını da söylemek yerinde olacaktır.
İşletmelerimizin henüz stratejik yönetimi ve gereklerini tam olarak anlamadıkları gerçeği de göz önüne alınarak, stratejik yönetim araç ve tekniklerinden bihaber oldukları veya bazılarını bilip uygulasalar bile bunun bir stratejik yönetim aracı veya tekniğinin farkında olmadıkları söylenebilir. Bu bağlamda, bir stratejik yönetim süreci olan çevre analizlerinin de bilinçli ve teknik değil gözlem esasına dayalı ve çoğu zaman sezgisel yaklaşımlarla yapıldığı gerçeği ile karşı karşıya kalmaktayız.
Stratejik yönetim sürecinin çevre analizi boyutu ile ilgili karşılaşılan hataların başında ise bölümlendirilmiş fakat topyekün bir analiz yerine sadece belirli değişkenlerin gözlem metodu ile üstünkörü incelenmesi gelmektedir. Bu bakımdan bir işletme üst yönetimi tarafından sürekli yapılması gereken ekonomik, hukuki, teknolojik ve politik çevre ile rakiplere ilişkin analizlerin pek fazla yapılmaması stratejik yönetim sürecini olumsuz yönde etkilemektedir. Tüm bu yorumlardan çıkarılacak sonuç ise; işletme yöneticilerimiz stratejik yönetimin ne olduğunu tam olarak bilmemektedir ve dolayısıyla uygulayamamaktadır.
İşletme çalışanları arasındaki olası uyumsuzlukların, ülkemizde son dönemde yaşanan siyasi ve ekonomik krizlerin ve özellikle son 5 yıldır çok düşük seviyelerde seyreden döviz kurunun stratejik amaçlara ulaşmada olumsuz etkenler olarak karşımıza çıktığını söylemek yerinde olacaktır.
Ülkemizdeki işletmelerin en büyük problemlerinden birisi olan “kurumsallaşamama” neticesinde işletmelerin üst kademe yöneticileri olarak aile fertlerinin seçilmesi ve yine çalışanlar olarak da aile bireylerinin istihdam edilmesi, özellikle yönetim kademesindeki profesyonelleşmenin önünü tıkamaktadır. Bu bağlamda; profesyonel yönetim anlayışına sahip olmayan işletmelerin stratejik yönetim anlayışını benimsemesi ve uygulaması zor bir ihtimal olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca stratejik amaç ve hedefleri algılama düzeyi az olan işgörenlerin, süreci olumsuz etkileyebileceğini de söylemek yanlış olmayacaktır.
Tüm bu öncelikli problemler göz önüne alınarak bir işletmede stratejik yönetim anlayışının benimsenmesi ve uygulanmasının önünün açılması amacı ile aşağıdaki çözüm öneriler sunulabilir;
• İşletmelerde kurumsallaşma süreci bir an önce başlatılmalı ve profesyonel yöneticiler ve konusunda uzman danışmanlarla çalışılmalıdır.
• Konulan stratejik amaç ve hedefler; nicel ve sonuçları ölçülebilir olmalıdır.
• İşletmenin oluşturulan vizyon ve misyonu işletme faaliyetlerini eksiksiz desteklemelidir.
• İşletme stratejileri belirlenirken; en az bir stratejik analiz araç ve tekniği iyi öğrenilmeli ve uygulanmalıdır.
• İşletme stratejileri oluşturulurken, birden çok alternatif belirlenmeli ve belirlenen alternatiflerden duruma en uygun olanı seçilerek uygulanmaya konulmalıdır.
• Stratejik amaçlara ulaşmada insan kaynakları büyük önem taşımaktadır, bu bakımdan doğru işte doğru işgören istihdam edilmelidir.
• Çalışanlar arası uyumsuzluğu en aza indirecek yönde işletme içi eğitim faaliyetleri düzenlenmelidir.
• Alınan stratejik kararlar ve önemi ile ilgili olarak işgörenler sürekli bilgilendirilmeli ve amaçlara ulaşma yönünde teşvik edilmelidir.
• Oluşturulacak olan stratejik kararlarla ilgili alt kademe yöneticilerinin görüşleri göz önünde bulundurulmalı, katılımcı yönetim uygulanmalıdır. Çünkü alınan stratejik kararları uygulayacak olanlar alt kademe yöneticilerin kendileridir ve bu kararların onlar tarafından benimsenmesi büyük önem arz etmektedir.
• İşletmelerin karşılaştığı en büyük sorun olan vasıflı işgören bulamamanın çözümü olarak, mesleki eğitime yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Özellikle lise ve dengi eğitim kurumlarındaki mesleki eğitim faaliyetleri, sanayi ile işbirliği içine olmalıdır.
• İşletmeler, iç ve çevre analizlerine ilişkin düzenli ve planlı analizler yapmalı ve bu analizler alınacak olan kararlarda kullanılmalıdır.
• İşletme, faaliyet gösterdiği sektöre ilişkin tüm gelişmeleri takip etmeli, sektörün kullandığı teknolojiden uzak kalmamalıdır.
• Rakiplerin davranışlarına ve ürünlerine ilişkin sürekli analizler yapılmalıdır. Pazarda uygulanacak olan stratejide bu analiz sonucu elde edilecek olan veriler kullanılarak daha fazla geri bildirim alınmalıdır. • Sektördeki rakip işletmeler incelenmeli gerekirse “benchmarking”
yapılmalı, işletmenin yapısı stratejik amaçların uygulanabilirliğine uygun hale getirilmelidir.
KAYNAKLAR
AKAD, Mehmet Tanju, “Strateji Üzerine”, Kastaş Yayınları, İstanbul, 2003. AKGEMCİ, Tahir, “Stratejik Yönetim” Gazi Kitapevi, Ankara, 2007. AKTAN, Can, “Yönetimde Yeni Konseptler ve Teknikler”,
http://www.canaktan.org/canaktan_personal/canaktan-
arastirmalari/toplam-kalite/aktan-yonetimde-yeni-konseptler.pdf , erişim: 04.07.2007.
AKTAN, Coşkun Can, “2000’li yıllarda yeni yönetim teknikleri”, Türkiye Genç İşadamları Derneği, Şubat 1999.
ALTUNIŞIK, Remzi, “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri”, Sakarya Kitabevi, 2001.
ARAT, Melih, “21. Yüzyıl İçin Yönetim”, Datateknik Yayını, İstanbul, 1998. ARGÜDEN, Yılmaz, “Senaryo İle Strateji”,
http://juliamandelbrot.bravepages.com/senaryo_ile_strateji_arguden.htm, erişim: 04.07.2007.
ARTHUR F., LYKKE Jr., “Toward an Understanding of Military Strategy”, Guide to Strategy, US Army War College, 2001.
BARUTÇUGİL, İ., “Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi”, Kariyer Yayınları, İstanbul, 2004.
BAŞAR, H., “İşletmelerde Stratejik Planlama ve Yönetim”, Yönetim ve Organizasyon Seminer Notları, KTO Yönetici Eğitim Merkezi Yayınları, Konya, 1997.
BAUDRILLARD, Jean, “Çaresiz Stratejiler”, Çev: Oğuz Adanır, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2002.
BAYRAKTAROĞLU, S., “Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi”, Beta Yayınları, İstanbul, 2002.
BESLER, Senem, “İşletmelerde Stratejik Liderlik”, Beta Yayınları, İstanbul, 2004.
BİNGÖL, Dursun, “Personel Yönetimi”, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1996.
BRYSON, John M. “Strategic Planning for Public and Nonprofit Organizations”, San Francisco: Jossey-Bass, 1988.
BRYSON, John, M., “Strategic Planning For Public and Nonprofit Organizations”, Revised Edition, Jossey-Bass Publishers, San Francisco, 1995.
BUDAK, Gülay, BUDAK, Gönül, “İşletme Yönetimi”, Barış Yayınları, 5. Bası, İzmir, 2004.
BYARS, L.L., “Concepts Of Strategic Management”, Harper Collins Publishers, New York, 1992.
CERTO, S., PETER, J., “Strategic Management”, Mc Graw Hill Int., Singapore, 1990.
CHRISTENSEN, C., M., “Strateji belirlemek: Yaparak Öğrenmek”, Harwerd Business Review, Power Özel Ek, Ocak 1998.
COULTER, Mary, “Strategic Management”, Third Edition, Pearson Education, 2005.
DAVID, Fred R., “Strategic Management”, Concepts and Cases, Tenth Edition, Prentice Hall, Pearson, 2005.
DAVID, Fred R., “Strategic Management”, Sixth Edition, Prentice Hall, Pearson, 1997.
DİNÇER, Ömer, “Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası” 7. baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2004.
DİNÇER, Ömer, “Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası”, İstanbul, 1999. DİNÇER, Ömer, “Stretejik Yönetim ve İşletme Politikası” Altıncı Baskı, Beta
Yayınları, İstanbul, 2003.
DRUCKER, Peter, F., “Management Challenges for the 21st Century”, Harper Collins Press, New York, 1999.
DRUCKER, Peter, F., “Peter Drucker on The Profession of Management”, HBS Press, Massachusetss, 1998.
DURMUŞ, Mehmet Ali, “Stratejik Yönetim Anlayışı ve İşletmelerde Strateji Oluşturma İle İlgili bir Araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale, 1999.
ERDEM, Aybike, “Stratejik Yönetim ve Kamu İşletmelerinde Uygulanabilirliği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin, 2006.
EREN, Erol, “İşletmelerde Stratejik Planlama ve Yönetim”, Küre Ajans İstanbul, 1990.
ERKUT, H., ÜLENGİN, F., AKGÜÇ, B., ALPAY, Ö., KOŞMA, H., “Stratejik Yönetim ve Senaryo Taktiği”, İrfan Yayıncılık, İstanbul, 1997.
ERYAŞAR, Tolga, “İş Dünyasında Savaş Stratejileri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2002. ESLEN, Nejat, “Tarih Boyu Savaş ve Strateji” Truva Yayınları,Genişletilmiş 3.
Baskı, İstanbul, 2005.
FIZTROY, Peter, HULBERT, James M., “Strategic Management”, Wıley Inc., USA, 2005.
GOLDSMITH, A., “Making Managers More Effective: Applications of Strategic Management”, A Publication of USAID’s Implementing POlicy Change Project, Working Papers, 1995.
GRAY Colin, SLOAN, Geoffrey, “Coğrafya ve strateji: Uygulamada Jeopolitik”, Asam Yayınları, Ankara, 2003.
GÜÇLÜ, N., “Stratejik Yönetim”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı:2, 2003.
GÜÇLÜ, Nezehat, “Stratejik Yönetim, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 23, Sayı 2, 2003.
GÜLEŞ, H.K., “Bilgi Çağı Sanayi İşletmelerinde Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Bilişim Teknolojileri”, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, Konya.
HAMEL, Gary, PRAHALD, C.K., Geleceği “Kazanmak”, Çev: Zülfü Dicleli, Anadolu Grubu Yayınları, İstanbul, 1995.
HAN, Ahmet Kasım, “Kavram ve Kuram Olarak Strateji, Küreselleşen Dünyada Ulusal Strateji” Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2001.
HART, B. H., Liddell, “Strateji Dolaylı Tutum” Çev: Korgeneral Cemal Enginsoy, ASAM Yayınları, Ankara, 2002.
http://www.geocities.com/sinoptky/problem_cozme.htm#_Toc518042892, erişim: 04.07.2007.
http://www.lostar.com/tr/danismanlik_hizmetleri/risk_analizi.html, erişim: 17.05.2007.
JAUCH, L. GLUECK, W.F., “Strategic Management and Business Policy”, New York, McGraw Company, 1989.
JAUCH, L. R., GLUECK, W.F., “Business Policy and Strategic Management”; 5ed. McGrawHill; 1988.
KANDAKOĞLU, Ahmet, “Strateji Geliştirme ve Değerlendirme Yaklaşımı ve Uygulaması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2006.
KARAMAN, Abdullah, “Vizyon Yönetimi”, IQ Yayıncılık, İstanbul, 2005. KARLÖF, Bengt, “Business Strategy”, Macmillan Reference Books, London,
1989.
KAYA, Çetin, “Liderler, Liderliği Giden Yollar”, Beta Yayınevi, İstanbul, 2002. KISACIK, S., “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin İzledikleri Rekabet Stratejileri:
Adana’daki Kobiler Üzerinde Bir Çalışma” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, 2005.
KOÇEL, Tamer, “İşletme Yöneticiliği”, Beta Yayınları, İstanbul, 2005.
KOSGEB, “Strateji ve Stratejik Yönetim” Ekonomik ve Stratejik Araştırmalar Merkez Müdürlüğü, KOSGEB Yayınları, Ankara, 2004.
KÖKSAL, Gülser, “Problem Çözme Teknikleri”, Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi Semineri, Yalova, Haziran, 2001.
LOWSON, Robert H. “Strategic Operations Management”, Routledge Taylor and Francis Group, London, 2004.
MÜTERCİMLER, Erol, “21. Yüzyıl ve Türkiye Yüksek Strateji”, Erciyaş Yayınları, İstanbul,1997.
MÜTERCİMLER, Erol, “21. Yüzyıl ve Türkiye” Güncel Yayınları, İstanbul, 2000.
MÜTERCİMLER, Erol, “Yüksek Stratejiden Etki Odaklı Harekâta Geleceği Yönetmek”, Alfa Yayınları, İstanbul, 2006.
NAKTİYOK, A., “İç Girişimcilik” Beta Yayınları, İstanbul, 2004.
OKTAY, Ercan, “Stratejik Yönetim Sürecinde Performans Geliştirmenin Bir Aracı Olarak Dış Kaynak Kullanımı: İmalat Sanayiinde Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2004.
ORAL, Sinem Duygu, “Stratejik Yönetim ve Tepe Grubu’nda Uygulaması” Yayınlanmamış Master Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2004.
PORTER, Michael E., “On Competition” Harward Business School Publising, Boston, 1998.
PRAHALD, C.K. “Büyüme Stratejileri”, Sabah Kitapları, İstanbul, 1997.
RYANS, J. K. and SHANKLIN, W. L., Strategic Planing, Concepts and Implementation, Random House Business Division, New York, 1984. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikler, Editör: Şeref Kalaycı, Asil
Yayın Dağıtım, 2005.
STANLEY C., Abraham, “A Practical Guide for Competitive Success”, Thomson