Alan ÇalıĢmasında Elde Edilen Bulgular ile Hipotez ve Varsayımın

Konya kent çeperlerindeki konutlara ait iĢlevsel yapı analizleri ve sentaktik analizler sonucunda ulaĢılan bulgular özetle Ģöyledir;

 Ova konutlarının iĢlevsel yapısı hem kentte hem de kırsaldaki örneklerde net ve okunabilirdir. Dağ konutlarının iĢlevsel yapısı ise daha kompleks ve zor okunabilirdir.

 Göç ile gelen kullanıcılar, kırsaldan kente geldiklerinde aynı iĢlevsel yapıyı devam ettirmiĢlerdir. Kırsaldaki ova konutları net ve okunabilir, dağ konutları ise kompleks ve zor okunabilir olan iĢlevsel düzeni, alıĢkanlıklar ve kültürel süreklilik bağlamında kente taĢımıĢlardır.

 Kırsal yerleĢmelerdeki (orijin) dağ konutlarının iĢlevsel yapıları daha kompakt ve bağlantılıdır. Ova konutları ise daha kopuk ve parçalı yapı göstermektedir. Fakat bu durum kente geldiklerinde değiĢmektedir. Kentteki örneklerde hem ova hem dağ konutları parçalı yapıya dönüĢmüĢtür. Bunun nedeni, kent çeperlerinin ova yerleĢimi özelliğine sahip olması, tarımsal faaliyet yoğunluğunun azalması, aile yapısının değiĢmesi ve kırsalda avlusu olmayan dağ konutlarının kentte avluya sahip olmalarıdır.

 Kentte ve kırsalda ova konutlarının, yatay düzlemde, mekanların birbirleri ile olan iliĢkileri, avlunun mekanlar arasındaki bağlayıcılık etkisinden dolayı, güçlü ve bağlantılılık değeri yüksektir. Dağ konutlarında ise düĢey düzlemde

mekanların iliĢkilenmesi ve avlu kullanımının olmaması nedeniyle mekanlar arası iliĢki kopuk ve bağlantılılık değeri düĢüktür.

 Mekanların bütünsel sistem içinde kullanımı ve hareketliliği bakımından kırsal konutlar, kentsel konutlara göre daha yüksek entegrasyon değerine sahiptir. Ova ve dağ farklılığı bakımından incelendiğinde, ova konutları dağ konutlarına göre, avlunun mabeynin ve müĢtemilat mekanlarının kullanımı nedeniyle daha çok kullanılan ve daha hareketli mekanlara sahiptir.

 Mekanların derinlik değerleri bakımından dağ konutları, ova konutlarına göre daha yüksek derinlik değerine sahiptir. Ayrıca kırsaldan kente geldikçe mekân derinliklerinin arttığı görülmektedir. Bunun en önemli nedeni, kentte ihtiyaçlar doğrultusunda mekan içinde mekan oluĢturulması ve sıklıkla yapılan mabeyn içine wc mekanının eklenmesidir.

Bu sonuçlar bağlamında tez çalıĢmasının hipotez ve varsayımının doğrulaması yapılmıĢtır. Tez çalıĢmasının hipotezi;

“Kırsal alanda coğrafyanın farklılaşması, kırsal konutların mekan organizasyonunu ve işlevsel yapısını değiştirmektedir. Bu değişim yıllarca devam eden bir yapı kültürü oluşturmaktadır. Bu yapı kültürü, kente göç durumunda değişmeden kente aktarılmaktadır” dır.

Tez çalıĢmasında “kırsal konut analiz modeli”, “graf teori yöntemi” ve “mekansal dizim yöntemi” kullanılarak, konutların coğrafi belirleyicilerin etkisi ile ova ve dağ yerleĢimi olarak farklılaĢtığı ortaya çıkmaktadır. Bu farklılık çizelge 5.3 de özetlenmiĢtir.

Çizelge 5.3: ĠĢlev yapısı, mekansal iliĢki ve mekan derinliği bakımından ova ve dağ konutları MEKANSAL

ÖZELLĠKLER ĠġLEV YAPISI MEKANSAL ĠLĠġKĠ

MEKAN DERĠNLĠĞĠ

OVA

Avlu ve odaların formu dikdörtgen, simetrik ve geniĢ

*Net ve okunabilir, (β ova=0.536) *Güçlü ve bağlantılı (Bağl=1019) *DüĢük mekan derinliği (d=2.112) Servis mekanları sayısı çok,

fonksiyonel(ahır,samanlık,ocak,

tuvalet..vs) *Kopuk ve parçalı (G ova=0.197)

*Yüksek entegrasyon, hareketli ve yoğun mekan

kullanımı (Entg=10.039) Tek katlı, kuru tarıma elveriĢli

ve kerpiç malzeme kullanımı

DAĞ

Avlu ve odaların formu parçalı, asimetrik ve dar *Kompleks ve zor okunabilir (β dağ=0.884) *Zayıf ve bağlantısız (Bağl=858) *Yüksek mekan derinliği (d=2.254) Servis mekanları sayısı az.

(ocak, tuvalet) *Kompakt ve bağlantılı (G dağ=0.23). *DüĢük entegrasyon, hareketlilik ve mekan kullanımında azalma (Entg=8.014) Ġki katlı, meyve sebze tarımına

elveriĢli mekanlar, taĢ malzeme kullanımı

Çizelge 5.3 de görüldüğü gibi, Konya ve çevresindeki kırsal konutlar, coğrafi belirleyiciler olan iklim, topografya ve malzeme açısından ova yerleĢimi ve dağ yerleĢimi olarak mekansal farklılık göstermektedir. Bu farklılık mekan organizasyonu ve iĢlev yapısı bakımından mekan kullanımlarını etkilemektedir. Avlu, konut ve servis mekanları bakımından ova konutlarında, simetrik, tek katlı, geniĢ, servis mekan sayısı fazla ve kerpiç malzemenin kullanılması gibi özellikler görülürken, dağ konutlarında asimetrik, genellikle iki katlı, dar, servis mekan sayısı az ve taĢ malzemenin kullanılması gibi özellikler görülmektedir. ĠĢlev yapısı bakımından ova konutları, net, okunabilir bir yapıya sahipken dağ konutları kompleks ve zor okunabilir yapıya sahiptir. Ayrıca iĢlev yapısının bağlantılılık durumları ovada kopuk ve parçalı iken dağda kompakt ve bağlantılı yapı göstermektedir.

Mekanların bağlantılılık durumları açısından ova ve dağ farklılığı incelendiğinde, ova konutlarında güçlü, yüksek entegrasyona sahip ve yoğun mekan kullanımı görülürken, dağ konutlarında zayıf, düĢük entegrasyon değerinde ve ova konutlarına göre mekan kullanımında azalma görülmektedir. Ayrıca dağ konutlarının mekan derinliğinin de ova konutlarına göre yüksek olduğu görülmektedir.

Elde edilen sonuçlar, Konya kırsalında ova ve dağ yerleĢmesi olarak farklılaĢan bir yapı kültürü oluĢtuğunu göstermektedir. Bu yapı kültürü, coğrafi belirleyicilerin

etkisi ile biçimlenerek, mekan organizasyonu ve iĢlev yapısına yansıdığı net olarak görülmektedir.

Kırsalda ova ve dağ yerleĢmeleri olarak farklılaĢan yapı kültürü kırdan kente göç sürecinde değiĢmeden kente aktarılmıĢtır. Çizelge 5.4 de görüldüğü gibi, kente göç süreci, kırsal konutun iĢlevsel yapısını değiĢtirmemektedir. Mekansal iliĢki ve mekan kullanımları ise kırdan kente göç edildikten sonra azalmıĢtır. Bu durumun nedeni, bölüm 4.6 da ortaya konulan kırsal konut analiz modelinde de görüldüğü gibi, kırsalda, tarımsal faaliyetlerin, servis mekanlarının kullanımının, avlunun ve mabeyn kullanımının fazla olması, aile yapısının geniĢ ve kalabalık olmasıdır. Kente göç edildikten sonra tarımsal faaliyetler azalmıĢ, mekan kullanımları fonksiyon kaybına uğramıĢ ve ailedeki birey sayısı azalmıĢtır. Bu nedenle mekansal iliĢki ve mekan kullanımı azalmıĢtır.

Çizelge 5.4: ĠĢlev yapısı, mekansal iliĢki ve mekan kullanımları bakımından ova ve dağ konutları

ĠġLEVSEL YAPI MEKANSAL ĠLĠġKĠ MEKANLARI SERVĠS

KULLANIMI

AVLU KULLANIMI

KE

NT

Ova *Net ve okunabilir, Kopuk ve parçalı

*Zayıf ve kopuk bağlantılılık değeri (Entegrasyon Ova=1019,

Dağ=858) Servis mekanlarının kullanımında azalma, fonksiyon kaybı Kullanılmayan avlu (sadece geçiĢ amaçlı) Dağ *Kompleks ve zor

okunabilir, Kompakt ve bağlantılı *düĢük entegrasyon, mekan kullanımında ve hareketlilikte azalma (Entegrasyon Ova=10.039, Dağ=8.014) KIR

Ova *Net ve okunabilir, Kopuk ve parçalı

*Güçlü ve bağlantılı (Entegrasyon Ova=1315,

Dağ=1670) Servis mekânlarının yoğun ve fonksiyonel kullanımı Meyve ,sebze ve hayvancılık ayrıca çamaĢır, yemek ve bulaĢık amaçlı, avlu veya bahçe

kullanımı Dağ *Kompleks ve zor

okunabilir, Kompakt ve bağlantılı

*Yüksek entegrasyon, hareketli ve yoğun mekan kullanımı (Entegrasyon Ova=11.989,

Dağ=8.802)

Sonuç olarak, kırsalda çevresel faktörler ile biçimlenen konutlara ait iĢlevsel yapı, mekansal iliĢki ve mekan kullanımına ait verilerin ova ve dağ konutları olarak farklılaĢtığı ortaya konulmuĢtur. Kent çeperine göç yolu ile gelen kullanıcıların konutları analiz edildiğinde ise iĢlevsel yapı, mekansal iliĢki ve mekan kullanımı bağlamında ova ve dağ olarak farklılaĢtığı fakat kırsal ve kentsel olarak iĢlevsel yapı ve mekansal biçimlenme bağlamında değiĢmediği sonucu ortaya çıkmıĢ ve hipotezi

desteklemiĢtir. (Çizelge 5.4), (Kırsal, βdağ=0.884, βova=0.536), (Kentsel βdağ=0.917, βova=0.909).

Tez çalıĢmasının varsayımı;

“Değişen coğrafi ve sosyo-kültürel nitelikler mekanların kullanımlarını ve özelleşmesini değiştirmektedir. Bu bağlamda kente göç ile yoğun olan mekansal ilişki azalmakta, mekan derinlikleri ise artmaktadır” dır.

Çizelge 4.6 ve 4.7 de ortaya konulan kırsal konut analiz modelinde, kırsaldaki ve kent çeperlerindeki konutların coğrafi ve sosyo kültürel özelliklerinin değiĢtiği görülmektedir. Bu değiĢimin nedeni, çevresel faktörlerin, yaĢam Ģartlarının ve geçim kaynaklarının kırdan kente göç ile değiĢmesidir.

Coğrafi faktörler iklim, topografya ve malzemedir. Ġklimin mekansal düzenlere olan etkisi, kırsalda güneye ve doğuya yönelme olarak görülmekte iken kentte, imar düzeni konutlar üzerinde daha etkili olmuĢ ve yönelme faktörü etkisini kaybetmiĢtir. Bu nedenle kent çeperlerindeki konutlar, sokak düzeni ve ana caddenin konumuna göre yönelmiĢtir. Kullanılan yapı malzemesi olarak, kırsalda ova konutlarında kerpiç duvar üzeri toprak örtü, dağ konutlarında taĢ duvar üzeri ahĢap çatı kullanılır iken, kentte ova ve dağ konutlarında kerpiç duvar üzeri kiremit çatı kullanılmıĢtır. Duvarda kerpiç malzeme ve çatıda ahĢap kiriĢleme kullanımı, geçmiĢten günümüze aktarılan mekan kültürünün yansıması olarak görülmekte iken, toprak dam yerine kiremit çatı kullanılması, kente göç ile değiĢen teknoloji ve yaĢam Ģartlarının gereği olarak görülmektedir. Topografik açıdan bakıldığında, kırsalda arazinin eğim durumuna göre, dağ konutlarının yamaçlara yerleĢtiği ve genellikle üst katın yaĢama, alt katın ise ahır, bodrum veya depo olarak kullanıldığı görülmekte idi. Kent çeperlerinde, arazinin eğim durumunun her yerde aynı, düz ve eğimsiz olduğu görülmektedir. Buna rağmen dağ konutlarının kırsalda olduğu gibi 2 katlı olarak çözümlendiği görülmektedir. Bu durum da alıĢılagelen mekan kültürünün kente aktarılması olarak görülmektedir.

Sosyo-kültürel faktörler, aile yapısı, büyüklüğü, iliĢkiler ve geçim kaynağı gibi faktörlerdir. Kırsalda, aile büyükleri ile beraber yaĢanan ve birey sayısının fazla olduğu aile yapısı olduğu görülmektedir. Kentte ise hanedeki birey sayısı azalarak çekirdek aile yapısına dönüĢtüğü görülmektedir. Bu durum mekan özelleĢmesini değiĢtirmektedir. Kalabalık aile yapısında sadece barınma görevi gören mekanlar birey sayısının azalması ve yaĢam tarzının değiĢmesi nedeniyle mutfak, oturma odası, yatak odası gibi özelleĢmeye baĢlamıĢtır. Kırdan kente göç ile servis mekanlarının kullanımında da önemli değiĢiklikler görülmektedir. YaĢam Ģartlarının kente göç ile değiĢmesi,

teknolojik araçların kullanılmaya baĢlanması ve geçim kaynakları olan tarım ve hayvancılığın azalması sonucunda servis mekanları olan ahır, samanlık, kömürlük, ocak…vb. mekanların kullanımı azalmıĢ ve bu nedenle fonksiyonlarını kaybeden mekanlara yeni fonksiyonlar yüklenmiĢtir.

Sonuç olarak, coğrafi ve sosyo-kültürel faktörlerin değiĢmesi sonucunda kırsalda olan mekan özelleĢmesi kente göç ile değiĢmiĢ, yeni fonksiyonlara gereksinim duyularak mevcut mekanlarda düzenleme yoluna gidilmiĢtir. Bunun sonucu olarak, mekan içine eklenen yeni mekanlar (tuvalet, mutfak ve banyo) ile mekan derinlikleri artmıĢ, avlu ve servis mekanlarının fonksiyon kaybetmesinden dolayı mekansal iliĢki azalmıĢtır (Çizelge 5.5)

Çizelge 5.5: Mekansal iliĢki ve mekan derinlikleri bakımından kır ve kent konutları Sentaktik Analiz Değerleri

Bağlantılılık (Connectivity) Entegrasyon (Integration) Ort.der. (MeanDepth) KENT 938 9.0265 2.183 KIR 1557 12.345 1.968

6.SONUÇ

Tez çalıĢmasında, kırsaldan kente geçiĢ aĢamasında kültürel süreklilik bağlamında ve mekansal özellikler çerçevesinde benzer özelliklerin görüldüğü kent çeperlerindeki yerleĢimler incelenmiĢtir. Ġncelenen konutların kente göç ile geldikten sonra ki 30-40 yıllık süreçte yaĢadığı mekansal değiĢimi analiz edebilmek amacıyla göçten önceki yerleĢimleri araĢtırılmıĢ ve karĢılaĢtırmalar yapılmıĢtır. Analizler sonucunda elde edilen bulgular ile iĢlevsel yapının ve mekansal düzenlerin çevresel faktörlerin etkisiyle oluĢtuğu ve bir yıllar içinde yerleĢmiĢ bir mekan kültürünün ortaya çıktığı görülmektedir. Ortaya çıkan mekan kültürü, coğrafi ve sosyo-kültürel verilerin kaynaĢması sonucunda ova ve dağ yerleĢmeleri olarak farklılaĢmıĢ ve günümüze kadar aktarılmıĢtır.

Kırsal yerleĢmeler, doğal çevre ve arazi yapısına uygun, iklimsel verileri dikkate alan ve kültürel değerlerden beslenen kurgusu ile tüm coğrafi ve kültürel değerleri önemseyen yerleĢmelerdir. Kendine özgü yaĢam biçimleri ile Ģekillenen kırsal yerleĢmeler, Anadolu toplumunun kültürel zenginliği içinde bölgeden bölgeye, hatta aynı bölgede, köyden köye farklılık gösteren bir yapı sergilemektedir. Tarımsal faaliyetleri, sosyal iliĢkileri, doğal mimarisi, konutu ve eklentileri ile bir bütün olan kırsal yerleĢmeler, doğal çevre ve mekan kültürünün oluĢumunda etkilidir.

Ülkemizin etkisi altında olduğu kentsel değiĢim ve dönüĢüm, kentleri ve kentsel mekanları etkilemekte ve yıllar içinde yerleĢen ve kökleĢen geleneksel mekan kültürünün yavaĢ yavaĢ kaybolmasına neden olmaktadır. DeğiĢen teknoloji ve ekonomik Ģartlar ile beraber birbirine benzer ve çarpık kentler oluĢmakta, bütün bunlar karĢısında yerel kültürünün kaybetmemiĢ, doğa ile uyumlu kırsal yerleĢmeler gündeme gelmektedir. Ülkemizde kırsal yerleĢmelerin bugünkü durumları incelendiğinde, tasarım ve planlama çalıĢmalarının üst ölçeklerde yapıldığı, bu nedenle özgün yerleĢme karakterinin göz ardı edildiği görülmektedir. Ayrıca kentlilerin, kırsal alanlarda ikinci konut edinme isteklerinin yaygınlaĢması, barajlar, santraller…vb yapıların doğal çevreye zarar vermesi ve doğal afetler sonucunda zarar gören kırsal alanlar bu bölgeler için yapılan planlama ve tasarım sorunlarını da gündeme getirmektedir.

Anadolu’daki kırsal yerleĢmelerin bugünkü durumları incelendiğinde, değiĢim ve dönüĢüm sürecinden etkilendikleri, teknolojik ilerlemelerin katkısıyla yeni mekansal düzenlemelerin yapıldığı ve kırsal yaĢam Ģartlarının değiĢtiğini görmekteyiz. YaĢam Ģartlarının hızla değiĢmesine rağmen, birçok kırsal yerleĢmede mekansal düzen ve

mimari kurgu anlamında kültürel kimliğin izlerini görmek mümkündür. Bu izlerin kırsaldan kente göç sürecinde kentsel yaĢama aktarıldığı ve yaĢatıldığı, birçok kentin çeperlerindeki kırsal konutlarda net olarak izlenebilmektedir.

Mekanların insanların yaĢam tarzına, kurallara, çevresel faktörlere ve sosyal düzenlemelere göre tasarlanması, çevre-kültür-mekan etkileĢiminin sağlanmasında ve mekan kültürünün kaybolmasının önlenmesinde büyük önem taĢımaktadır. Böylece çevresel faktörlerden beslenen ve kültürün katkısıyla biçimlenen mekanlar daha konforlu yaĢam koĢullarını da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle doğal çevre ve yapılaĢma kültürünün, yerleĢmelerin yerel kimliğinde belirleyici etkisi vardır. Konut tasarımda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, çeĢitli fiziki ve insani değiĢkenlerin yanı sıra, kültürel değiĢkenlerinde mekansal düzenlemelerde önemli rol oynadığı gerçeğidir.

Kırsal yerleĢmeler, günümüzde birçok bölgede hala özgünlüğünü koruyabilen yerleĢmeler olarak, biçimsel alternatifleri olan, bölgesel malzeme kullanımı ve yerel koĢullara uygun planlaması ile zengin örnekler içermektedir. Gelecek nesillere geleneksel kültürün aktarılması ve sürekliliğin sağlanabilmesi için öncelikle mekan kültürünün öğretilmesi ve korunması gerekmektedir. ÇalıĢma ile kent çeperlerinde halen özgün yaĢamlarını devam ettiren kırsal konutların mekansal özellikleri sayısal modeller kullanarak ortaya konmakta ve mekan kültürünün korunması ve aktarılması bakımından bir adım atıldığı düĢünülmektedir.

KAYNAKLAR A.Kitaplar

Altman, A., & Chemers, M.M. (1980). Culture and environment. Cambridge, MA: Cambridge University Press

Atalay Ġ. 1994, Türkiye Coğrafyası, ISBN 975-95527-7-9, Ege Üniv. Basımevi, Ġzmir. Broadbent G., Design in Architecture, John Wiley & Sons, London, 1973

Eldem S. H., 1968, Türk Evi Plan Tipleri, Ġ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi 2. Baskı, Ġstanbul Günay R. 1999, Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri Yapı Endüstri Merkezi Yayınları 2. Baskı, Ġstanbul, Eylül.

Güvenç B. 1991, İnsan ve Kültür, 5. Baskı, Remzi yayınevi, Ġstanbul.

Hacıhasanoğlu O, 2007, Mimarlıkta Biçimbilimsel Çalışmalar, ĠTÜ Mimarlık Fakültesi Lisans Programı Seçmeli Ders Notları, TaĢkıĢla, Ġstanbul.

Hanson J.1998, Decoding Homes and Houses Cambridge University Press, Cambridge, London.

Havıland, W. A. 1990, Cultural Anthropology, Holt, Rinehart, and Winston International Ed.

Hillier B. 1996, Space is The Machine, A Configurational Theory Of Architecture. Hillier B.,Hanson J.1984, The Social Logic of Space, Cambridge University Press, Cambridge, London.

Lynch, K. 1972, What Time is this Place?, MIT Press, Cambridge MA 1972; ISBN 0262120615

Kongar E. 2009, Toplumsal Değişmenin Göstergesi ve Belirleyicisi, Aile. 21. Yüzyılda Türkiye, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2008

Küçükerman, Ö., 1991, Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, Ġstanbul.

Morley D. ve Robins K. 1997, Kimlik Mekânları, Çev. E. Zeybekoğlu, Ayrıntı Yayınları, Ġstanbul, s.107.

Öymen Gür ġ. 2000, Doğu Karadeniz Örneğinde Konut Kültürü, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, Ġstanbul.

Rapoport, A., 1969, House Form and Culture, Englewood Cliffs, N.J. Prentice-Hall Rapoport, A., 2004, Kültür Mimarlık Tasarım Yapı Endüstri Merkezi Yayınları 1. Baskı, Ġstanbul, Eylül (çeviri: Selçuk Batur)

Roberts, B. K., 1996, Landscapes of Settlement, prehistory to the present, Routledge, London and New York.

Schulz N.C 1965, Intentions in Architecture, MĠT Press, Cambridge.

Tabor P., 1976, Analysing Route patterns, “The Architecture of Form, Edited by: Martin L., March L., Cambridge University, 1976.

TaĢçı Y. 1983 ,Konya 2000 Çevre Düzeni Planı Açıklama Raporu, TaĢçı Mimarlık Planlama Atölyesi, Kısım 1-2, Ankara.

Tunçdilek N. 1967, Türkiye İskan Coğrfayası, Kır iskanı(Köy-Altı İskan Şekilleri) Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, Ġstanbul.

Uraz, T.U. 1993, Tasarlama, Düşünme, Biçimlendirme, ĠTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, Ġstanbul.

Ünügür, S.M. 1989, Bina Tasarımının Temel İlkeleri, ĠTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, Ġstanbul.

Yürekli H, Yürekli F., 2005, Türk Evi, Gözlemler-Yorumlar, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları 1. Baskı, Ġstanbul, Mayıs.

B.Tezler

Aksoy M. 2001, Var olan Tasarım Dilleri ve Yeni Tasarım Dilleri Bağlamında Biçim Gramerleri Analizi, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İTÜ, Ġstanbul.

Altınöz G. 2003, Mekansal Dizin Yöntemiyle Kentsel Dokuda Biçimsel Analiz: Amasya Örneği, YayınlanmamıĢ Y.Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İTÜ, Ġstanbul. CimĢit F. 2007, Tepe Kent YerleĢmelerinde Psiko-Sosyal Alan Olgusunun Konut Örüntüleri Ġle ĠliĢkisi; Uçhisar Örneği, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İTÜ, Ġstanbul.

Çınar K. 1990, Konya Ovası Kırsal YerleĢmelerinde Planlamaya ĠliĢkin Bir Yöntem AraĢtırması, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, S.Ü., Konya.

Çıtık A. 2008, Sayısal Tasarım Kavramları ve Algoritmik DüĢüncenin Mimari Tasarıma Etkileri, yayınlanmamıĢ yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.

Çolakoglu B., 2001, "Design by Grammar: An algorithmic Design in An Architectural Context", Massachusetts Institute of Technology, Master of Science, Ph.d

Eminağaoğlu Z.2004, Kırsal YerleĢmelerde DıĢ Mekan Organizasyonu-Ġlgili Politikalar ve Değerlendirmeler, yayınlanmamıĢ doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.

Kantar Z. 1998, Kırsal yerleĢmelerde DıĢ Mekan Organizasyonu-Artvin Ġli Köyleri, yayınlanmamıĢ yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.

KırĢan, Ç., (1996), 19.Yüzyıl Ġstanbul Dizi Konutları'nın Morfolojik Analizine Dayalı Bilgi-Tabanlı Tasarım Modeli, Yüksek Lisans Tezi, Istanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.

Mamunlu H. 2001, Kırsal Alanlar/Köy yerleĢmeleri ve Planlama ĠliĢkisinde Ġstanbul Ġl Bütünü Örneği, yayınlanmamıĢ yüksek lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimar Sinan Üniversitesi, Ġstanbul

Özkaraduman T. 2007, Geleneksel Mimari Dil için GeliĢtirilen Tasarım Grameri: Mardin, yayınlanmamıĢ yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.

Ter Özkan Ü. 2002, Konya Kenti Açık Ve YeĢil Alan Varlığı Ġçinde Tarihi Kent Merkezinin Kentsel Tasarımı Üzerine Bir AraĢtırma, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi.

Topçu M. 2003, ġehit Morfolojisi Üzerine Bir ÇalıĢma, Konya ve Antakya’nın Tarihi Kent Dokularının KarĢılaĢtırılması,YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans tezi, Fen Bilimleri, Enstitüsü,İTÜ, Ġstanbul

Torus B. 2008, Konut Ön Tasarım Sürecinde Kural Tabanlı Bir Yazılım Modeli: Mardin Örneği, yayınlanmamıĢ yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.

Turan B.O. 2009, Dijital Tasarım Sürecinin Geleneksel Tasarım Stüdyosuna Etkileri, yayınlanmamıĢ doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.

Turgut H. 1990, “Kültür- DavranıĢ- Mekan EtkileĢiminin Saptanmasında Kullanılabilecek Bir Yöntem” YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, Ġstanbul.

Tutal O. 1999, Toplu Konut Alanlarında Biçimsel Yapının Mekan Dizimi Yöntemiyle Değerlendirilmesi. EskiĢehir Örneği. YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İTÜ, Ġstanbul.

Uysal M. 2004, “Tarihi Merkezlerde Ticaret Mekanlarının DeğiĢim/DönüĢüm Analiz YaklaĢımı; Konya, Kayseri, Sivas Örneği” YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Yenice S. 2005, Kentsel Planlama Sürecinde Konya Kent Formunun GeliĢimi Üzerine Bir AraĢtırma, yayınlanmamıĢ yüksek lisans tezi, S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, ġehir Bölge Planlama Bölümü, Konya.

Yıldırım M.T. 2002, Bina Gereksinme Programı ile Bina Morfolojisi ĠliĢkisinde Graflar ve Geometrik Sentaks Olanaklarının Kullanımına Yönelik Bir Yöntem YaklaĢımı, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İTÜ, Ġstanbul.

Zamankhani J.S. 2010, “Ġran’ın Deprem Bölgesi Olan ''Doğu Azerbaycan'' Ġlindeki Köy Evlerinin Biçimsel Ve Yapısal Yönlerden Ġrdelenmesi ve Islahı Üzerine Bir ÇalıĢma” YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, YTÜ, Ġstanbul.

Zeybekoğlu D. 2005, Edirne Geleneksel Konut Mimarlığını Etkileyen Sosyo-Kültürel