Bu araĢtırmanın temel amacı ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okulun öğretmen, öğretme – öğrenme süreci, fiziki ortam ve donanım ile sosyal etkinlikler boyutunda beklentilerinin karĢılanma düzeylerini belirlemektir.
1.3. Problem Cümlesi
Ġlköğretim okulu ikinci kademede okuyan öğrencilerin okulun öğretmen, öğrenme-öğrenme süreci, sosyal etkinlikler ve fiziki ortam ve donanım boyutlarına iliĢkin görüĢleri nelerdir?
Bu temel probleme bağlı olarak aĢağıdaki altı alt probleme yanıt aranacaktır.
1- “Ġlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okulun öğretmen boyutundan beklentilerinin karĢılanma düzeyleri ile ilgili görüĢleri nelerdir?” 2- “Ġlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okulun öğretme-öğrenme
süreci boyutundan beklentilerinin karĢılanma düzeyleri ile ilgili görüĢleri nelerdir?”
3- “Ġlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okulun fiziki ortam ve donanım boyutundan beklentilerinin karĢılanma düzeyleri ile ilgili görüĢleri nelerdir?”
4- “Ġlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okulun sosyal etkinlikler boyutundan beklentilerinin karĢılanma düzeyleri ile ilgili görüĢleri nelerdir?”
5- Öğrencilerin cinsiyetleri ile okulun öğretmen, öğrenme-öğretme süreci, fiziki ortam ve donanım ve sosyal etkinlikler boyutlarına iliĢkin görüĢlerine göre anlamlı fark var mıdır?
6- Öğrencilerin okudukları sınıflar ile okulun öğretmen, öğrenme ve öğretme süreci, fiziki ortam ve donanım ile sosyal etkinlikler boyutlarına iliĢkin görüĢleri arasında anlamlı fark var mıdır?
1.4.AraĢtırmanın Önemi
AraĢtırmanın yapılacağı okullardaki öğrencilerden alınan verilerden, öğrencilerin belirlenen öğretmen, öğretme-öğrenme süreci, fiziki ortam ve donanımlar ile sosyal etkinlikler boyutunda okuldan beklentilerinin karĢılanma düzeyleri bulmuĢtur. Öğrenim gördükleri sınıf düzeyi ve cinsiyetlerine göre öğrencilerin okuldan beklentilerinin karĢılanma düzeyi arasındaki fark ortaya konulmuĢtur. AraĢtırmadan elde edilen verilerden öğrencilerin okuldan neleri beklediği ortaya konulmuĢtur.
Okuldan beklentisi belirlenen öğrencilerin beklentilerinin karĢılanma düzeylerine göre yeni düzenlemeler yapılarak bu konuda öğrencilerin ihtiyaçları karĢılanacaktır. Öğrencilerin beklentilerinin karĢılanması, onların okula severek gelmeleri, okuldaki iĢlerden zevk almaları, okulun varlığının sebebi olan öğrencilerin daha mutlu olmasını sağlanmıĢtır.
Bu araĢtırma sonuçlarının ve getireceği önerilerin bu alandaki boĢluğu dolduracağı ve önemli bulgular sağlayabilecek olması bakımından önemlidir. Ayrıca bu araĢtırmayla yeni araĢtırma problemleri sunabileceği, yeni araĢtırmalara ön fikir oluĢturabileceği ve konuyla ilgili mevcut yeni bilgiler katabileceği umulmaktadır. AraĢtırma konusunda elde edilen bulguların, konuyla ilgili kiĢi ve kurumlara katkı sağlaması beklenmektedir.
1.5.Varsayımlar
1- AraĢtırmaya katılan öğrenciler evreni yeterli ölçüde temsil etmektedir.
2- Hazırlanan ölçek öğrencilerin farklı değiĢkenler açısından okuldan beklentilerin karĢılanma düzeylerini belirlemeye uygun ve yeterlidir.
3- AraĢtırmaya katılan öğrenciler, ölçekteki sorulara samimi ve gerçek düĢüncelerini yansıtan Ģekilde cevaplandırmıĢtır.
4- AraĢtırmada kullanılan ölçüm aracının geçerlik ve güvenirliği tamdır.
1.6. Sınırlılıklar
1- AraĢtırma Ankara ili merkez ilçelerdeki ilköğretim okullarıyla sınırlıdır. 2- AraĢtırma 2009-2010 Eğitim-Öğretim I. döneminde 6. , 7. ve 8. sınıfta öğrenim gören öğrencileriyle sınırlıdır.
1.7.Tanımlar
Beklenti: 1) Ġlköğretim Okulu öğrencilerinin okulun fiziki yapı ve donanım, sosyal etkinlikler, öğretmenler ve öğrenme-öğretme süreci ile ilgili istekleri
2) Bireyin belli Ģart ve durumların alacağı biçimler ve kendisinden beklenen konusundaki ön görüĢü ( TDK,1994:110)
Ġkinci Kademe: Türk eğitim sisteminde ilköğretim sekiz yıllık bir süreyi kapsamaktadır. Bu sürenin ilk beĢ yılına birinci kademe, son üç yılına ikinci kademe denir(AkbaĢlı ve Pilten, 1999: 3).
II. BÖLÜM
ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR
Ġlköğretim okulu öğrencilerinin okuldan beklentileri adı altında yapılan çok fazla çalıĢma bulunmamaktadır. Yapılan çalıĢmalar daha çok öğrencilerin okula, öğretmenlere, okuldaki sosyal etkinliklere ve öğrenme-öğretme sürecine yöneliktir.
1. YURT ĠÇĠ ARAġTIRMALAR
ġimĢek’in (1991) “Ortaöğretimde Okul Binalarının Kullanım Etkililiği” adlı tezinde, ortaöğretimde okul binalarının zaman ve mekan boyutundan kullanımı amacıyla yaptığı araĢtırmanın bulgularına göre; Bina ve fiziki mekan yetersizliğinin giderilmesi için alternatif çözüm yolları geliĢtirilip kullanılmadığı, artan öğrencilerin ihtiyacına cevap vermek için mevcut kapasitelerin daha da artırılmaya gidildiği, binaların öğrencinin dıĢında toplumun diğer kesimleri tarafından, onların ihtiyaçlarını karĢılayacak düzenlemeler yapılarak kullanılması, bazı mekanların çeĢitli okulların ortak kullanımına açık olması önerilerinde bulunmuĢtur.
Bıldır (1995), “Ġlköğretim Okullarının Amaçlarına UlaĢma Derecesi – Çanakkale Ġli Örneği” çalıĢmasında ilköğretimin çeĢitli sorunlarına değinmiĢtir. Araç-gereç ve altyapının eksikliği sorunu genelde tüm okullarda özellikle de ilköğretim okullarında önemli boyutlara ulaĢmıĢtır. Dersliklerin yetersizlikleri, laboratuar, iĢlik, atelye, uygulama bahçesi ve spor salonu gibi birimlerin olmayıĢı ya da eksik olması eğitim ve öğretimi olumsuz etkilemektedir. Araç-gereç ve gerekli malzemelerin olmayıĢı ya da yetersiz oluĢu hedeflenen amaçlara ulaĢmayı engellemekte, yaĢayarak öğrenmediği için öğrencilerin edindiği bilgiler ezbere dayanmaktadır. Geleneksel eğitim anlayıĢının dıĢına çıkılamadığından, okul çevre iliĢkisi iyi kurulamamakta, öğrenciye istendik davranıĢların kazandırılması zorlaĢmakta ve öğrencilerin zamanının büyük bir kısmını okul dıĢında geçirdiği vurgulanmaktadır.
Ġlköğretim okullarında derslikler yeterli hale getirilerek, sınıf mevcutları ideal sayıya düĢürülmeli, ayrıca laboratuar, iĢlik, atölye, uygulama bahçesi ve spor salonu gibi birimler yapılmalıdır. Öğrencilerin yaĢayarak öğrenmeleri için de araç-gereç ve
gerekli malzemelerin yeterli ölçüde temin edilmesi gerekir. Okul çevre iliĢkisini artırmak için radyo, televizyon gibi iletiĢim araçlarından yararlanılmalı, çeĢitli önlemler alınarak öğrencilerin okulda kalma süreleri artırılmalı, boĢ zamanları değerlendireceği ve becerilerini geliĢtireceği alanlar sağlanmalı gibi önerilerde bulunmuĢtur.
Yılmaz’ın (2002) ilköğretim okullarında öğrenim gören öğrencilerin okul yaĢamının niteliğine iliĢkin görüĢlerini belirlemek ve okul yaĢamının niteliği alt boyutları arasında iliĢki olup olmadığını saptamak amacıyla yaptığı araĢtırmada; okulun öğrencilerini dikkate almak ve okuldaki yaĢamın niteliğini yükseltmek zorunda olduğunu söylemiĢtir. 2001-2002 eğitim-öğretim yılında Kütahya il merkezinde 13 ilköğretim okulunun 1469 öğrencisinde yaptığı araĢtırmasında öğrencilerin genel anlamda okulla ilgili olumlu görüĢlerinin olduğunu, öğrencilerin görüĢlerinin daha da olumlu olması için okulla iliĢkin görüĢlerine daha fazla önem verilmesi gerektiğini söylemektedir.
Kemiksiz’in (2002) öğrencilerin severek gelecekleri okulun özelliklerine ait görüĢlerini belirlemek amacıyla “Öğrenciler tarafından daha çok sevilecek bir okulun özellikleri” adlı çalıĢmasında öğrencilerin içince rahat davranabildikleri ve mutlu oldukları bir sınıf ortamının, onların okulu sevmesini olumlu etkileyeceğini; arkadaĢlarının sınıf içinde uygun olmayan davranıĢlar sergilemesinin okulu sevmeyi olumsuz etkilediği sonucu ortaya çıkmıĢtır. AraĢtırmaya katılan öğrencilerin okulda rahatça yararlanacakları mekanların olması, bina iç ve dıĢ görünüĢünün, bahçe düzeninin, oyun oynayabilecekleri ve etkinlik yapacakları alanların olması, okulda farklı etkinliklerinin yapılması, ilgilerine ve isteklerine cevap verebilecek okulu daha eğlenceli ve hoĢ vakit geçirebilen yer olarak algılamalarını sağlayacak özellikleri taĢıyan bir okulu daha çok sevebilecekleri sonucuna varmıĢtır.
Gök’ün (2002) ilköğretimde okul binalarının zaman ve ergonomik açıdan kullanım durumunu ortaya koymak amacıyla ile yaptığı araĢtırmasında, okullarda akustik düzen, renk uyumu ve havalandırmanın yetersiz olduğu, ısı ve ıĢığın yeterli olduğu sonucunu bulmuĢtur. Bazı birimlerde kullanılan malzemenin birinci sınıftan sekizinci sınıfa kadar öğrencilerin vücut ölçülerine göre tasarlanmadığını belirtmiĢtir. Öğrencilerin yaĢ ve fiziksel özelliklerine uygun olmayan okul binaları, öğrencilerin beklentilerini karĢılamayacağı açıktır. Bu nedenle okul binaları tasarlanırken,
öğrencilerin kendilerini okulda rahat ve mutlu hissedebilecekleri Ģekilde tasarlanması öğrenci baĢarısı ve motivasyonu üzerinde olumlu etkiler bırakacaktır.
Karslı (2006) ilköğretim okullarında yapılan sosyal kulüp çalıĢmalarının öğrencilerin yöneticilik niteliklerini geliĢtirmesine katkısını araĢtırmak amacıyla yaptığı çalıĢmasında; sosyal kulüp faaliyetleri ile öğrencilerin çevre sorunlarını çözücü nitelikte projeler geliĢtirebilme, fırsat ve tehlikeleri önceden görebilme alıĢkanlıklarını az kazandıkları sonucu bulmuĢtur. Öğrencilerin kendisi ile beraber çalıĢacak insandan yararlanabilme, dürüst olabilme, yerinde karar alabilme davranıĢlarını orta derecede kazandıkları sonucuna varmıĢtır. Okuldaki sosyal etkinliklerin öğrenci beklentileri ile uyumlu olması, bu sosyal etkinliklerin söz konusu araĢtırmada elde edilen yararlarını ve öğrenci üzerindeki etkilerini artıracaktır.
2. YURT DIġI ARAġTIRMALAR
Autum’a (2004) göre öğretmenlerin öğrencilerinden beklentileri onların mevcut performansı ile eĢleĢtirilebilir. Öğretmenin beklentileri ve öğrencinin kiĢisel uyumu aynı zamanda yüksek öğretmen beklentileri ve öğrencinin düĢük uyumu ile iliĢkilidir, buna rağmen bu iliĢki genelde zayıftır. Öğrencinin kendi kendini değerlendirmesi ve akademik beklentilerini belirleyebilmesi genellikle zayıftır. Öğrencinin ailesinin beklentilerinin öğrenci algıları ve kendilerini bilgilendirme beklentileri ile iliĢkilidir. Öğretmenin beklentileri ise öğrencinin algısı ve öğrencinin kendisi arasında bağıntılıdır. Tüm bu değiĢkenler için güncel öğretmen beklentileri küçük bir iliĢkiye sahip olmak için ortaya çıkar. ġu halde öğrenciler için baĢkalarının beklentilerini nasıl algıladıklarına dair ve özellikle kendilerine ve kiĢisel uyumlarına yönelik olarak takındıkları tutarlılık modeli konusunda güçlü bir uyum vardır. Bunun yanında bu araĢtırma okul ortamındaki öğrenci beklentilerini ve Ģu üç değiĢken arasındaki iliĢkiyi göz önünde bulundurmuĢtur: öğretmen beklentileri, öğrencinin kendinden beklentileri ve öğretmen beklentilerinin öğrenci tarafından algılanması.
Kazsa (2008) çalıĢmasında lise öğrencilerinin beklentileri ile gelecek eğitim durumları ve kariyer edinmelerinin tutarlılığını incelemiĢtir. ÇalıĢma verileri ulusal örneklemden boylamsal verilerle elde edilmiĢtir. AraĢtırma sonuçlarına göre, genelde, edinimler beklentileri karĢılamamasına rağmen, yüksek beklenti sahibi olanlar en azından bir dereceye kadar yüksek edinimlere de sahiptir. Genel olarak, beyaz
öğrencileri, Ġspanyol ve Afrikalı Amerikanlara nazaran beklentileri ve edimleri daha tutarlı olma eğilimindedir. Kazsa (2008)’e göre bu çalıĢma verileri lise öğrencilerinin gerçekçi beklenti geliĢiminin önemini vurgulamakta ve onların beklentileri buluĢmaları için onlara yardım edilmesini söylemektedir.
Farmer (2009) Kuzey Carolinaki yerel okullardaki bir yada daha fazla online sınıflara kayıt yaptıran öğrencilerin ders notları ile online sınıf beklentileri arasındaki iliĢkiyi belirlemeye çalıĢtığın araĢtırmasında, 123 öğrenciye geliĢtirdiği ölçeği uygulamıĢ ve okullarından baĢarı notlarını almıĢtır. AraĢtırma sonuçlarına göre öğrencilerin online sınıfta zaman geçirmeleri ile baĢarıları arasında anlamlı bir iliĢki vardır. Bununla birlikte öğrencilerin zorlanma algısı, zaman harcama, gerekli olan bilgisayar ve teknik beceriler gibi bir takım değiĢkenler arasında anlamlı bir iliĢki vardır. Buna ilaveten dersi kaydetme, online sınıfın gerektirdiği teknik ve bilgisayar becerilerine sahip olma ve zorlanma algısı arasında anlamlı bir fark vardır.
Silva (2009) ikinci yabancı dil olarak Ġngilizce ve yabancı dil olarak Ġngilizce öğrenen öğrencilerin öğretme stili, sınıftaki tutum ve dil öğretmeni olarak avantaj ve dezavantajları bakımından, beklentilerini ve yerli ve yerli olamayan Ġngilizce konuĢabilen öğretmenlere yönelik tutumlarını incelemiĢtir. AraĢtırma verilerin göre her iki gruptaki öğrenciler her iki tipteki öğretmenlerinin çalıĢmalarını takdir etmektedirler
III. BÖLÜM
YÖNTEM
Bu bölümde araĢtırma modeli, evren ve örneklem, veri toplama teknikleri ve verilerin analizi baĢlıklarına yer verilmiĢtir.
3.1. AraĢtırmanın Modeli
Bu araĢtırma ilköğretim kurumlarının 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin öğretmen, öğrenme-öğretme süreci, fiziki ortam ve donanım ile sosyal etkinlikler boyutlarında beklentilerinin karĢılanma düzeylerini belirlemeye yönelik tarama modelinde betimsel bir çalıĢmadır. Tarama modelleri geçmiĢte ya da halen varolan bir durumu varolduğu Ģekliyle betimlemeyi amaçlayan araĢtırma yaklaĢımlarıdır. AraĢtırmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koĢulları içinde, değiĢtirme, etkileme çabası gösterilmeden, olduğu gibi tanımlanmaya çalıĢılır (Karasar, 2005, s.77).
3.2. Evren
AraĢtırmanın evreni Ankara ilinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı merkez ilköğretim okullarının ikinci kademesinde öğrenim gören 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri oluĢturmaktadır.
Ġlköğretim okullarının 6, 7 ve 8. sınıflarında öğrenim gören öğrenciler eğitim öğretim hayatının tam ortasında olduğu, geliĢim olarak da farklılaĢtığı bir dönemdir. 6.sınıfa gelen bir öğrenci artık çocukluktan çıkmıĢ ve belli bir deneyim kazanmıĢtır. Bu nedenle araĢtırma 6,7 ve 8.sınıf öğrencilerine yapılmıĢtır.
AraĢtırma evreni olarak Ankara ilinin seçilmesinin sebebi, bu ilde araĢtırmanın boyutlarıyla ilgili ikinci kademe öğrencilerinin beklentilerinin karĢılanma düzeyleri ile ilgili daha önce yapılmıĢ bir araĢtırma olmaması; hem de araĢtırmacının görev yerinin bu il olmasının araĢtırmacıya yaratacağı kolaylıktır.
Ankara ilinde 2009-2010 öğretim yılı itibariyle 581 tane merkez ilköğretim okulu bulunmaktadır. Tablo 1’de ilçelere göre okul sayısı verilmiĢtir.
Tablo 1
Ankara Merkez Ġlçelerde Bulunan Ġlköğretim Okulu Sayısı
ĠLÇE ADI KURUM SAYISI
Altındağ 71 Çankaya 108 Etimesgut 41 GölbaĢı 36 Keçiören 74 Mamak 96 Pursaklar 17 Sincan 51 Yenimahalle 87 Toplam 581 3.3. Örneklem
Ankara merkez ilçelerde bulunan 581 okuldan araĢtırmacının ulaĢtığı Çankaya, Yenimahalle, Mamak, Altındağ ve Keçiören ilçelerinde bulunan Ġlköğretim okullarından, her ilçeden iki okul random olarak seçilmiĢtir. Toplamda Ankara ilindeki 10 okulda anket çalıĢması yapılmıĢtır. Seçilen her okulda ise araĢtırma yapılan 6,7 ve 8. sınıflardan birer Ģubede çalıĢma yapılmıĢtır. Bu okullarda öğrenim gören ve anket uygulanan Ģubeler örneklem olarak alınmıĢtır.
Tablo 2
AraĢtırma kapsamındaki okullar ve öğrenci sayıları
Okullar N %
Yahya Kemal ĠÖO 104 11.5
Kutludüğün ĠÖO 83 9.2
Dumlupınar ĠÖO 87 9.6
Fatma YaĢar Önen ĠÖO 58 6.4
Çocuk Sevenler Derneği ĠÖO 118 13.1
Uluğbey ĠÖO 84 9.3
Faik Erbağı ĠÖO 110 12.2
Nene Hatun ĠÖO 80 8.8
Batıkent ĠÖO 82 9.1
Kardelen ĠÖO 98 10.8
Tablo 2’ye göre toplam 10 Ġlköğretim Okulunda anket uygulanmıĢtır. Rastgele seçilen Ģubelerde uygulanan ankete toplam 904 öğrenci katılmıĢtır.
Tablo 3
Cinsiyete göre dağılım
Cinsiyet N %
Erkek 442 48.9
Kız 462 51.1
Toplam 904 100.0
Tablo 3’e göre araĢtırmaya 442 (%48.9) erkek ve 462 (%51.1) kız olmak üzere toplam 904 öğrenci katılmıĢtır.
Tablo 4
Öğrencilerin sınıflarına göre dağılımı
Sınıf N %
6. sınıf 308 34.1
7. sınıf 314 34.7
8. sınıf 282 31.2
Toplam 904 100.0
Tablo 4’e göre araĢtırmaya katılan öğrencilerin 308’i (%34.1) 6. sınıf, 314’ü (%34.7) 7. sınıf ve 282’si (%31.2) 8. sınıf öğrencisidir. Anketlerin tamamı araĢtırmacı rehberliğinde doldurulmuĢtur. Öğrencilerin anketleri eksiksiz olarak doldurulması sağlandığı için toplanan tüm anketler geçerli sayılarak verileri kullanılmıĢtır.