Amsterdam’da Akıllı Şehir Uygulamaları

Avrupa akıllı şehir uygulamalarının başarılı örneklerini barından şehirlerden biri Hollanda’nın başkenti Amsterdam’dır. Hollanda yüz ölçümünün yaklaşık dörtte biri deniz seviyesinin altında olan bir ülke olup ve bunu avantaja çevirip pek çok teknolojik projeyi hayata geçirmiştir. 800.000’i aşkın nüfusu ile zengin bir tarihe, gelişmiş ticaret ve kültüre sahip olan kentte, sürdürülebilir akıllı şehir için oldukça çaba harcanmış ve kendisini dünyaya teknolojisiyle tanıtmıştır (Durak, 2018).

2007 yılında Amsterdam akıllı şehir stratejisi oluşturulurken Amsterdam Belediyesi, Liander enerji ve ağ operatörü, Amsterdam yenilikçilik Motoru gibi

girişimciler Amsterdam Akıllı Kent Programını oluşturmuşlardır. Bilgi ve iletişim teknolojileriyle kentte çevreyle ilgili sıkıntıları giderip sürdürülebilir kentsel yapı oluşturmak amacıyla siyasi mekanizmalar da destek olmuştur (Mora ve Bolici, 2017: 252-255).

Kısa ve orta vadede Amsterdam akıllı şehir stratejisi, yeni teknikler, araçlar, hizmetler ve dijital altyapılar geliştirilip, bilgi iletişim teknolojileri uygulanan projelerin sürekli iyileştirilmesine dayanmaktadır. Bu projelerin hayata geçirilip, koordine edilebilmesi için Amsterdam Akıllı Kent Kurumu oluşturulmuştur.

Amsterdam Akıllı Kent 70’den fazla projede yer almış ve işletmeler, araştırma kurumları, yetkililer ve vatandaşlardan oluşan 100’den fazla ortakla çalışmaktadır. Bu ortak girişimlerin amacı sosyal ve teknolojik altyapılar sayesinde sürdürülebilir ekonomik büyüme elde etmek, doğal kaynakları maksimum verimli şekilde kullanmak ve yaşam kalitesini iyileştirmektir. Bu amaçlara erişmek için akıllı konut, akıllı şebekeler, akıllı mobilite, açık veriler, ev enerji depolaması gibi projeler geliştirmektedir (Amsterdam Smart City, https://www.iamsterdam.com/, 2019).

Amsterdam akıllı kent stratejileri yerel ve Avrupa stratejilerinin uyumlu şekilde hareket etmesinin bir göstergesi olarak kentin stratejik planlarının içine entegre edilmiştir. Bu sayede Amsterdam halkının enerji tüketimi iklim hedefleri doğrultusunda planlanmıştır. 2025 yılında karbondioksit (co2) emisyonlarının 1990 yılına oranla yüzde 40 azaltılıp, dünyadaki en sürdürülebilir kentin 2025 yılında kendilerinin olmasını hedeflemişlerdir (Mora ve Bolici, 2017: 256-257).

Küçük yüzölçümü ve artan nüfusuyla baş etmeye çalışan Amsterdam da küresel ısınmaya bağlı su seviyesinin yükselmesi de su seviyesinin altında kalan bu ülke için sorun teşkil etmekteydi. Amsterdam ise eco-adalar projesi ile bu sorunu çözme yoluna gitti. Düşük karbonlu yapay ve sürdürülebilir adalar kurmak için 2015 yılında planladığı alanları doldurmaya başladı. Sel ve su felaketlerine karşı dayanıklı şekilde tasarlanan 1200 evin inşa edilmesi planlanıyor. Çevreye karşı zararı ve iklim değişikliklerini azaltıp, güneş panelleri sayesinde sürdürülebilir enerji sağlamak, su toplama tankları ile yağmur suyunu değerlendirmek amaçlanmıştır (Zeybek, 2018).

Amsterdam akıllı kent projelerinden Urby sayesinde halk, kentteki etkinliklerden haberdar oluyor. Kentte yapılabilecek, gezilebilecek yerler hakkında günlük önerilerde bulunuyor ve yerel halkın sevdiği, tercih ettiği yerler, durumlar ile

bağlantı kurup kendilerinin tercih etme ihtimali olan bilgiler hakkında günlük bildirim gönderiyor (Urby, https://amsterdamsmartcity.com, 2019).

City Alerts projesi de acil durum hizmeti sırasında bilgi alışverişinde güvenliği güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Aslında polis, ambulans ve itfaiye hizmetleri önceden de koordinasyonlu çalışıyorlardı. Ancak mahremiyet nedeniyle bütün bilgiler paylaşılamıyordu. Bu durum kurtarıcıları zor durumda bırakıyordu. Bu sistem sayesinde hizmet verenler ilgili tüm bilgilere anında ulaşıp ona göre çalışmalarını yürütmektedirler (City Alerts-Improving The Safety Of Emergency Services,

http://www.smartcityembassy, 2019).

Akıllı telefon Mobypark uygulamasıyla boş otopark alanlarından park yeri arayanlar kolayca kiralayabilmekte. Bu sayede trafik rahatlatılmış olmaktadır (Örselli ve Akbay, 2018: 1113).

2019 Teknik Şehirler Endeksine göre dünyanın en iyi dördüncü teknoloji şehri olan Amsterdam da akıllı şehir projelerinden Amsterdam Tech City’nin olumlu etkisini görmekteyiz. 2016 yılında aylık etkinliklerle başlayıp şehirle, teknik konularla, toplumsal durumlarla ilgili çözümler üretmek ve bilgilendirmek adına vatandaşları uzman konuşmacılarla bir araya getirmektedir. Ayrıca teknoloji şehri olan Amsterdam çözüm üretirken BİT (Bilgi İletişim Teknolojileri), loT (Nesnelerin İnterneti), Al (Yapay Zeka) gibi gelişmiş bağlantıları kullanmaktadır (Solanki, 2019 ve Amsterdam,

https://amsterdamsmartcity.com, 2019).

Teknoloji de devrim yapan Hollanda, Amsterdam kentinde 3D baskı ve dijital tasarılarla oluşturduğu robot baskılı 12 metrelik çelik köprüyle dünyaya adeta gösteri yapacak. Daha tamamlanmayan MX3D Bridge için bir araya gelen tasarımcılar ve mühendisler kaynak makinelerini 3 boyutlu baskı yapan robotlar şeklinde olabilen akıllı yazılım sistemi geliştirdiler. Tasarım ödüllü köprünün yapımı devam etmektedir (Amsterdam’s Robot Printed Footbridge Welds Steelwork With State-of-the-art Tecnolology, https://www.arup.com, 2018).

Teknolojik yeni uygulamalara ve pilot projelere geniş yer veren Amsterdam tam bir bisiklet şehridir. Yüz ölçümüne ve nüfusuna göre oldukça fazla olan bisiklet sayısı, bisiklet kiralama yerleri ve bisiklet park alanları ile 800 kilometrelik bisiklet yolunun bulunduğu Amsterdam çevreye karşı duyarlı bir şehirdir. Yolculuklarında çok sık kullandıkları bisikletler sayesinde hava kirliliğine yol açmamış ve iklimi korumuş,

ekonomik yolculuk yapmış, trafik sıkıntısı yaşamamış ve trafik yoğunluğuna sebebiyet vermemiş olunmuştur.

Amsterdam’ın Krommenie semtinde Hollandalı tasarımcılar tarafından tasarlanan bisiklet yolunda yenilenebilir enerji sistemi kurulmuştur. Devletin ve özel sektörün ortaklığıyla bisiklet yolunun üst katmanına kırılmaz güneş panelleri yerleştirildi. Böylece yol üzerinden sağlanan güneş enerjisi ile sokak lambaları, elektrikli araçlar, trafik ışıkları ve evlere elektrik gönderilecektir (Bayhan, 2014).

Plastik atıklardan geri dönüşüm projeleri her ülkede gündemde olan değerlendirme şeklidir. Özellikle plastik şişe kapaklarının toplanması ve işlenmesi, farklı çöp türlerinin ayrıştırılarak toplanması yaygınlaşmıştır. Çöp yakma ve geri dönüşümden enerji üretme düzeninin oturtmuş ülkelerin başında gelen Amsterdam da renk kodlu sistem uygulanıp kağıt, cam, plastik ve biyolojik atıklar ayrılmıştır. Burada yine farklı bir projeyi hayata geçiren Amsterdam da plastik şişe kapaklarından bisiklet yolu yapılmıştır. 218 bin plastik bardak ve 500 bin şişe kapaklarının dönüştürülerek asfalt yerine kullanılmasıyla 30 metrelik parkur elde edilmiştir. Çevre dostu bu bisiklet parkuruna yerleştirilen sensörler sayesinde sıcaklık derecesi ölçülüp, üzerinden geçen bisiklet sayılabilmektedir. İleride pek çok projeye ışık tutmuş olan bu yol asfalta oranla 3 kat ömrü uzun ve üretimi yüzde 70 daha hızlıdır. Kamyonların ve arabaların ağırlığına, sıcaklığına karşı dayanabilirliği test aşamasında olan atık plastikten yapılan yol fikri umut vericidir (Amsterdam’da Plastik Bardaklar ve Şişe Kapaklarından Bisiklet Yolu, http://ekolojist.net/amsterdamda-plastik, 2018).

Kaliteli bir yaşam sunmak adına sokak lambaları kamera, mikrofon ve wi-fi sistemi ile donatılmış, böylece kentin güvenliği kontrol altına alınıp, polisin erken müdahale edebilmesi sağlanmıştır. Ayrıca 65 akıllı sokak lambasına da tasarruf için trafik olmadığı zaman kapanacak, araba veya bisiklet kullanıcılarını gördüğü zaman açılacak sensörler konulmuştur (Durak, 2018).

Yerel meclisler ve on kadar spor derneği spor sahalarını sürdürülebilir yapmak için bir araya gelmişlerdir. Hokey, futbol, buz pateni ve tenis gibi sahalardan oluşan alanlarda güneş panelleri sayesinde dönüştürülen enerjiyle aydınlatma sağlanacaktır (Smart Sport Parks https://amsterdamsmartcity.com, 2016).

Amsterdam da online şekilde tasarlanan I Amsterdam City Card ile ücretsiz ulaşım, kanal gezisi, müzelere giriş sağlanmakta ve kente ait detaylı haritaya ulaşılabilmektedir (Gül ve Çobanoğlu, 2017: 1554).