Adli BiliĢim

“Yeni suç alanı” olarak da adlandırılan biliĢim suçlarında klasik suçların soruĢturma evresinden farklı olarak, soruĢturma evresindeki araĢtırmalar; bilgi teknolojisine ve bu teknolojiyi kullanan biliĢim sistemlerine dayanmaktadır. SoruĢturma ve kovuĢturma evrelerinde bilgisayarların ve elektronik delilin rolü her geçen gün artarken, bu tür delillerin ispat gücünü artırma çabaları ve arayıĢları sürmektedir. Bu alandaki çalıĢmalarda, baĢta ABD olmak üzere biliĢim teknolojisini fazlaca kullanan ülkelerde, “ComputerForensics” kavramı öne çıkmaktadır. “ComputerForensics” kavramı, “bilgisayar adli bilimi” olarak ya da “adli biliĢim” olarak ifade edilebilir (Karagülmez, 2013: 426).

Adli biliĢim, biliĢim suçlarında potansiyel yasal delillerin elde edilebilmesi amacıyla, çeĢitli teknikler kullanılarak bilgisayar inceleme ve analiz teknikleri kullanılarak yapılan uygulamayı ifade etmektedir. Adli biliĢim, biliĢim alanındaki depolanmıĢ bilgileri elektronik olarak iĢleme tabii tutmayı gerektirir ve biliĢim suçlarının ortaya konulmasında, elde edilecek delillerin; tanımlanması, korunması, analizi ve mahkemede kabul edilecek Ģekilde yasal çerçevede dijital delil olarak ortaya konulması safhalarından meydana gelen yapıyı anlatmaktadır (Kızıltan, 2007: 96).

Adli biliĢimin Türk Hukukunda yeni bir kavram olduğu söylenebilir. Bu kavram, biliĢim suçlarının soruĢturma evresinde, mahkemelere sunulacak delillerin toplanmasının çerçevesini belirlemeyi, nelerin delil olabileceği ve bunun için ne tür iĢlemlerin yapılması gerektiğini anlatır (Yayla, 2004: 78).

Adli biliĢimin baĢlangıcı, ilk kez bir biliĢim sistem yöneticisinin, biliĢim sistemini keĢfetmek üzere yetkisiz eriĢimde bulunan bir korsanın ne yaptığını ve nasıl yaptığını anlamaya çalıĢmasına dayandırılmaktadır. Burada, sırasıyla, biliĢim sistemine yapılan saldırının keĢfi, saldırı devam ediyor ise bunun durdurulması, korsanın cezalandırıncaya kadar takip edilmesi ve her Ģeyden önce yetkisiz eriĢime izin veren biliĢim sistemi açığının tamir edilmesi amaçlanmaktadır. Adli biliĢimin doğmasının önemli bir nedeni de internettir. Ġnternet, bir taraftan suçlu hareketlerinde çok sayıda seçenek sağlarken, diğer taraftan da internete özgü ortamda tamamen yeni suçların ortaya çıkmasına neden olmuĢtur (Karagülmez, 2013: 427).

Ülkemizde adli biliĢim alanındaki çalıĢmaların temelinin, Emniyet Genel Müdürlüğüne bağlı, Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Dairesi BaĢkanlığı bünyesinde Kurulan BiliĢim Suçları Bürosunun kurulmasıyla atıldığı söylenebilir. Bu büro 2001 yılında, Ġnternet ve BiliĢim Suçları ġube Müdürlüğü olarak değiĢtirilmiĢtir. Daha sonra bu suçlarla ilgili ayrı bir daire baĢkanlığı kurulmuĢtur Ģöyle ki; biliĢim teknolojileri kullanılarak iĢlenen suçların soruĢturulması ve dijital delillerin incelenmesi için destek veren görevli Daire BaĢkanlıkları il birimlerinin dağınık yapısının tek bir çatı altında toplanmasını, mükerrer yatırımların önüne geçilmesini, siber suçlarla etkin ve verimli bir Ģekilde mücadele edebilmek amacıyla 2011/2025 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde BiliĢim Suçlarıyla Mücadele Daire BaĢkanlığı kurulmuĢ olup; 28.02.2013 tarihli Bakanlık Oluruna istinaden BiliĢim Suçlarıyla Mücadele Daire BaĢkanlığı'nın ismi Siber Suçlarla Mücadele Daire BaĢkanlığı olarak değiĢtirilmiĢtir (“Sanal”, 2015: 1).

Türk Hukukunda yasal olarak adli biliĢim kurumuna ve adli biliĢim uzmanı kavramına yer veren ilk düzenleme Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ancak meclis gündemine gelmeyen “BiliĢim Ağı Hizmetlerinin Düzenlenmesi ve BiliĢim Suçları Hakkında Kanun Tasarısı” dır.

Tasarının “SoruĢturma ve KovuĢturma Usulleri” baĢlıklı altıncı bölümünün 35 inci maddesi, her ne kadar “Adli BiliĢim Uzmanı” baĢlığını taĢısa da, gerek “SoruĢturma ve KovuĢturma Usulleri” üst baĢlığı adı altında ifade edilmek istenen

kurum gerek maddenin 1.ve 2. fıkralarında atıf yapılan kurum “Adli BiliĢim” dir. Tasarı kapsam olarak biliĢim ağı hizmetleri ve biliĢim suçlarını içine aldığı için, her iki konu hakkında söz konusu olacak uyuĢmazlıklarda, deliller mahkemeye adli biliĢim uzmanı tarafından gerçekleĢtirilecek adli biliĢim incelemesi sonucunda ibraz edilecektir7. Ancak bu düzenleme yasalaĢmadığından Ģu an için adli biliĢim kurumuna ve adli biliĢim uzmanı kavramına yer veren herhangi bir düzenleme mevcut değildir (Kızıltan, 2007: 97).

Bilgisayarlar ve diğer elektronik cihazlarda adli biliĢim iĢlemleri, bu cihazların hem suçlular tarafından suçu iĢlemede araç olarak kullanıldığında hem de herhangi bir suçun iĢlenmesinde direkt olarak kullanılmasa dahi suçluların bilgisayarları kendi aralarındaki iletiĢimde veya iĢlemlerini kolaylaĢtırmak ve bilgileri yedeklemek için kullanmaları durumunda yapılmaktadır. Günümüzde hemen herkes tarafından her türlü iĢ yapılırken bilgisayarlar veya diğer elektronik cihazlar kullanıldığı düĢünülürse, sadece biliĢim suçlarının araĢtırması ve soruĢturmasında değil belki birçok suç türünün araĢtırma ve soruĢturmasında adli biliĢim tekniklerinden istifade etmek gerekmektedir. Bilgisayarlarda yapılan adli biliĢim iĢlemlerine örnek olarak; Elektronik delillerin muhafazası, elektronik delillerin incelenmesi ve raporların hazırlanması, internet gezgininden hangi sitelere hangi zamanlarda bağlanıldığının tespit edilmesi, internetten hangi dosyaların yüklendiğinin tespit edilmesi, uzantısı değiĢtirilen dosyaların orijinal halinin belirlenmesi, silinen dosyaların, klasörlerin ve bölümlerin geri getirilmesi, Ģifreli dokümanların (windows, word, zip, vb.) Ģifrelerinin kırılması, veri taĢıyan elektronik deliller üzerinde kelime araması yapma ve dosya türleri belirleme verilebilir.