Akran Grubu Kaynaklı Nedenler

Öğretmen görüşlerine göre mesleki ve teknik eğitimde okul terkinin akran grubu kaynaklı nedenleri teması devamsızlığa yol açan akran davranışları ve akranlar arası iletişim kategorilerinden oluşmaktadır. Okul terkinin akran grubu kaynaklı nedenleri temasını oluşturan kategoriler Tablo 26’da yer almaktadır.

Tablo 26. Öğretmen Görüşlerine Göre Okul Terkinin Akran Grubu Kaynaklı Nedenleri Teması Kategorileri

TEMA 3: Okul Terkinin Akran Grubu Kaynaklı Nedenleri

Kategori 1 Devamsızlığa Yol Açan Akran Davranışları Kategori 2 Akranlar Arası İletişim

4.1.2.3.1. Devamsızlığa Yol Açan Akran Davranışları

Devamsızlığa yol açan akran davranışları kategorisinde öğretmenler, öğrenciler açısından okul dışı etkinliklerin daha cazip olduğunu ve gruplaşarak okuldan kaçtıklarını ifade etmişlerdir. Bu durum yüksek devamsızlığa ve okul dışında geçirilen sürenin artmasına neden olmaktadır. Öğrencinin okul dışında geçirdiği sürenin artmasının ise eğitim-öğretim etkinliklerinden kopmalarına ve okula aidiyetlerinin zayıflamasına neden olduğu ifade edilebilir. Bu konuda iki katılımcının görüşleri şöyledir:

“Öğrencilerin genelinde okuma isteği yok. Dersle ilgili birşey istesen hep bir bahaneleri olur. Ama okulu asalım çarşıda gezelim desin biri. Hemen organize oluyorlar. Çevre-arkadaş faktörü çok etkili. Birlikte okuldan kaçıyorlar.” (Kim25E)

115

“Çevrenin etkisi ve okul dışındaki yaşam tarzları onları okul dışına çekiyor.” (Cog19E)

Diğer yandan öğretmenler tarafından öğrencilerin geçmiş eğitim yaşantılarındaki alışkanlıklarını sürdürmeleri nedeniyle devamsızlık yaptıkları ve arkadaş gruplarının devamsızlık yapmada önemli bir etken olduğu ifade edilmektedir. Ayrıca bir süre sonra devamsızlığın düşük akademik başarıdan etkilenerek yükseldiği ve okul terkine neden olduğu değerlendirmesi yapılmıştır. Bu konudaki katılımcı görüşü şöyledir:

“Mersinde Ortaokuldaki tüm haylaz ve başarısız öğrencileri toplayıp bizim okula almışlar. Ortaokuldaki kötü arkadaş ortamını çocuk zaten burada da buluyor. Daha ilk dönem dersten kaçan gruplar oluyor. Soruyoruz. Ortaokuldan da arkadaşız deyip gülüşüyorlar. Bir süre sonra dersler de ağır gelince biz yapamıyoruz deyip okulu bırakıyorlar.” (BİY26K)

4.1.2.3.2. Akranlar Arası İletişim

Akranlar arası iletişim açısından öğretmenler okul içinde öğrencilerin şiddet eğilimlerinin fazla olduğunu, hatta şiddeti bir iletişim biçimi olarak kullandıklarını ifade etmektedirler. Ayrıca şiddet ekseninde gruplaşan öğrencilerin çeteleştikleri ve olumsuz davranışlarda bulundukları belirtilmektedir. Bu konudaki katılımcı görüşü şöyledir:

“Okulda çetecilik faaliyetleri de var. Gruplaşıp kavga ediyorlar veya kavga çıkarıyorlar. Artık anlaşma biçimleri şiddet olmuş.” (Müz11K)

116

4.1.2.4. Eğitim Sistemi ve Politikaları Kaynaklı Nedenler

Öğretmen görüşlerine göre mesleki ve teknik eğitimde okul terkinin eğitim sistemi ve politikaları kaynaklı nedenleri teması merkezi sınavlar, okul büyüklüğü, müfredat yoğunluğu, eğitim-istihdam ilişkisinin kurulamaması ve devamsızlık ve sınıf geçme mevzuatı kategorilerinden oluşmaktadır. Okul terkinin eğitim sistemi ve politikaları kaynaklı nedenleri temasını oluşturan kategoriler Tablo 27’de yer almaktadır.

Tablo 27. Eğitim Sistemi ve Politikaları Kaynaklı Nedenler Teması Kategorileri

TEMA 4: Okul Terkinin Eğitim Sistemi ve Politikaları Kaynaklı Nedenleri

Kategori 1 Merkezi Sınavlar Kategori 2 Okul Büyüklüğü Kategori 3 Müfredat Yoğunluğu

Kategori 4 Eğitim-İstihdam İlişkisinin Kurulamaması Kategori 5 Devamsızlık ve Sınıf Geçme Mevzuatı

4.1.2.4.1. Merkezi Sınavlar

Merkezi sınavlar kategorisinde öğretmenler meslek liselerine öğrenci yönlendirmesinin yanlış yapıldığını, akademik başarısızlık ve sosyo ekonomik düzey açısından birbirine benzer özellikler taşıyan öğrencilerin meslek liselerine başka bir alternatifi olmadığı için zorunlu olarak geldiklerini ifade etmektedirler. Böylece meslek liselerinde düşük akademik başarı çerçevesinde homojen bir yapı oluşmasının önemli bir okul terki nedeni olduğu belirtilmektedir. İki katılımcının bu konudaki görüşleri şöyledir:

“En önemlisi meslek lisesinin homojen yapısı öğrencilerin birbirinden bir şey öğrenmesini engelliyor. TEOG da en düşük puan çekenler bizim okulumuzda.

117

Öğrenciler en düşük sosyoekonomik düzeyden geliyorlar hemen hemen hepsi aynı, akademik başarıları zaten yok. Birbirine benzeyen yüzlerce öğrenciyi burada tutuyoruz biz. Öğrenciye iyi muamele yapan iyimser öğretmenler gerekiyor. Ama öğretmenler de mutsuz bu okulda.” (MAT20K)

“Bu aslında sistemsel bir sorun. Zorunlu eğitim 12 yıl olduğu için mecburen gelenler var. Adama ortaokul yetiyor. Genelde onlar bırakıyor. Bir de TEOG sorunu var. En düşük puanlı öğrenciler bu okula geliyor. Zaten başarısızlar.” (Ede12E)

Merkezi sınavlar yoluyla yapılan yanlış ve yetersiz yönlendirmenin meslek liselerindeki akademik başarısızlığın bir nedeni olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin de öğrencilerde var olan genel başarısızlık nedeniyle mutsuz oldukları ifade edilmiştir. Ayrıca zorunlu eğitimin 12 yıl olmasının da okul terkleri üzerinde etkisi olduğu düşünülmektedir. Kendisi için ortaokul diplomasını yeterli gören öğrencilerin varlığından söz eden bir katılımcı, liseye devam etme kararında olmayan öğrencilerin de okulu terk ettiğini ifade etmiştir.

4.1.2.4.2. Okul Büyüklüğü

Okul büyüklüğü kategorisinde öğretmenler sınıf mevcutlarının ve genel olarak okul mevcudunun fazla olduğunu düşünmekte, bu durumun öğrenciye ulaşmada zorluklar yarattığını ifade etmektedirler. Benzer şekilde Tunç vd., (2015) okul içindeki olumsuz ilişkilerin ve okul büyüklüğünün okul terki nedeni olduğunu belirtmektedir. Bir katılımcının okul büyüklüğüne ilişkin görüşü şöyledir:

118

“9. sınıflarda sınıf çok kalabalık. Öğrenciye ulaşmak zor oluyor. Sınıf mevcudunun mutlaka azaltılması gerekiyor.” (Fels14K)

4.1.2.4.3.Müfredat Yoğunluğu

Müfredat yoğunluğu kategorisinde öğretmenler, meslek liselerindeki ders müfredatının öğrencilere ağır geldiğini ve öğrencilerin başarısız olduğunu belirtmektedirler. Öğretmen görüşleri açısından merkezi sınavlarla yönlendirme ve okulun homojen yapısı düşünüldüğünde meslek liselerindeki ders müfredatının ağırlığının genel olarak akademik yönden başarısız olduğu düşünülen meslek lisesi öğrencileri için daha büyük bir zorluk oluşturduğu ifade edilebilir. İki katılımcının bu konudaki görüşleri şöyledir:

“Öğretimden önce eğitimin öne çıkması gerekir. Bizler de müfredatı yetiştirme baskısı altındayız. Meslek lisesi öğrencilerine bu müfredat çok ağır. Kültür derslerini yapamıyorlar. Mutlaka hafifletilmeli.” (Ede18K)

“Ders müfredatı ağır geliyor. Yeni öğretmenler sabırsız ve ilgisizler idealist değiller. Öğrenciyi tembel diye etiketleyip kurtulmaya çalışıyorlar.” (Harita23K)

Diğer yandan öğretmenler tarafından yoğun ders müfredatının öğrenciler üzerinde olumsuz etkilerinden bahsedilmekle birlikte yeni öğretmenlerin öğrencilere karşı sabırsız ve ilgisiz olduğu belirtilmektedir.

119

4.1.2.4.4. Eğitim-İstihdam İlişkisinin Kurulamaması

Bu kategoride öğretmenler, meslek lisesi öğrencilerinin eğitimin önemini kavrayamadıklarını bu nedenle gelecek öngörülerinin zayıf olduğunu düşünmektedirler. Mesleki ve teknik eğitim yoluyla bireyin istihdam edilebilirlik özelliklerinin artacağına dair algının öğrencide zayıf olması eğitime karşı isteksizliğe neden olmakta, bu isteksizliğin akademik başarısızlıkla birleşmesinin ise öğrenciyi farklı alanlarda çalışmak gibi alternatiflere yönlendirdiği düşünülmektedir. Bu konudaki katılımcı görüşleri şöyledir:

“Çocuklar okumak istemiyorlar. Okulu sevmiyorlar. Geleceğe dair kaygıları yok çünkü. Bunda okul çevresinin olumsuz koşulları da etkili. Garson olurum daha çok para kazanırım diyorlar. Okumak fikrini kafadan silen çok öğrenci var.” (Harita23K)

“Öğrenciler geleceğe dair umutsuzlar. Bu umutsuzluklarının önüne geçilmeli. Geleceğe dair bir planları yok çoğunun.” (Müz11K)

“Öğrencinin okumanın önemini anlayamamış olması, iş garantisi ve iş güvencesinin ne demek olduğunu anlayamama durumu okul terkine neden oluyor.” (Mat20K)

“Öğrenciler okulu sevmiyorlar. Ayrıca birçoğu çalışmak zorunda olduğunu söyleyip okulu bırakıyor. Okulu bitirsem ne işe yarayacak fikri ve umutsuzluk var öğrencilerde.” (İng13K)

120

“Çocukların gelecek öngörüsü zayıf. Buraya ne için geldiklerini bilmiyorlar.” (Cog19E)

“Meslek liseleri OSB’lere alınırsa devamsızlık ve okul terki azalır. Staj imkanları artar. Çocuklar burada ne okul okuduğunu biliyor ne de meslek sahibi olabileceğini.” (Ede12E)

4.1.2.4.5. Devamsızlık ve Sınıf Geçme Mevzuatı

Bu kategoride öğretmenler mevzuata göre belirlenen yasal devamsızlık sürelerinin attırılması gerektiğini belirtmişler ve akademik yönden başarılı kabul edilebilecek öğrencilerin dahi devamsızlık nedeniyle sınıf tekrarı yaptığını ifade etmişlerdir. Akademik başarısızlık veya devamsızlık nedenleriyle dört yıllık lise eğitimi boyunca iki kez sınıf tekrarı yapan öğrenci örgün eğitimden uzaklaştırılmaktadır. Bu nedenle öğretmenler devamsızlık mevzuatının bir okul terki nedeni olduğunu düşünmektedirler. Bu konudaki katılımcı görüşü şöyledir:

“Ayrıca özürlü ve özürsüz toplam 30 gün olan devamsızlık hakkının arttırılması gerekir. Notları iyi olup da devamsızlık yüzünden sınıf tekrarı yapan öğrenciler var.”(Müz11K)

Ayrıca öğretmenler tarafından devamsızlık ve sınıf geçme mevzuatının ortaokul ve lisede birbirinden farklı olmasının önemli bir sorun olduğu belirtilmektedir. Buna göre ortaokulda akademik başarısızlık nedeniyle ya da devamsızlık nedeniyle sınıf tekrarı yaptırımının olmaması, öğrencilerde lise kurallarına uyum sorununa neden olmaktadır. Öğrencilerin liseye ait yeni kuralları öğrenmesine rağmen eski alışkanlıklarını sürdürdüğü ve yüksek devamsızlık

121

yapmaya devam ettiği ifade edilmiştir. Bir katılımcının bu konudaki görüşleri şöyledir:

“Ortada ciddi bir sistem sorunu var. ortaokulda ne yaparsanız yapın sınıfta kalmıyorsunuz. Tüm dersleriniz zayıf bile olsa sınıf geçiriyorlar. Devamsızlık sınırı konulmamış. Öğrenci ortaokuldan buraya gelince herşeyin aynı olmadığını biliyor ama aynıymış gibi yaşamına devam ediyor. Özellikle devamsızlık konusunda ortaokuldaki alışkanlıklarını sürdürüyorlar.” (BİY26K)