Bu araştırmada yöntem olarak anket kullanılmıştır. Hazırlanan anket için İstanbul ilinde çalışmakta olan okul öncesi öğretmenleri seçilmiş olup, anket uygulanmadan önce gerekli açıklamalar yapılmış verdikleri bilgilerin bir diğer kişilerle paylaşılmayacağı anlatılmış ve uygulayıcıların sorularına cevap verildikten sonra anket uygulanmıştır. Anket uygulanan okullardan 36’sı devlet okulu, 21’i özel okul statüsündedir. Toplamda 201 kişiye ulaşılmıştır. Ancak yapılan uç değer analizi sonrası 28 kişinin verileri analiz kapsamı dışına bırakılmıştır.
4.5.1.Araştırmanın Evreni ve Örneklemi
Araştırmanın evrenini Türkiye’deki bütün okulöncesi öğretmenlerini oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise İstanbul ilindeki resmi ve özel okullardaki görev yapan okulöncesi öğretmenleri kapsamaktadır. Bu çalışmada örneklem alınma nedeni ise ana evren üzerinde yapılacak çalışmanın zaman, maliyet yönünden pahalıya geleceği için örneklem üzerinden çalışılmıştır. Araştırma İstanbul ilinin 10 ilçesinde uygulanmıştır. Bu ilçelerde ki okullardan 36’sı devlet okulu, 21’i özel okul statüsündedir. Toplamda 201 kişiye ulaşılmıştır. Ancak yapılan uç değer analizi sonrası 28 kişinin verileri analiz kapsamı dışına bırakılıp toplamda 173 kişi üzerinde uygulama yapılıştır. Araştırmada örneklem evreni temsil edecek düzeydedir.
4.5.2.Verilerin Toplanması ve Analizi
Verilerin toplanmasında benlik saygısı ve motivasyon düzeyine yönelik kullanılan anketlere verilen cevaplar toplanarak, SPSS 22 istatistik programında analiz yapılmıştır. Analizlerde gruplar arası farklılıkları incelemeye yönelik parametrik analiz tekniklerinden Korelâsyon, Varyans (Anova) T-testi, Normalizasyon tekniklerine yer verilmektedir.
113
4.5.3.Veri Toplama Araçları
Araştırmanın kuramsal verilerini toplamak için, yüksek lisans, doktora tezleri ve ilgili kitaplar incelenecek ve arama motorlarından da taramalar yapılmıştır.. Verilerin toplanması için araştırmacı tarafından 24 maddelik öğretmen motivasyon ölçeği ve 31 maddelik Benlik saygı düzeyi anketi hazırlanmıştır. Anket uygulanmadan önce öğretmenlerimize gerekli açıklamalar yapılmış ve katılımcıların sorduğu sorulara cevap verildikten sonra anketin uygulamasına geçilmiştir.
Bir örneği EK-1 de verilen ankette (üç) soru grubu bulunmaktadır. a) Demografik Bölüm (kişisel bilgiler)
b) Öğretmen Motivasyon Ölçeği c) Benlik Saygısı Ölçeği
4.5.3.1.Demografik Bölüm(kişisel bilgiler)
Bu bölümde öğretmenlerin cinsiyeti, yaşı, medeni durumu, eğitim düzeyi, görev yaptığı kurumun türü, mesleki kıdemi, çalıştığı kurumdaki hizmet süresi, aldığı ücret, aldığı ücretten memnuniyeti, eğitim verdiği çevrenin ekonomik düzeyi, iş güvencesi, öğrenci sayısı, yardımcı eleman sayısının yeterliliği; yönetimden memnuniyeti, sosyal aktivitelere katılıp katılmadığı, eğitim almak istediği veya almak istemediği hakkında görüşleri isterse hangi alanda isteyeceği, mutlu olup olmadığı, ailesine zaman ayırıp ayıramadığı hakkında bireysel düşüncelerine dayalı sorular sorulmuştur. Etik kurallar göz önünde bulundurularak araştırma sırasında öğretmenlere kimlik bilgilerini içeren sorular yöneltilmemiştir
4.5.3.2.Öğretmen Motivasyon Ölçeği
Araştırmada öğretmenin motivasyon düzeyini belirlemek amacı ile 24 maddelik öğretmen motivasyon ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçek araştırmacı tarafından uyarlanmıştır. Ölçeğin orijinali Afyon Koca Tepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde, Yrd. Doç. Dr. Süleyman DÜNDAR danışmalığında Fatih TAŞ PINAR’ ın yüksek lisans çalışması için geliştirilen Motivasyon ölçeğidir. Ölçeğin ilk hali araştırmanın gidişatına uygun ifadeleri içermediği için gerekli değişiklikler yapılarak uygun hale getirilmiştir. Motivasyon ölçeği iki alt boyutta incelenmektedir bunlardan birinci alt boyut içsel motivasyonun güvenilirlik kat sayısı (Cronbach Aplha) % 0,872, ikinci alt boyut olan dışsal motivasyon ölçeğininin güvenilirlik katsayısı (Cronbach
114
Aplha) % 0,876 olarak yüksek bulunmuştur.335 Ölçek Likert tipinde olup, 1: Kesinlikle Katılmıyorum, 2: Katılmıyorum, 3: Kararsızım, 4: Katılıyorum, 5: Kesinlikle Katılıyorum şeklinde puanlandırılmıştır. Ölçeğin ön uygulaması İstanbul ili genelinde özel ve devlet okulda görev yapmakta olan okulöncesi öğretmenleri üzerinde yapılmıştır. Ölçek okullara 250 adet olarak gönderilmiş, ölçeklerin geri dönüş oranı 201 adet olmuştur. Yapılan uç değer analizi sonrasında anket sayısı 173’e düşmüştür.
4.5.3.3. Benlik Saygısı Ölçeği
Araştırmada, öğretmenlerin benlik saygısı düzeylerini ölçebilmek için ARICAK (1999), tarafından geliştirilen Benlik saygısı Ölçeği’nden yararlanılmıştır. Ölçek Likert tipinde olup, 1: Kesinlikle Katılmıyorum, 2: Katılmıyorum, 3: Kararsızım, 4: Katılıyorum, 5: Kesinlikle Katılıyorum şeklinde puanlandırılmıştır.336 Ölçeğin güvenilirlik katsayısı (Cronbach Aplha) %0,900’dür. Ölçeğin ön uygulaması İstanbul ili genelinde özel ve devlet okulda görev yapmakta olan okulöncesi öğretmenleri üzerinde yapılmıştır. Ölçek okullara 250 adet olarak gönderilmiş, ölçeklerin geri dönüş sayısı 201 adet olmuştur. Yapılan uç değer analizi sonrasında anket sayısı 173 adet kalmıştır. Ölçek beş faktöre ayrışmıştır ve kuramsal olarak benlik saygısının; benlik değeri, kendine güven, depresif duygulanım, kendine yetme, başarma ve üretkenlik şeklinde boyutları olduğu için ölçekte bu boyutlar oluşturulmuş ve ifadeler şöyle sıralanmıştır.
Benlik Değeri: Kendinde olan ve olması gereken özelliklere bir değe verme durumudur. Bu faktörle yedi madde(1, 13, 16, 19, 22, 27) bulunmaktadır.
Özgüven: Daha çok kendi özelliklerine bir değer verme durumudur. Bu değerler sayesinde kendini onaylama durumudur. Bu faktör, dokuz madde (5, 8, 9, 10, 11, 17, 20, 21, 25) ifadeleri ile ifade edilmiştir.
Depresif Duygulanım: Bireyin kendini daha çaresiz, daha zayıf ve güçsüz olduğunu algılaması durumudur. Bu faktör altında beş ifade (3, 4, 6, 12, 31) ile ifade edilmiştir.
335
Sultan Polat,Okulöncesi Yöneticilerinin Kullandıkları Yönetsel Güç Kaynaklarına İlişkin
Öğretmen Algıları İle Öğretmen Motivasyonu Arasındaki İlişki,Yedi Tepe Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü,İstanbul,2010,s.42-43
336İzzet Parmaksız,Öğretmen Adaylarının Benlik Saygısı Düzeylerine Göre İyimserlik Ve Stresle
Başa Çıkma Tutumlarının İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü
115
Kendine Yetme: Bireyin Zihinsel ve davranışsal anlamda kendi beklentilerini ve hedeflerini gerçekleştirme durumudur. Bu faktör beş madde(14, 15, 24, 26, 29)ile ifade edilmiştir.
Başarmak ve üretkenlik: Bireyin kendini yeterince başarılı ve faydalı görme durumudur. Bu faktör altı madde (2, 7, 18, 23, 28, 31) ile ifade edilmiştir.