Araştırmacı ve Fırsatçı Yenilikçilik Davranışlarını Birleştirme

Araştırmacı ve fırsatçı yenilik davranışı faaliyetleri arasındaki rekabeti açıklamak ve yine araştırmacı ve fırsatçı faaliyetler arasındaki ilişki hakkında çeşitli bakış açılarının ortaya koyduğumuzda farklı görüşlerin olduğu görülmektedir . örgütlerdeki araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilik davranışlarını birleştirmek yöneticilerin yönetme ve organize etme gücünü farklı yollarla anlamaya geliştirmeye yardımcı olduğu savunulmaktadır (Jansen,2005). Her ne kadar araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilik davranışları birleştirmek için firmaların önemini çeşitli araştırmalar gösterse de ya da firmaların bunu yaparken karşılaştığı zorluklara dikkat çekmektedirler. Firmaların araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı arasındaki rekabeti nasıl yönettiğini anlama konusunda çok az

69

araştırma yapılmıştır (Duncan,1976). Örgütsel alandaki iki kavram çok yönlülüğü göstermektedir. Bu kavramlar farklı kuruluş yapılarını kullanarak yenilik sürecinin başlatılması ve uygulanması aşaması arasında birbirleriyle çelişen durumlarla nasıl başa çıkılacağının yollarını göstermektedir. Örneğin çift yönlü (Ambidexterity) firma, (He ve Wong, 2004) ya da iş birimi (Gibson,2004), tüm bunlar araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı faaliyetinin birlikte uygulandığı kurum ya da birim anlamını taşır. İlgili literatürde kurumsal tepkilerin sınıflandırılması, araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı faaliyetleri arasındaki ilişki konusunda farklı bakış açıları vardır. Poole ve Van de Ven'in (1989) önerileri olarak bir firmanın paradokslar ile nasıl başa çıkacağı ve Jansen'in (2005) ve Volberda'nın (1998) kurumsal tepkilerinin bu çok yönlülüğe ve esnekliğe nasıl ulaşacağı hakkında farklı bakış açıları öne sürülmüştür. Genel olarak bu iki yönelimin ayrılması demek aynı anda firma içinde araştırmacı ve fırsatçı faaliyetler durumlarını geliştirmektedir ve kurum içerisinde farklı yerlere taşımaktadır. Araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilik davranışlarını birleştirmek için bu kurumsal tepki araştırmacı ve fırsatçı faaliyetler arasındaki ilişki konusundaki genel bir görüşe dayalıdır. Genel olarak bu ayırımın olması durumunda, paradoksun bir yönü birisinin fiziksel ya da sosyal hedefi işletecektir ve öte yandan diğeri yönelimde başka bir hedefe amaca hizmet edecektir (Poole ve Van de Ven, 1989: 566). Firmaların sadece araştırma yenilikçilik davranışlarına yönelmeleri ya da sadece fırsatçı yenilikçilik davranışlarına yönelmeleri birinci yol veya alternatiftir (Dougherty 1992). Bunun yanında firmaların hem fırsatçı yenilikçiliği hem de araştırmacı yenilikçilik davranışını birlikte yürütebildiği ikinci bir seçenek olan alternatif orta bir yol vardır (Rothaermel ve Deeds,2004). Bu nedenle, yeni ürün geliştirme üzerine odaklanarak, hem fırsatçı yenilikçilik davranışı ve hem de araştırmacı yenilikçilik davranış yönelimleri arasındaki etkileşimi nispeten ortaya koyabilir.

Araştırmacı yenilikçilik davranışı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı faaliyetlerini kombine etmek için üç örgütsel faktör üzerinden konuyu açıklamak gereklidir: Bu faktörler mekânsal farklılık, zamansal farklılık ve sentezdir.

Mekânsal farklılık, düzey, fonksiyon ve yere göre ortaya çıkabilir (Volberda, 1998). Düzey olarak ayrılma genellikle hiyerarşik yapı ile ilgilidir (üst, orta veya ön hat yöneticileri). Fonksiyon ile ayrılma gerçekleştirilmiş farklı fonksiyonlara, uygulanmış

70

işlemlere ya da kullanılan bilgilere bağlıdır (pazarlama, üretim ve yönetim v.b.). Konuma göre ayrılma ise, coğrafyadan ya da farklı iş birimlerinden etkilenir ( ülke bölge, ürün hattı v.b.). (Volberda, 1998: 270). Düzeye göre ayrılma örnekleri stratejik yönetim konusundaki çalışmalarında görülmektedir (Prahalad ve Hamel, 1990). Geleneksel olarak, araştırmacı yenilik ve faaliyetler ile ilgili strateji gelişimi kurumsal düzeyde ya da en üst yönetim aşamasında yer alacaktır, öte yandan bu yeteneklerin işletilmesi, kulanılması ve stratejilerin yürütülmesi daha düşük seviyedeki yönetim aşamalarında yer almaktadır bu yani fırsatçı yenilik faaliyet ve davranışlarıdır. (Chandler, 1962; ). Yeni fırsatları keşfetmek, yetenekleri oluşturmak ve bunlara yönelik strateji geliştirmek için firmadaki en iyi yer; firmadaki en düşük hiyerarşik düzeyinin olduğu yerlerdir ve buralarda başarılı şekilde uygulanmaktadır (Burgelman,1985). Fonksiyon ile ayrılma örnekleri neredeyse tüm büyük firmalarda görülmektedir .bu firmalar genellikle, üretim birimleri etkin bir şekilde, operasyonel verimliliğe odaklanarak, fırsatçı yenilikçilik faaliyet ve davranışlarına yöneltirler (Cegarra J. 2011). Ar-Ge birimleri ve pazarlama birimleri, pazar ve müşteriler için yeni yaklaşımlar elde ederek ve arayış içinde olarak yeni ürünleri geliştirme ve öngörülemeyen araştırma projeleri ile ilgili olarak araştırmacı yenilikçiliğe karşı daha yakın olmaktadırlar (Volberda, 1998).

Yer ile ayrılmadaki, araştırmacı yenilikçilik davranışı ve fırsatçı yenilikçilik faaliyet ve davranışları ayrımı, yapısal çeşitlilik çalışmalarında bulunmaktadır (Benner ve Tushman, 2004). Yapısal çoğulculuk savunucularına göre, çoklu kurumsal formlar, son derece farklılaşmış ancak zayıf bütünleşik alt birimlerden oluşmaktadır (Benner, 2003: 247). Araştırmacı yenilikçilik davranış birimleri, büyük ve merkezi olmayan, geniş kültürler ve süreçler ile birlikte iken, fırsatçı yenilikçilik davranış birimleri daha dar ve merkezi halde ve sıkı kültür süreçler ile birliktedir (Benner 2003:247). Yer konusu ile araştırmacı yenilikçilik davranışı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı faaliyet ve davranışları ayrımı yapmanın bir diğer yolu da, firma ağları (network ağları) ya da firma ittifakları konusundaki çalışmalarda yapılabilir (Beckman,2004;48). Takım görevlerinin bir türünün nasıl bir ağ konumu etkisine aracılık ettiğini araştırmış (ör. Fırsatçı görevler araştırmacı görevlere karşı). Araştırmacı yenilikçilik faaliyet ve davranışları ile ilgili olan takımlar üzerinde olumlu etkiye sahip ağ yapılarının, fırsatçı yenilikçilik davranışı faaliyet ve davranışları ile ilgili olan takımlar üzerinde olumsuz

71

etkisi olduğunu ilgili yazında göstermişlerdir (Hansen ve Ark, 2001). Takım yapılarının bir birbirleriyle ilişkisi network yapıları üzerinden baktığımızda bu iki yönelimin takımlar üzerinde farklı şekilde oluştuğu görülmektedir. Araştırmacı yönelimlere dâhil takım üyeleri arasında güçlü ağ yapısı vardır. Bu ağ yapısından olumlu şekilde istifade ederler, fırsatçı yönelimlere sahip takımlarda bu network ağı zayıftır. Araştırmaya dayalı çalışmalar, güçlü bağlar ile karakterize edilen araştırmacı yenilikçi ekiplerinin ağ yapısından yararlandığı görülürken, öte yandan zayıf bağlar ve iletişimler ile karakterize edilen fırsatçı yenilikçi ekiplerinin ağ yapısından yararlandığını ve bunların orta derecede birbirine bağlı olduğunu göstermektedir. (Rosenkopf ve Nerkar ,2001). Firmalar arasındaki ittifakların olması durumunda, araştırmacı yenilikçilik davranışı ve fırsatçı yenilikçilik faaliyet ve davranışları sadece bir firma içerisinde kombine edilemez ve mevcut yeteneklerin fırsatçı yöntemlerle kullanılması ya da yeni fırsatların keşfi için araştırmacı yöntemler kullanılması ağ ortaklığı kaynaklı olmadığı görülmektedir (Mitchell ,1998).

Organizasyon yapılarında oluşan bu durum örgüt içi, uygulama ve faaliyetler için yol gösterici olmaktadır. Örgütte fırsatçı ve araştırmacı yenilik davranışını takip etmek (aynı anda hem araştırmacılığı hem de fırsatçılığı) (Ambidexterity) ve bunları sentezleyerek bu iki yönelimi, hem zamansal hem de mekânsal dengede tutmayı göstermektedir (Levinthal, 1993).

Araştırmacı yenilikçilik davranışı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı faaliyet ve davranışları kombine etmek için gerekli olan bu organizasyonel tepki, araştırmacı yenilikçilik davranışı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı arasındaki ilişkiye dayalıdır. Başka bir görüşe göre bir örgütün kurumsal yapısını bölümlere ayırarak bu iki yönelim arasında denge kurulabileceği savunulmaktadır. (Rivkin ve Siggelkow, 2003). Firmalar için, merkezci ve âdemi merkez kuvvetlerin çoklu yönlerinin etkisi fırsatçı ve araştırmacı yönelimleri dengede tutmak için önemlidir. Bu bağlamda, merkezkaç kuvvetleri yapısal elementler ve süreçler olarak tanımlar ve fikirlerin, bilgilerin ve bilginin niteliğini ve niceliğini arttıran ögelerdir. Merkezcil kuvvetler ise, dağınık fikirleri, bilgileri, kolektif bir eylem içerisine bütünleştiren yapısal süreç olarak ifade edilmektedir (Sheremata 2000: 401). Merkezkaç ve merkezcil kuvvetlerin araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilik faaliyet ve davranışları dengelemek için bir arada olması

72

gerektiğini savunurken aynı zamanda, bu iki yönelim arasında olumlu bir etkileşim olduğunu savunmaktadır. Bazı araştırmacılar, araştırmacı ve fırsatçı yenilikçilik davranışı arasındaki ilişki konusunda daha birleştirici bir görüşü savunmaktadırlar, örneğin bu iki yönelimin zaman ve mekân içerisinde sentezlenebilir ya da kombine edilebilir olduğunu düşünmektedirler. Bu görüşe göre, örneğin bir iş birimi içindeki keşifte, artış olabilirken, aynı birimde fırsatçı yenilikçi davranış faaliyetlerinde de artış olabileceğini savunmaktadır (Nerkar,2003). Önemli olan başka bir nokta araştırmacı ve fırsatçı yenilikçi faaliyetler arasında tamamen gerilim ve çatışmanın varlığını kabul etmenin yanı sıra, bunları tamamen birleştirmek sentezlemeye çalışmak örgüt içinde etkisiz çözümlere yol açabilir (Volberda 1998: 61).