Araştırmacı Yenilikçilik ve Fırsatçı Yenilikçilik Davranışı Arasındaki Farklar

March (1991), örgütsel öğrenmede, örgüt içindeki araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilk arasındaki ilişkiyi ele aldığında, Örgütsel öğrenme alanında çalışmalar, araştırmacı yenilikçilik davranışların temelinin deneyim içerisinde çeşitlilik yaratmak olduğunu söylemiştir. Bunların yeni örgütsel normlar, rutinler, yapılar ve sistemler için yeni faaliyetlerin karakterize edilmesi gerektiğini, yeni teknolojilere, iş süreçlerine ya da yeni piyasalara ve yeni bilgi geliştirmeye yönelik yaklaşımların tecrübe edilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Son zamanlarda, yönetim üzerine yapılan çalışmalar, örgütsel tasarım öğelerinin bir firmayı aynı anda fırsatçı ve araştırmacı yenilikçilik davranışı ile ilgili konularda araştırma yapması için nasıl yönlendirdiği, teşvik ettiği veya engel olabildiğini ortaya koymaktadır. (Rivkin ve Siggelkow,2003;) Örneğin Burns ve Stalker (1961), yönetim sistemini iki farklı biçim olarak incelemiştir. Bu biçimler, mekanik form ve organik formdur. Mekanik form, fonksiyonel görevleri ve hiyerarşik kontrol yapısının farklılaşması, yetki ve iletişimin yüksek seviyeleri ile karakterize edilmiştir ve istikrarlı koşullar için uygun olduğunu savunmuşlardır. Organik form ise özel bilgi ve kontrol

65

yapısı yönetim ağı, yetki ve iletişim ile bireylerin uyumu yüksek düzeyleri ile karakterize edilmiş yapı olarak gösterilmiştir. Organik form değişen koşullara uygundur. Bu durumda mekanik yapıdaki örgütler fırsatçı yönelimlere yönelirken organik forma sahip örgütler ise araştırmacı yönelimlere yönelecekleri varsayılmaktadır. Araştırmacı yenilikçilik stratejisini uygulayan örgütlerde, esnek kurallar, bireysel aktiviteler, düşük güç mesafesi, liderin yaratıcılığı, duygusal bağ, hatalara karşı tolerans, yönetime dayalı ödül desteği ve sınırsız bilgi akışı vardır. Fırsatçı yenilikçilik, stratejisini uygulayan firmalarda ise yüksek güç mesafesi, performansa dayalı ödül desteği, grup farklılığı, liderin ivedilik baskısı, belirsizlikten kaçınma özellikleri agır basmaktadır. Bununla birlikte bu firmalarda örgütsel yapının merkezileşmemiş olması, takım bazı aktivitelerin varlığı, personel güçlendirme, bireysel aktiviteleri teşvik, çalışma hayatında esneklik ve bireysellik düşünceyi özgür bir şekilde ifade etmeye yardımcı olan bir ortamın olması gereklidir. Bu ortamda teşvik edici etmenler var olduğu takdirde bu firma yapılarında yeni bilgiler ve yeni ürünler yeni pazarlara açılma diğer firmalara göre daha fazla görülecektir (Chandy, 1982). Âdemi merkezi yapılarda özerk yönetim, yetki genişlemesi olan yapılarda radikal yenilikler görüleceği varsayılmaktadır. Organizasyonun yapısı ve özelliği firmaların araştırmacı yâda fırsatçı faaliyetlere doğru uzaklaştırmakta veya tam tersi yakınlaştırmaktadır (Ettlie,1984). Firmalardaki biçimsel yapı özelliğinin fırsatçı ve araştırmacı davranışlara yön verdiği etki ettiği savunulmaktadır. Firmalarda daha az biçimsel yapının bulunması esnekliği ve daha fazla doğaçlamaya neden olacağı varsayılarak bu örgütteki yöneticilerin ve çalışanların daha fazla araştırmacı yönelimlere başvuracağı düşünülmektedir. Örgütlerdeki işbirliğinin derecesi fazla ise bu örgütlerde fırsatçı yönelimlerin fazla olacağı düşünülmektedir (Miller ve Miller, 2006). Bu firmalardaki örgütsel bilgi akışında yukarıdan aşağıya hiyerarşik fırsatçı stratejiler (exploit), Aşağıdan yukarıya bilgi açısı için araştırmacı (exploratif), Dairesel bilgi akışında ise araştırmacı ve fırsatçı stratejilerin çift yönlülüğü (Ambidexterity) kullanılması gerektirdiğini söylenmiştir (Mom ve Volberda, 2007).

Öte yandan, araştırmacı yenilikçilik davranışı yeni yatırımlara, yeni ortak girişimler, ittifaklar ya da satın alımlar gibi dış bağlantılara ve yenilik ve teknolojik gelişmeler ile ilişkilendirilmiştir (Sarvary,2003). Yeni ittifaklara ya da birleşmelere girmek gibi dış

66

ortaklıklar, olumlu olarak araştırmacı yenilikçilik davranışı özelliğine katkı sağlayan bilgi ve varlıkların birbiriyle karışmasını iç içe geçmesini sağlamaktadır. Ayrıca, bu özelliklerin evrimsel etkisi zaman zaman devam etmektedir. Bu etki firmalar için mevcut dönem yatırımları için bir temel sağlamaktadır.

Firmaların örgütsel yapısı, merkezileşme durumu, karmaşıklık derecesi, biçimlenme şekli, yöneticilerin karar alma durumuna önemli derecede etki etmektedir. Eğer firma aşırı merkezileşmiş ve biçimlenmiş bir yapıya sahip ise yöneticilerin kararlarında fırsatçı yenilikçilik davranışlarının ağır bastığı görülmüştür (Duncan,1976).

Stratejik yönetim alanında ilgili çalışmalar, araştırmacı yenilikçilik davranışı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı faaliyetleri arasındaki farklılıklar ele alınmıştır. Burgelman (1983), firmaların, yaşamlarını sürdürmek için stratejik faaliyetlerinde hem çeşitliliğe, farklılığa hem de düzene ihtiyaç duyduğunu savunmaktadır. Stratejik yönetime dayalı yetkinliğin önemli noktalarından biri, yeni yeterlilikler türetmek ve mevcut yeterliliklerden yararlanıp, şirketin sürdürülebilir rekabet avantajı sağlayıp sağlamayacağı ile ilgili karar vermektir (Hamel ve Heene,1994).Temel Yetkinlik oluşturmak, mevcut varlık ve yetenek oluşumunda, nitel değişiklikler yapılması ile ilişkilidir. Bunları yeniden koordine etmek açısından yeni yetenekleri içerir ve şirketin kendi amaçlarına ulaşmasına yardım eden yollarda yeni ya da mevcut varlık ve yeteneklerini dağıtır (Sanchez ve Thomas 1996). Araştırmacı yenilikçi davranış Yeterliliği ve yetkinliği oluşturmak, gelecekteki eylemler için yeni stratejik seçenekler oluşturarak zorlu değişim güçleri ile başa çıkmak ve mevcut durumu değiştirmeyi hedefler. Fırsatçı yenilikçilik davranışı, ise firmaları veya örgütleri belirli bir alanda, yaptıkları aktivitede daha fazla yetkinlik geliştirmesine neden olmaktadır (Levinthal, 1993). Fırsatçı yenilikçi davranış, temel yetkinlikten yararlanmak, mevcut varlık ve yetenekleri, mevcut veya yeni piyasalara uygulamakla ilişkilidir. Temel yetkinlikten yararlanmak, mevcut rekabet güçleri ile başa çıkmayı, statüyü korumayı amaçladığından fırsatcı yenilikçilik davranışı ile ilişkilidir (Sanchez ve Thomas, 1996).

Araştırmacı yenilikçilik davranışı ve fırsatçı yenilikçilik davranışları ile ilgili hususlar, teknolojik ya da ürün yenilik çalışmalarında açık ya da örtük olarak görülebilmektedir.

67

Örneğin bazı yazarlar yenilikleri, araştırma yapma ve fırsat yakalama açısından sınıflandırmıştır. Benner ve Tushman (2002) ve Jansen (2005), fırsatçı yenilikçi faaliyetler ile yenilikler arasında, mevcut bileşenlerden veya mevcut teknolojilerden yararlanarak ve mevcut teknoloji üzerine inşa edilmiş yenilikler olarak sınıflandırmışlardır. Bunun yanında teknoloji boyutuna göre yenilikleri sınıflandırmanın yanı sıra, müşteri ve piyasa boyutuna göre de yenilikler sınıflandırılabileceği düşünülmektedir ( Danneels, 2002).

He ve Wong (2004), yapmış oldukları bir çalışmalarında; Fırsatçı yenilikçiliği benimseyen firmalarla ile araştırmacı yenilikçiliği benimseyen firmaların finansal ve pazar performanslarının incelemiş ve yeni pazarlara girmeyi amaçlayan firmaların teknolojik yenilik faaliyetlerini belirlemek için bu firmaların araştırmacı yenilik stratejilerine yöneldiklerini açıklamıştır (He ve Wong, 2004: 484).

Yenilik konusundaki diğer çalışmalar, araştırmacı ve fırsatçı kavramları ve devrimsel ve evrimsel yenilikler kavramları arasındaki bağlantıları göstermektedir. Bu çalışmalar, bilgi için uzaktan arama, yeni bilgileri geliştirme ve firmanın bilgi tabanının çeşitliliğini arttırmak gibi araştırmacı yenilik faaliyetleri üzerine yani radikal yeniliklere dikkat çekmektedir (Subramaniam ve Young, 2005). Öte yandan benzer çalışmalar bilgi için, yerel arama, rafine etme ve mevcut bilgiyi kullanma ve firmanın bilgi tabanını derinleştirme gibi fırsatçı yenilikçilik davranışları üzerine evrimsel yeniliklere dikkat çekildiğini göstermektedir. (Katila ve Ahuja, 2002;) Yenilik sürecindeki iki ardışık aşamayı ayırt eden, bazı yazarlar ise ilk aşamanın, risk alma, alternatifler için araştırma yapma (Duncan 1976) ve keşfetme (Cheng, 1976 ) gibi araştırma faaliyetleri ile karakterize edildiğini, göstermektedir. Diğer taraftan ikinci aşamanın ise, test etme yeniliği rafine etme ve uygulama gibi fırsatçı yenilikçilik davranışları ile karakterize edildiğini göstermektedir (Cheng ve Duncan,1976). Bu bilgiler temel alınarak aşagıdaki tabloda fırsatcı ve araştırmacı yenilikçilik davranışı kavramları arasında temel bazı farklılıklar verilmiştir (Bakınız Tablo 10).

68

Tablo 10. Araştırmacı Yenilikçilik ve Fırsatçı Yenilikçilik Arasındaki Farklar

Fırsatçı Yenilikçilik Davranışları Araştırmacı Yenilikçilik Davranışları Müşteri Sadakati Değişim ve Yeni Müşteri

Eski Ortaklıklar Yeni Ortaklıklar

Mevcut Pazarlar Yeni Pazarlar

Durağan iş Gücü Dinamik iş Gücü

Verimlilik Inovasyon

Düşük İş Gücü Devir Oranı Yüksek İş Gücü Devir Oranı

Mekanik Yapı Organik Yapı

Riskten Kaçınma Risk Alma

Odaklanma Farklılaşma

Ölçülü Yatırım Yaratıcılığı Teşvik

Görev Yönelimli Amaç Yönelimli

Kısa Vadeli Uzun Vadeli

Katılık Esneklik

İyileştirme Çeşitlendirme

Evrimsel (Aşamalı) Gelişme Devrimsel (Atılımsal) Gelişme

Savunmacı Öncü

Ölçek Ekonomisi Kapsam Ekonomisi

Etkinlik( Verimlilik) Etkililik (Fayda)

İş-Ge Ar-Ge

Üretmek Keşfetmek

Mevcut Müşteri Yeni Müşteri