Anketin Hazırlanması İle İlgili Aşamalar

Araştırma konusu kapsamında geniş bir yerli ve yabancı literatür taraması yapılarak konuyu en iyi bir biçimde ortaya koyacak ölçekler tespit edilmeye çalışılmış ve araştırmaya ışık tutacak sorular ilave edilerek ölçek oluşturulmuştur. Soruların ölçülmesinde iki farklı 5’li Likert tipi ölçek kullanılmıştır. Bu ölçekler;

(1) Tamamen Katılıyorum (2) Katılıyorum

(3) Kararsızım (4) Katılmıyorum

(5) Hiç Katılmıyorum, yargılarından oluşmaktadır.

Ayrıca işletmelerin hakkında demografik özelliklerin tespitine ilişkin çoktan seçmeli sorular da kullanılmıştır. Anket formunun sayı, tasarım ve uygulama yönüyle genel kabul gören ilkelere ve formata uygun olmasına özenle dikkat edilmiştir.

3.6.1. Anket Ölçeklerinin Oluşturulması

Çalışmanın amacı incelendiğinde 4 ana unsur tespit edilmiştir. Bu unsurlar; işletmenin stratejik yönetim ile ilgili bir bilgiye sahip olup olmadığı, çevre faktörlerinin etkilerinin sürece yansıtılıp yansıtılmadığı, stratejik yönetim sürecinden elde edilen sonuçların farkında olunup olunmadığı, süreç öncesi ve sonrası karşılaşılan sorunlara ilişkin bir bilgi geri dönüşümü yapılıp yapılmadığı ve hangi çevre faktörlerinden ne kadar etkilendiklerinin tespit edilmesidir. Anket soruları hazırlanırken bu dört önemli bileşeni ölçmesine özen gösterilmiştir.

3.6.2. Anket Formunun Oluşturulmasında Dikkat Edilen Hususlar Anket formunun tasarımının geri dönüş oranı açısından önemli olduğu bilinmektedir. Bu sebeple, anket formu hazırlanırken literatürde belirtilen hususlara dikkat edilmeye özen gösterilmiştir. Anketin üst kısmına kurum adı ve logosu, giriş kısmına çalışmanın içeriği, bilimsel ve sosyal amacı, faydası ve elde edilecek verilerin gizli tutulacağına dair kısa bir açıklama yapılmıştır. Bu metnin

altına çalışmayı yürüten kişinin adı-soyadı, unvanı, kurum ve iletişim bilgileri eklenmiştir. Anket soruları kapalı uçlu hazırlanarak, hem soruların cevapsız bırakılmasının hem de aşırı zaman yüküne neden olmasının önüne geçilmesi hedeflenilmiştir. Anket sorularının sıkıcı olmaktan kurtarılması, kolay ve anlaşılabilir olması için basit ve kısa cümlelerden oluşmasına dikkat edilmiştir.

3.6.3. Verilerin Kodlanması, Düzenlenmesi ve Analizi

Geri dönen anket formlarındaki cevaplar kodlanarak " SPSS (Statistical Package for Social Sciences - Sosyal Bilimler için İstatistik Paketi) / Windows 12.0 Sürümü" ile analiz edilmiştir. SPSS; sosyal bilimlere ilişkin araştırma sonuçlarının analizinde yaygın bir şekilde kullanılmakta olup, kapsamlı istatistiksel analiz tekniklerini içermektedir. Buna ilave olarak Excel sürüm XP gerekli durumlarda verilerin analizinde ve grafik olarak sunulmasında kullanılmıştır.

Veri analizine geçmeden önce, Oppenheim tarafından önerildiği gibi, veri girişinde yapılan hataları tespit etmek ve varsa düzeltmek amacıyla tüm veriler için yüzde dağılımları ve maksimum-minimum değerleri alınmıştır.

Anket ile toplanan verilerin büyük bir çoğunluğu parametrik olmayan (non-parametric) veri olduğundan mümkün olduğu sürece parametrik olmayan testler kullanılmıştır.

3.6.4. Veri Toplama Aşaması Ve Ankete İlişkin Güvenirlik Analizleri Alan araştırmasının amacı, örneklem kitleye sorular sormak yoluyla analiz edilebilecek, mukayeseler yapılabilecek ve yorumlar getirebilecek bulgulara ulaşmaktır. Anket sosyal bilimlerde en yaygın olarak kullanılan veri toplama yöntemlerinden birisidir. Anketler, örneklem grubuna elden ve e-posta yoluyla dağıtılmış ve toplanılmıştır. Anketin uygulanmasında daha önceden tespit edilmiş işletmelerin ilgili yöneticileri ile telefon bağlantısı kurularak yapılacak çalışmanın amacı ve kapsamı ile ilgili bir ön bilgi verilmiştir. Veri toplama aracının güvenirliğinin değerlendirmesinde farklı metotlar kullanılabilmektedir. Bunlar; yeniden test metodu, eşdeğer ölçekler metodu, ölçeği ikiye bölme metodu ve içsel

tutarlılık metodudur. Bunlardan ilk üçü, iki farklı ölçüm aracının oluşturulması ya da aynı grup üzerinde iki bağımsız uygulamanın yapılması gibi önemli kısıtlara sahiptir.

Varsayımların test edilmesinde yararlanılan uygulamalardan bir tanesi Mann-Whitney U testidir. Bu test aralıksız ölçülen iki bağımsız grup arasındaki farklılıkların test edilmesi için kullanılır. Bu test bağımsız örnekler için uygulanan t-testinin parametrik olmayan alternatifidir. Bu test tekniği t-testinde olduğu gibi meydanları karşılaştırarak sürekli değişkenlerin, iki grup içerisinde, değerlerini sıralı hale dönüştürür. Böylece, iki grup arasındaki sıralamanın farklı olup olmadığı değerlendirilir.188

Varsayımların test edilmesinde yararlanılan bir diğer test Anova Testi’dir. T-testi gruplar arası farklılıkların karşılaştırılmasında sadece iki grubun karşılaştırılmasına olanak tanımaktadır. İkiden fazla grubun karşılaştırılması için uygun olan test ise Anova Testi’dir189.

İçsel tutarlılık metodu ise Cronbach alfa katsayının hesaplanmasıyla değerlendirilir. Cronbach alfa katsayısı, güvenirliğin test edilmesinde en yaygın kullanılan metottur.190 Alfa değeri bir ölçekteki maddeler arası ortalama korelasyona bağlı olup, ölçeğin içsel tutarlığını gösterir. Ölçekler, belirli bir yapıyı ölçtükleri için ölçeği oluşturan maddelerin birbiriyle pozitif korelasyona sahip olduğunu varsayar. Cronbach alfa katsayısının düşük değeri (0’a yakın olması) değişkenlerin içsel olarak ilişkili olmadığını gösterir. Yeni geliştirilen ölçekler için kabul edilebilir Cronbach alfa katsayısı 0.50 ile 0.60 arası iken, Cronbach Alfa katsayısının 0.70’den büyük olması içsel tutarlılığın yüksek olduğunu ifade eder.191 Bu araştırmada da anket formunda yer alan ölçeklerin güvenirliğinin (içsel tutarlılığının) değerlendirilmesinde Cronbach alfa katsayısından yararlanılmıştır. Tablo 3.7.1.’de verilerin analizi sırasında toplam puanlarından (ölçeği meydana getiren maddelerin toplam puanı) yararlanılacak ölçeklerin Cronbach alfa katsayıları ve ölçeğin yapısını tanıtıcı bilgiler özet olarak sunulmaktadır.

188 _{SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikler, Editör: Şeref Kalaycı, Asil Yayın}

Dağıtım, 2005, s. 99.

189 _{Remzi Altunışık vd., Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya Kitabevi, 2001, sy.280.} 190 _{H.K., GÜLEŞ, Bilgi Çağı Sanayi İşletmelerinde Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Bilişim}

Teknolojileri, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, Konya, 1999, s. 147.

Tablo 3.1. Araştırmada Kullanılan Ölçeklerin Güvenirlik Analizleri Ölçek Ölçekteki madde sayısı Cronbach alpha değeri Tehdit oluşturan çevre

faktörleri 20 0,789

Stratejik analiz araç ve

teknikleri 9 0,744

Analizi yapılan çevre

faktörleri 5 0,703

Stratejik yönetim süreci 19 0,754

Stratejik yönetim sürecinde karşılaşılan güçlükler

13 0,801

Tablo 4.1’ de görüldüğü gibi değişkenlerin Cronbach Alfa değerleri 0,703 ile 0,801 arasında bulunmuştur. Dolayısıyla ölçeklerinin içsel tutarlılıklarının yüksek olduğu tespit edilmiştir.