Aile Katılımı

Genelde formal eğitimin, eğitim yılının başında başladığı düşünülür. Ancak eğitim daha önceleri başlar. Çocuk okula başlamadan önce okul, öğretmen ve sınıf hakkında büyük kardeşlerinden, oyun arkadaşlarından ve anne-babasından elde ettikleri ile çeşitli tutumlar oluştururlar. Bu noktada aile, çocuk ve eğitim için çok önemlidir (Hess, Croft,1975.s.120-122). İlk olarak çocuğun bilişsel, dil, sosyal, duygusal gelişimi evde başlar. Aile çocuğu bazen direk, bazen de destekleyici ve onaylayıcı tutumları ile dolaylı etkiler. Bu nedenle okul ve ev arasındaki iletişim çocuğun öğrenmesini ve gelişimini etkiler, zenginleştirir ve geliştirir. Bu durum erken çocukluk eğitim programları içerisinde önemli bir unsur olan aile katılımını gerekli kılmaktadır (Kostelnik, Soderman, Whiren, 2004.s.205-207).

Aile katılımı; anne babaların ve ailenin diğer üyelerinin çocukların gelişimi ve eğitimine katkıda bulunmaları için okul öncesi eğitim programına katıldıkları bir süreçtir. Aile katlımı sonucunda aile ile etkili bir iletişim kurulur ve bu da çocuklar hakkında birçok önemli bilgi elde edilmesini sağlar. Elde edilen bu bilgiler de eğitim sürecini daha etkili kılmak için kullanılır. Geleneksel eğitim anlayışı içerisinde öğretmen aile ile yılda birkaç kez görüşürken, çağdaş eğitim programlarında bu sayı daha artmaktadır. Bu da ailenin eğitim içersinde öneminin arttığını göstermektedir. Aile katılımı çeşitli formlarda düzenlenebilir. Aile sınıfa davet edilerek etkinliklere katılabilir, uzmanlık alanlarında yararlanılabilir v.b. etkinlikler düzenlenebilir (Şahin, Özyürek, 2010.s.48; Eliason, Jenkins, 2003.s.61).

Aile katılımı okul öncesi dönem içerisinde yeni bir konu değildir. Çocuklar için etkili bir eğitim, aile katılımını da içermektedir. Bu noktadan hareket ederek okul öncesi eğitimde aile katılımı için birtakım öneriler sunulabilir;

• Aile üyelerine, çocuğun yaşamında çok önemli bir partner olduğu göz önünde bulundurularak ortam sağlanabilir,

• Ailenin program ile etkileşimi zenginleştirilebilir,

• Aileyi program ve çocuk ile ilgili karar alma sürecine dâhil edilebilir,

• Ailelere sınıf içerisinde gözlem yapabilme ve gönüllü olarak çalışabilmeleri için olanak sağlanabilir,

• Çocukla ilgili bilgiler aileden alınabilir,

• Çocuk okula başladığı zamanlarda aile ile birlikte dereceli ve destekli geçişi sağlanabilir (Kostelnik, Soderman, Whiren, 2004.s.105-110).

Bu öneriler gerçekleştirilerek okul-aile arasındaki olumlu bir bağ kurulduğu zaman eğitim ve öğretim istenilen düzeyde gerçekleşir. Okul ve aile arasındaki kurulacak iş birliğine okul öncesi dönemde başlanması ve okul yılları boyunca sürdürülmesi, çocukların davranışlarını ve akademik başarılarını etkilemekte ve olumlu yönde artırmaktadır. Okul öncesi eğitim kurumlarında okul ve aile arasındaki iş birliği okulun aileyi ve çocuğu daha iyi tanımasına yardım ettiği gibi, ailenin de okulu daha iyi tanımasına olanak sağlar. Öğretmenin aileyi daha iyi tanıması çocuğu yakından

tanımasına olanak sağlar. Ailedeki disiplin, bireyler arası iletişim, anne babanın çocuğuna karşı tutum ve davranışlarının bilinmesi öğretmenin çocuğu değerlendirmesinde yardımcı olması açısından önemlidir (Şahin, Özyürek, 2010.s.50).

Anne baba ve öğretmenler arasındaki ilişki yönetimsel işler çevresinde oluşabilir. Ancak öğretmen ve anne babanın etkileşimde bulunacakları başka ortak noktaları da bulunmaktadır. Her ikisi de çocuğun gelişimi ve büyümesine kendilerini adamışlardır. Bu noktada ayrı ayrı sorumlulukları vardır. Ancak çocuk için daha etkili bir ortamın hazırlanması adına birliktelik, ortak hareket etmek daha etkili olacaktır. Öğretmen ve anne babaların birliktelikleri özellikle çocuklara etkili bir okul deneyimi hazırlama adına çok önemlidir (Hess, Croft, 1975.s.120-122).

Öğretmen ve anne babaların birlikteliğinin en önemli sebebi, ailenin çocuğun gelişimi ve eğitiminde çeşitli şekillerde etkili olmasıdır. Aile katılımının diğer amaçları şu şekilde sıralanabilir;

• Aile katılımı çalışmalarıyla anne babalara eğitim verilerek çocuklarının okul öncesi eğitimlerine destek olabilmeleri sağlamak,

• Çocuğun tüm gelişimleriyle ilgili aileleri bilgilendirmek ve gelişimlerinin desteklemek için ailelere destek olmak,

• Çocuğu ailede öğrenme ortamına katkıda bulunmak ve öğretimi daha etkili hale getirmek,

• Çocukta görülen olumlu değişikliklerin devamlılığını sağlamak,

• Ailenin kendi çocuğunu daha iyi tanımasına yardımcı olmak ve onun yaşamındaki önemli rolünü pekiştirmek,

• Doğru anne-baba tutumları kazandırırken, hatalı davranışları değiştirmek, çocuğun hatalı davranışlarını nasıl değiştireceğini öğretmek ve bu tutumların kalıcılığını sağlamak,

• Çocuğun evdeki öğrenme ortamlarını zenginleştirmek ve aileye çocuğun ev ortamında öğrenebileceği deneyimler hakkında bilgi vermek,

• Çocukların özel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için yeni beceriler oluşturmasına yardım etmektir (Şahin, Özyürek, 2010.s.51-52).

Aile katılımının çocuk, aile ve program açısından çeşitli kazanımları bulunmaktadır. Çocuk açısından kazanımları; anne babalar çocukların okula uyumları konusunda çok önemlidirler. Anne babalara kendilerinin okul tarafından kabul edilmediğini hissettiklerinde, çocuklarını olumsuz yönde etkileyeceklerdir. Ancak anne babala okul tarafından kabul edilir, saygı duyulursa çocuğunun daha olumlu tutumlar geliştirmesinde etkili olur. Çocuklar kendilerini okula hazırlayacak ve okuldaki öğrenmelerini destekleyecek beceri ve tutumlar öğrenebilirler. Evlerinde anne babaları tarafından bu beceri ve tutumlar doğrultusunda daha çok desteklenen çocuklar, daha kalıcı öğrenme gerçekleştirirler. Aile katılımı sonunda çocuğun içinde bulundukları ev ortamından gelen farklılıklar en aza indirgenir ve ilköğretime hazır bulunuşlukları sağlanır. Ayrıca çocuklar ailelerini ve okulu iş birliği içerisinde görmesi, okula karşı olumlu tutumlar geliştirmesini sağlar. Aile açısından; aile katılımı yalnızca okula devam eden çocukları değil, evdeki diğer çocuklarda bu durumdan faydalanmaktadır. Aile katılımı sonucunda elde edilen bilgiler anne babaların bilgilerini artırmakta ve çocuklarına karşı olumlu tutumlar sergilemesini sağlamaktadır. Aile katılımı sonunda anne babalar da çeşitli kazanımlar ele etmektedir. Çocukların eğitiminde kendi rollerinin öneminin, ilgi, yetenek ve becerilerinin farkına varırlar ve becerilerini geliştirirler. Kuruma, öğretmene ve anne baba olarak kendilerine olan güvenleri artar, çocukların büyüme ve gelişimlerini daha iyi anlayarak desteklerler. Katılımın program açısından da çeşitli katkıları bulunmaktadır. Katılım programına katılan aile üyesi programın mantığını, müfredatın içeriğini ve öğretim stratejilerini daha iyi anlayarak iş birliğine katkı sağlayacaktır. Programın hedeflerine ulaşmasında anne babaların katılımının sağlanması önemli bir gerekliliktir (Hess, Croft, 1975.s.120-122;Şahin, Özyürek, 2010.s.54-57).

Aile katılımı geniş kapsamlı ve çeşitli şekillerde düzenlenen, karşılıklı işbirliği içerisinde gerçekleşen bir süreçtir. Katılım programın çeşitli bölümleri içerisinde de (planlama, uygulama, değerlendirme) gerçekleştirilebilir (Kostelnik, Soderman, Whiren, 2004.s.105-110).

2006 Okul Öncesi Eğitim Programı’nda aile katılımı; aile eğitim etkinlikleri (eğitim toplantılar, konferanslar, bireysel görüşmeler, eğitim panoları), aile iletişim

etkinlikleri (telefon görüşmeleri, kitapçık etkinlik örnekleri, teyp kayıtları, fotoğraflar, duyuru panoları, haber mektupları, yazışmalar), ailelerin eğitim etkinliklerine katılımı, ev ziyaretleri ve evde yapılabilecek etkinlikler, toplantılar, yönetim ve karar verme sürecine katılımı etkinlikleri şeklinde gerçekleştirilmektedir (M.E.B. 2006).