Araştırma Değişkenlerinin Belirlenmesi ve Anket Sorularının Hazırlanması

Araştırmanın değişkenleri literatür araştırmaları çerçevesinde kariyer engelleri ve örgütsel bağlılık olarak belirlenmiş, hazırlanan anketler ile ölçülmeye çalışılmıştır. Çalışmada bağımsız değişken kariyer engelleri, bağımlı değişken ise örgütsel bağlılık olarak belirlenmiştir. Değişkenler ile ilgili bilgiler aşağıda özetlenmiştir.

3.2.2.1. Kadınların Kariyer Engelleri Değişkeni

Otel işletmelerinde çalışan kadınların kariyer engellerinin ölçülmesinde, Jane L. Swanson tarafından geliştirilen “Kariyer Engelleri Ölçeği” kullanılmıştır. Anketin orijinali 70 ifadeden oluşmaktadır. Ancak farklı bir kültür içerisinde uygulanacak olması, anket ifadelerinde bir takım düzeltmeler yapılmasını gerekli kılmıştır. Ön test sonucunda 70 ifadeden 25 ifadenin geçerli olmadığı sonucuna varılmış ve anket 45 ifadeye düşürülmüştür. Söz konusu 45 ifade arasında ise anket güvenilirliğini düşüren sorular çıkarılmıştır. Güvenilirlik analiz sonuçları, EK’te verilmiştir. Ankette boyutların belirlenmesinde faktör analizi yapılmış ve anket değerlendirmesinde sosyal ve işe dayalı kariyer engelleri toplamda 26 ifade ile ölçülmüştür. Ankette yer alan sorulardan bazıları istatistiksel olarak faktör grubuna dahil olduysa da, içinde bulunulan toplum yapısı, ülkenin ekonomik dalgalanmanın kariyer hedeflerine olan etkisi ve bunların sosyo – psikolojik yansımaları nedeniyle, diğer faktör grubuna dahil edilmiş ve bu şekilde değerlendirilmiştir. Ankette yer alan kariyer engellerine yönelik ifadeler ve ölçtüğü boyutlar Tablo 5’te verilmiştir.

Tablo 5: Kariyer Engelleri İfadelerinin Dağılımı Sosyal Nedenlere Bağlı Kariyer Engeller

Soru 11 _{Bu mesleği yapma konusunda kararlıyım.}

Soru 29 _{Kadınların her türlü işleri yapabileceğine inanırım.} Soru 32 _{Dini inancımın gerekleri, işimi etkilemez.}

Soru 39 _{Genel olarak hayattan ne istediğimi bilirim.} Soru 40 _{Arkadaşlarım işimi onaylar.}

İşe Dayalı Nedenlere Bağlı Kariyer Engelleri

Soru 1 _{Gelecekteki işimde iyi yerlere geleceğimden eminim.} Soru 4 _{Amirlerim çalışma disiplinimi beğenir.}

Soru 5 _{Yaptığım işten sıkılmıyorum.}

Soru 7 _{İş yeteneklerim konusunda kendime güveniyorum.} Soru 10 _{Bu işi yapma konusunda kararlıyım.}

Soru 12 _{İşimde ilerleme konusunda hayal kırıklıkları yaşamıyorum.} Soru 13 _{İşime olan ilgim arttı.}

Soru 16 _{İş konusunda başka alternatiflerim vardır.}

Soru 20 _{Amirlerim cinsiyet ayrımcılığı konusunda önyargılı değildir.} Soru 21 _{Kadınların erkekler ile aynı ücret aldığını düşünüyorum.} Soru 22 _{İşimde yükselme ihtimalim vardır.}

Soru 24 _{Olası terfiler konusunda önceden bilgi edinirim.} Soru 25 _{İşim beni tatmin ediyor.}

Soru 26 _{İşimin duygusal ve fiziksel şartları ile baş edebilirim.} Soru 27 _{Bu iş için yeterli öğretime sahibim.}

Soru 28 _{Bu iş için yeterli deneyime sahibim.}

Soru 30 _{Amirlerim eğitimim konusunda beni destekler.}

Soru 31 _{İşyerimde, medeni durumuma göre ayrımcılık yapılmaz.} Soru 37 _{İşim ile ilgili gerekli kişilik özelliklerine sahibim.} Soru 38 Özgüvenim genel olarak yüksektir.

3.2.2.2. Örgütsel Bağlılık Değişkeni

Örgütsel bağlılığın ölçülmesinde Meyer ve Allen tarafından geliştirilen üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Meyer ve Allen’in üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliliği Wasti (2000) tarafından yapılmıştır. Her ne kadar üç boyutun geçerliliği kabul edilse de, ölçeğin farklı kültürlerde kullanımında bir takım düzeltmelerin yapılması gerekmektedir. 18 ifadeden oluşan ölçekte ilk 6 ifade duygusal bağlılığı, ikinci 6 ifade devam bağlılığını, son 6 ifade ise normatif bağlılığı ölçmektedir. Ölçekteki 3., 4., 6. ve 13. ifadeler olumsuz tutum ifadeleri olarak yer almaktadır. Ankette yer alan ifadelerin boyutlara göre dağılımı Tablo 6’da görülmektedir.

Tablo 6: Örgütsel Bağlılık İfadelerinin Boyutlarına Göre Dağılımı Duygusal Bağlılık

Soru 1 _{Kariyerimin geri kalanını işyerimde geçirmekten mutlu olurum.} Soru 2 _{İşyerimin sorunlarını kendi sorunlarım gibi hissediyorum.} Soru 3 _{İşyerimde kendimi “ailenin bir parçası” olarak hissetmiyorum.} Soru 4 _{İşyerime karşı duygusal bir bağ hissetmiyorum.}

Soru 5 _{İşyerim benim için özel anlam taşıyor.}

Soru 6 _{İşyerime karşı güçlü bir aidiyet duygusu hissetmiyorum.} Devam Bağlılığı

Soru 7 _{İstesem bile şu an işyerimden ayrılmak benim için çok zor olurdu.} Soru 8 Şu an işyerimden ayrılmak istediğime karar verirsem hayatımın büyük

bölümü olumsuz etkilenir.

Soru 9 _{Şu an işyerimde kalmam, bir istek olduğu kadar gerekliliktir.} Soru 10 İşyerimden ayrılmayı düşünmek için çok az seçeneğim olduğunu

düşünüyorum.

Soru 11 İşyerimden ayrılmama nedenlerimden biri de olası işyeri alternatiflerin azlığıdır.

Soru 12 İşyerime bu kadar katkım olmasaydı, başka bir yerde çalışmayı düşünebilirdim.

Normatif Bağlılık

Soru 13 İşyerimde çalışmaya devam etmek için herhangi bir zorunluluk hissetmiyorum.

Soru 14 Benim için avantajlı olsa bile, işyerimden şimdi ayrılmak bana doğru gelmiyor.

Soru 15 _{İşyerimden şimdi ayrılırsam suçluluk hissederim.} Soru 16 _{İşyerim benim bağlılığımı hak ediyor.}

Soru 17 İşyerimde ki sorumluluklarım nedeniyle işten ayrılmamın doğru olmayacağını düşünüyorum.

Soru 18 _{Kariyer gelişimim açısından işyerime çok şey borçluyum.} 3.2.3. Araştırma Evren ve Örneklemin Belirlenmesi

Araştırmada evrenini Hotel Guide – Türkiye Otel Rehberi434 Kuşadası - Merkez’de faaliyet gösteren Turizm Bakanlığı’nca turizm işletme belgeli dört ve beş yıldızlı otel işletmelerindeki kadın çalışanlar oluşturmaktadır. Bu anlamda bölgede üç adet beş yıldızlı ve 17 adet dört yıldızlı otel işletmesi saptanmıştır. Anket uygulamasını kabul eden 12 otel işletmesi ile çalışılmış ve toplam 148 anket elde edilmiştir.

Bu veriler ışığında araştırmanın örnekleminin belirlenmesinde kullanılan formül aşağıdaki gibidir;

Örnekleme alınacak birey sayısı = N t2 p q / d2 (N-1) + t2pq435

Formüle göre;

N= Hedef kitledeki birey sayısını,

P = İncelenen olayın görülüş sıklığı (gerçekleşme olasılığı) q = İncelenen olayın görülmeyiş sıklığı (gerçekleşmeme olasılığı)

t = Belirli bir anlamlılık düzeyinde, t tablosuna göre bulunan teorik değer d = Olayın görülüş sıklığına göre kabul edilen  örnekleme hatasıdır.

Evrenin homojen olmaması nedeniyle, % 95 güven aralığında, ± % 5 örnekleme hatası ile gerekli örneklem büyüklüğü n = 93 olarak hesaplanmıştır. Bu anlamda 148 kullanılabilir anket formu elde edilmiştir. Anketlerin uygulanacağı otel

434_{www.hotelguide.com.tr, Erişim tarihi: 15.05.2008}

435_{Türker Baş, Anket Nasıl Hazırlanır? Uygulanır? Değerlendirilir?, Seçkin Yayıncılık, Ankara,}

işletmelerinde çalışan kadın sayısı yöneticilere sorulmuştur. Bu soru karşısında kadın çalışan sayısının yıllara ve dönemlere göre değiştiği söylenmiştir. Ayrıca, otel çalışanlarının bir kısmının sigortasız çalıştırıldığı düşüncesi de net bir ana kitlenin belirlenemeyeceğini göstermiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda kadın çalışan sayısının en az 250 ve en fazla 600 arasında değişebileceği öğrenilmiştir. Bu bağlamda uygulanan 148 anket %95 güven aralığında, ±%5 örnekleme hatası ile hesaplanmaktadır. Sonuç olarak araştırma bulgularının %95 güven aralığında, ±%5 örnekleme hatası ile genellenebileceği söylenebilir.