diyüp gürz-i peykerin çeküp eline aldı ve irüp Send-yār zengye bir ḍarb-ı şedd ḥavāle eyledi.
¹²Send-yār daḫı ‛amūdın berāber virüp gürz-i Cihān-baḫş, Send-yār’uñ
‛amūdına indükde ḳolları bükülüp baş ḳaçurdı. Ḍarb-ı¹³gürz Send-yār’uñ arḳasında
olan siper inince siper oluḳ oluḳ olup Send-yār-ı nerre’nüñ başı fl başına berāber olup mest¹⁴oldı. Baḳıyye ḍarb-ı gürz zemne inüp ṭoz Send-yār’ı büridi. Cihān-baḫş gürzin
żabt idüp ḳaġan arslan gibi¹⁵gümürdenürek geçüp ser-meydāna vardı. Send-yār’uñ
‛ayyārları ṭoza girüp gördiler. yār mest olmuş. Hele yüzine āb aḳşān ¹⁶idüp Send-yār göz açup gördi. Felek āsiyāb miāl başınuñ üzerinden devr eyler. Hele licām silküp ṭozdan ṭaşra çıḳdı¹⁷ve ‛amūdın ḳapup Cihān-baḫş’a bir ‛amūd urdı, Cihān-baḫş men‛
eyledi. Cihān-baḫş urdı, Send-yār men‛ eyledi. Bu ḥāl¹⁸üzre üç sa‛at ḳadar ceng idüp
Send-yār, Cihān-baḫş’uñ üç gergedānın öldürdi. Cihān-baḫş ġażaba gelüp Send-yār’uñ¹⁹beş flüñ öldürdi. Ammā Cihān-baḫş ġażab-la emr eyledi, ṣālıġ-ı erdevān getürdiler.
Bir kerre deste-çūbından devr itdürerek ²⁰Send-yār’uñ üzerine geldi. Send-yār gördi, onsekiz ṭoplu çadır gibi açılup bir dürlü heybetle gelür kim ‛aḳıllar çāk
²¹olur. Nā-çār
siperin başına çeküp “Yā Nār-ı nūr himmet mühmelātın sen gönder.” diyüp ṭurdı. Ammā Cihān-baḫş maḥal yirine geldükde²²terāẕū-yı rikāba dürüst baṣup “Yā udā.”
diyüp Send-yār’a bir ṣālıḳ öyle çarpdı kim ṭopunuñ biri flinüñ kellesine gelüp²³ön
yedisi yek-pāre vücūdına urup Send-yār zengyi eşkāl-i ṭılsımāta döndürdi. Ser-ā-pā üstüḫānları ḫurd olup ²⁴‛āşıḳ ṭorbasına döndi. Zeng-bār ‛askerinden ġırv feryād ḳopdı.İslām ‛askerinden “‛Aleyke ‛avni’llah, iy ciger kūşe-i
²⁵seyfullah.?” ṣadāsı ‛ayyūḳa
peyveste olup gül-bang ve taḥsn ṣadāsı ṣaḥra ve kūhistānı pür eyledi. Dilediler kim Zeng-bār [136b] ‛askeri birden hücūm idüp Send-yār’uñ intiḳāmın alalar ammā Gilān cāzū ḳomayup bir kerre efsūn eyledi. On iki²ayaḳlu bir ejderha-yı zebān at resminde
raḥt ve ālātı müretteb ẓāhir oldı. La‛n, üzerine süvār olup ‛azm-i meydān eyledi³ve
gelüp Cihān-baḫş’a bir miḳdār alarġa muḳābil olup ra‛d-ı felek gibi heybetle ḥayḳırup “Benüm Gilān-ı ejder-süvāri. Nā-bekār udā-⁴perest, Send-yār gibi ṣakar la‛ni helāk eyledüñ. Yā ḳor mıyum anuñ intiḳāmın sende?” diyüp hemān ḳoynından bir ip çıḳarup⁵yidi dügüm ördi ve bir efsūn idüp Cihān-baḫş’uñ üzerine atı-virdi. İp yire düşünce yidi
başlu⁶bir mehb ejderhā-yı zebān oldı ve başın birbiri üzerine ḳoyup boyunların
kemerlendirüp aġzından ateşler ṣaçaraḳ⁷baḫş’uñ üzerine hücūm eyledi.
Cihān-baḫş’uñ can başına ṣıçradı. Bildi kim siḥr ‛alāmetidür. Tiziyye esmā-i Allah’dan⁸ba‛ż
isim oḳuyup tġ-ı ser-tzin ‛uryān eyledi. İrişüp ejderhānuñ kellelerin ṣırasına getirüp bir tġ tz āteş-⁹engz öyle ‛aşḳ eyledi kim ejderhānuñ yidi başı birden künbed miāl zemnedüşdi. Ber-ṭarāf olup yine ol ejderhā ip
¹⁰pāresi oldı. āṣılı Gilān cāzū, Cihān-baḫş’a
birḳaç dürlü siḥr eyledi. Cihān-baḫş ibṭāl eyledi. Gilān cāzū’nuñ ¹¹gözi Cihān-baḫş’dan ḳorḳdı. Hemān ḳoynından yidi ḳat bir ip çıḳarup ḫalḳa eyledi ve bir efsūn idüpCihān-¹²baḫş’uñ üzerine ḥavāle eyledi ve havaya atdı. Ol ipüñ ḫalḳası havaya çıḳınca gitdükçe
ḫalḳa açılup büyüdi ve Cihān-¹³baḫş’uñ üzerine indi. Bir efsūn daḫı oḳuyup üfürdi veḳat āteşden bār olup Cihān-baḫş’ı iḥāṭa eyledi ve Cihān-baḫş ol bārudan içerüde ḳaldı. Cāzū ¹⁵bir efsūn daḫı idüp bir ip pāresine atı-virdi. Āteşden ṭaşra ‛aẓmü’lḳadr ejderhā
yidi ḳat āteşden
¹⁶olan bārūyı ḳuşadup künbed gibi başın İslām ‛askerine döndürüp
heybetle naẓar eyleyüp ṭurdı. Gilān cāzū ¹⁷“Yat, imdi nā-bekār öyle ölünce bu siyāseti çek.” diyüp altında olan raḫşın döndürüp ‛alem sāyesine vardı.¹⁸ “
Rāy-ı a‛ẓam ṭabl-ı ārām çaldırup ‛askeri döndür ḳonsunlar. Benüm udā-perestlere daḫı işüm çoḳdur.” didi. Rāy-ı a‛ẓam daḫı¹⁹Gilān cāzū’nuñ sözi ile fermān eyledi. Ṭabl-ı ārāma ṭurralar
urup Hind ‛askeri döndi ve […] girüp Send-yār ²⁰zeng’nüñ küştesin meydāndan flinde ve üzerinde olan ālāt-ı esbābın ḫūd-İslām ‛ayyārları yaġmaladılar idi. Bu ṭarafdan²¹Ferāmurẕ gördi, cāzū la‛n, Cihān-baḫş’a ol pā-bendi geçdi ve dönüp gitdi. Ṭabl-ı ārām
daḫı çaldırup döndiler.²²oş imdi la‛n diyüp gerçi üzüldi. Gilān cāzū daḫı öyle
eyledügi Ferāmurẕ’uñ ḫavfından idi. Meydāna girerse ²³iş müşkil olur. Zrā Ferāmurẕ’a siḥr te’ir itdiremeyecegin bilürdi.El-ḳıṣṣa küffardan ṭabl-ı ārām çalınduḳda Ferāmurẕ daḫı ²⁴nā-çār emr eyledi. İki ṭarafdan ṭabl-ı ārām çalınup iki leşker birbirinden yüz döndürüp bār-gāhlarına gitdiler. Herkes rezm
²⁵libāsların çıḳarup bezm libāsların giydiler. Ferāmurẕ daḫı serā-perdeye
gelüp ālāt-ı ṣāḥib-ḳırānın üzerinden çıḳarup [137a] çıḳarup der-ṣanduḳ eyledi. Āndan bezm cāmelerin giyüp geldi. Pāyitaht ṣandalsinde ḳarār eyledi. Cümle İslām begleri gelüp²herkes yirlerinde ḳarār eylediler. ān gelüp yindi, şükri dinildi. Āndan bisāt-ı
‛işret gelüp sm-sā‛id-i sāḳyān-ı mihr-bān ele cām³alup devre başladılar. Enā-yı
ṣoḥbetde Cihān-baḫş aḥvāli añılup ne yüzden ḫalāṣ olur diyü müşāvere olundı. Dönüp
⁴feylesof Ekber eyitdi. “Buña bir veçhle çāre yoḳdur. Ta Cāzū’yı ḳatl idüp ḳanın üzerine
ṣaçmayınca olmaz. Zrā bu ‛amel cāzūların ⁵nihāyet ‛ilmidür ki kendi içün ‛amel idüp yaölür ya ḫaṣmı ol ḥālde ḳalur. Tevārḫ kitāblarında görmediñüz mi? Huşeng
⁶Şāh bin
Mehlehl Şāh zamānında Kūh-ı Āteş’de Azrāḳ cāzū şāh-ı Çn’üñ ḳızı ile Behrām-ı Çn’i ḳarşu be ḳarşu ṭaş idüp⁷ḳalbleri gün ṭoġarken ẕāri ẕāri iñlerlerdi. Ḳırḳ yıl öyle öyle
ḳalup yaz ve ḳış bunca germ ve sertligi çekdiler, ⁸olmadı. Bir ḥāl ile derdlerine bir devābulunmadı. Āḫir Huşeng Şāh, Çin diyārına geldükde bunları görüp su’āl
⁹eyledi. Aslıñ
bilüp Gerd-nikşānı gönderdi. Gerd-nikşān ‛ayyār daḫı şr-pençe ile ‛aẓm berzaḫlar geçüp ‛āḳıbet Kūh-ı Āteş’e¹⁰vardı. Azraḳ cāzū’yı ‛Aṭṭar cāzū i‛ānetiyle ele getürüp ol
ḳalbler üzerinde ḳatl eylediler. Ḳanı ol ḳalblere¹¹ṣıçrayup ikisi de ḫalāṣ bulmışdur ve
hālā Īran’da ṣāḥib-ḳırān olan Zāloġlı Rüstem Kāmurān, Māzenderān’de dv Sefd’in¹²siḥri ile a‛mā olup yidi yıl yidi kerre yüz biñ ‛asker ile a‛mā ḳaldı idi. Varup dv Sefd’i
bulup ḳarnın yarup ¹³cigeri ḳanın şişeye alup getürdi. Cümlesinüñ gözlerine çeküp ḫalāṣ oldılar. İşte buña daḫı cāzūnuñ ḳanı gerekdür ki ¹⁴bu siḥr bārūsına ṣaça maḥv ola.” didi.Ferāmurẕ, “İmdi ey Dānā, iḳtiżā eyledi kim varup cāzūyı bulup helāk idüp
¹⁵Cihān-baḫş’ı bu siḥrden ve bu berzaḫdan ḫalāṣ eyleyem.” didükde feylesof eyitdi. “Devletlü ṣāḥib-ḳırān, bu kāruñ fetḥi senüñ elüñde ¹⁶degildür ve bir de bu kim sen āşikāre varasuñ gerekdür. Cāzū ḫaber-dār olup pinhān olup ṣoñra bulunmayup ḥāl müşkil olur. Cāzūyı
¹⁷ḳatl eylemege ḥle ve tedbr ister. Sen ise ḥleyi ḳabūl eylemezsin. Bu iş kimsenüñ
elinden gelmez. İllā sulṭān-ı ‛ayyāran Ṣarṣar sebük-bār’uñ
¹⁸elinden gelür ve cāzūnuñ
daḫı ḳatli anuñ elindedür. Ol sebeb ile bir büyük düşmenden daḫı ḳatl idüp aḫz intiḳām eylese gerekdür.”¹⁹didükde Ferāmurẕ dönüp Ṣarṣar’a baḳup “Ne dirsin iy Ser-bāz-ı
cihān? Buña şürū eyler misin?” didükde Ṣarṣar ayaġa ṭurup eyitdi. ²⁰Beyt,“Başum üzre ṭapuñ her ne ki fermān buyurur Ḳul ḳaçan ṭutmayıser anı ki sulṭān buyurur.”
diyüp gidecek oldı.
²¹Ferāmurẕ şād olup Ṣarṣar’a beş kise altun virdi. Ṣarṣar
yanına Jvek‛ayyārı alup şr-āne ṭonlar giydiler ve bizi du‛ādan ²²unutmañ.” diyüp Hind ordusına revāne oldılar. Ta kim Rāy-ı a‛ẓam dvānına vardılar. Bir ḥāl ile içerü girüp bir köşede temāşāya²³ṭurdılar. Gördiler Gilān cāzū, Rāy-ı a‛ẓam ile taḥt üzre cümle
şāhlardan yuḳaru oturmış muṣāḥabāt iderler. ²⁴Bir zaman Send-yār zeng aḥvālüñ açup “Nā-bekār oġlan şöyle bir zr-dest zeng pehlüvānını ol muḫālif ālāt ile helāk eyledi²⁵ammā kendüde eyü berzaḫa uġradı.” didiler. Rāy-ı a‛ẓam dönüp Gilān cāzū’ya “İy
sulṭān-ı cāzūyān ol rengi eyledüñ [137b] ammā ḳorḳaram anlarda çoḳ bilür ḥekimler çoḳdur. Bir ṭarḳ ile ‛ilācın bulup ḫalāṣ iderler.” didi. Gilān cāzū germ olup ²ḳahḳaha ile güldi. “İy şāh-ı Hind şimden girü anı Şıḫ Necd gelse ḫalāṣa çāre bulımaz ve ḳādir degildür. Meger ben helāk³olam öyle daḫı ḳurtulmaz. Ta benüm ḳanum ol siḥre
ṣaçmaduḳça, ol ise muḥāldür. Zrā Şıḫ Necd baña ‘Sen daḫı çoḳ ‛ömür ⁴sürüp elinden niçe işler ẓuhūra gelse gerekdür.’ diyü müjde eylemişdür daḫı anlar ẓuhūra gelmedi.”didi ve bu gūne niçe kelimāt
⁵idüp “Elem çekme ġayrı udā-perestlerin kārı tamām
oldı. Şıḫ Necd himmetinde yarın bir siḥr ile cümlesin ḥużūruña getüreyüm.”⁶diyüp
vāfir lāf-ı güẕāf eyledi. Biraz daḫı ṣoḥbet idüp herkes bār-gāhlarına gitdiler. Gilān cāzū daḫı ḳalḳup çadırına⁷gitdi. Ṣarṣar daḫı Jvek ‛ayyār ile Rāy-ı a‛ẓam ṭarafından ta‛yn
olunan ġulām şekline girüp bile gitdiler. Gilān cāzū bir çadırda⁸
olurdı. Ṭoḳuz ḫalfesi var idi nöbetçi. Gice de ikisi Gilān’a ḫiẕmet idüp çadırında nigeh-bān idiler. Yidisi⁹ġayrı çadırda olurdı. Gilān cāzū çadıra gelince bir efsūn eyledi. Kendi yatduġı yir pūlād
ḳafes iḥāṭa eyledi.¹⁰Cāzū ol ḳafes içinde ḳaldı ve girüp cāme-i ḫābına yatdı ve ḫor ḫor
uyumaġa başladı. Ol iki cāzū¹¹daḫı bār-gāh ḳapusında beklemege gitdiler. Rāy
ṭarafından ḫiẕmetine ta‛yn olunan ġulāmlar daḫı çadıra gidüp yatdılar. Ṣarṣar ile¹²Jvek ol ḳadar ṣabr eylediler ki ol iki cāzū uyuḳlamaġa başladılar. Ṣarṣar ve Jvek birer
dane beḫūr-ı ‛ayyārı yaḳup yāb yāb¹³cāzūların ḳafasından gelüp burınlarına
ṭıḳı-virdiler. İkisi de dārūdan geçüp köpek ölüsi gibi ḳıvrıla-ḳaldılar.¹⁴Birin Ṣarṣar birin
Jvek çeküp bu iki cāzūnuñ başların kesdiler. Āndan çadıra girüp ol ḳadar cehd eylediler kim ¹⁵ḳafesden girüp Gilān cāzū’yı öldüreler olmadı. Bir ḥāliyle giremediler. Bunlar neḳadar ki ḳafesüñ üzerinden aşup
¹⁶iç yüze girmek murād eylediler. Bunlar yuḳaru
çıḳduḳça ḳafes de bile çıḳardı. ‛Āciz olup āḫir anı fikr eylediler ki yirden¹⁷laġım idüp
öyle yol bulalar. Çadırdan çıḳup bir yir bulup ol aradan iki ser-bāz mümtāz ḫançerlerin ellerine alup ¹⁸hemān başladılar laġım urmaġa. Ol ḳadar ki ṣabāḥ yaḳlaşdı. Hele bunlaryaturken lar-ḳadaḳ ḳapuya düşer gibi düşünce cāzū bilgileyüp ḫavfıyla çaġırdı. Yaḳın bulunan
²⁰çadırlardan ba‛żıları işidüp eyā ne ola diyü ḳalḳup ḳulaḳ urmaġa başladılar
ammā Ṣarṣar, cāzū ḥayḳırduġı gibi “Yā Allah!”²¹diyüp gerdānına bir teber öyle urdı
kim kellesi top gibi furladı. Tiziyye ḳarnın yarup cigeri ḳanından bir şişe ṭoldurdı.²²Ammā eẕ-in cānib rāv eydür meger Liṭān vezr ol gice yaturken bir maḫv ve
muḫālif rü’yā görüp dehşet rü’yādan b-dār²³olup “Bu rü’yā ‛alāmet-i ḫayr degildür,
varayum Rāy-ı a‛ẓam bār-gāhında ne var göreyüm.” dirken ḳulaġına bir ṣadā geldi, diñledi;²⁴cāzūnuñ çadırında ammā ṣadā kesildi. Likin cāzūlardan ḳalḳup söyleşmege
başladılar. Bunda bir iş var ancaḳ diyüp ḳalḳup ²⁵hemān giyinüp iki ġulām ile çadırdan çıḳup cāzūnuñ çadırına gelüp gördi içerüde ṣadā yoḳ ancaḳ cāzūnuñ iki [138a] iki ḫalfesinüñ başın kesmişler henüz ḳanları aḳar “Bre bunlara ne āfet irdi” diyüp çadırdan içerü başın ṣoḳup gördi²iki fedāyi ellerinde teber çadırda olan ba‛żı tefāriḳ
ḳısmın dirüp […] ḳorlar “Hey udā-perest uġruları ³gelmiş ḳomañ.” diyü feryād idince Jvek, Liṭān vezri ṣadāsından bildi. Ṣarṣar’a eyitdi: “İy sultan-ı ‛ayyāran şamata iden⁴Liṭān vezir didükleri la‛ndür. Eyü fırṣatdur.” diyince Ṣarṣar şād oldı. Zrā evvelden bir
fırṣatın arardı öldürmege, Ferāmurẕ’dan⁵elem çekerdi. Şimdi araya gider kim
öldürdügi bilinmez diyüp hemān segirdüp irüp bir teber öyle urdu kim la‛nüñ ṭop gibi⁶kellesi ġalṭān oldı ammā bu vaḳte dek ḫalḳ ayaġa ḳalḳup çadırlardan ṭaşra oldılar.
“Ḳoma vardı, bre ṭutuñ.”⁷diyüp ‛asker atlanmaġa başladılar. ‛Ayyārları görüp cenge
başladılar. Ṣarṣar ve Jvek daḫı cenge girüp iki ser-bāz dögüşe⁸dögüşe kendilerin
cengden uġurlayup ṭaşra çıḳdılar ġayrı ḫalḳ ḳavġanuñ aṣlın bilmezler. udā-perestler bizi şeb-ḫūn
⁹eyledi ḳıyās idüp gice ḥālinde birbirlerine urdılar tġı. Rāy-ı a‛ẓām
ḫaber-dār olup “Bre bunuñ aṣlı nedür?” didükde¹⁰
“Aṣlın bilmezüz ammā ġālibā udā-perestler şeb-ḫūn eyledi.” didiler. Bu arada Şemū-sāy Dānā da gelmiş-idi. Rāy-ı a‛ẓam’a “ayır pādişāhum Ḳattāl ¹¹zeng, şeb-ḫūn eylemege rıża virmez ve irtikāb daḫı eylemezancaḳ Cihān-baḫş içün ‛ayyārlar var ise cāzūyı öldürmege gelmişlerdür.”
¹²dirken
Liṭān’uñ ġulāmları feryād iderek geldiler. Rāy “N’oldıñuz?” didükde “Efendimüz Liṭān vaḳı‛a görüp cāzūnuñ ¹³çadırından ṣadā işitdi, ḳalḳup Gilān cāzūnuñ çadırına geldükdeiçerüden iki sipeh-pūş ‛ayyārlar çıḳup Liṭān’ı
¹⁴öldürdiler ve ceng iderek ‛askerüñ
arasından ġayb oldı.” didiler. Rāy-ı a‛ẓam, Şemū-sāy’a baḳup “İy Dānā söz senüñdür”¹⁵diyerek geldiler meger anlar da şamatadan uyanup ḳalḳdılar; Gilān cāzūnuñ çadırına
gelüp ne gördiler, cāzūlar helāk ¹⁶olmış. Can başlarına ṣıçrayup Gilān’uñ yatduġı yire baḳdılar. Taḥtı ile çuḳura düşüp başı kesilmiş ve ḳarnı ¹⁷yarıḳ öyle mürd olmış, yatur. Ol idi kim gelüp Rāy-ı a‛ẓam’a ḫaber virdiler. Berüden Ṣarṣar ve Jvek leşker-i Hindden çıḳup¹⁸ma‛reke yirine geldiler. Cihān-baḫş’uñ eṭrāfından olan āteşden bārūya şişede
olan Gilān cāzū ḳanın ṣaçduḳda bir ṭarraḳa¹⁹oldı. Bi-emr-illah-ı te‛ālā ol bārū maḥv
olup Cihān-baḫş ḫalāṣ oldı. Ṣarṣar aḥvāli naḳl eyledi. Cihān-baḫş murād eyledi ki ²⁰evvel intiḳāma kendin cenge ura. Yine “Gice ceng eylemek erenler kārı degildür.” diyüp orduya geldiler. Ṭoġrı serā-perde-i İskendere ²¹geldiler. Meger Ferāmurẕ yatmamış idi. Begler ile oturur idi. Ṣarṣar ile Jvek ne ḫaber ile gelür diyü aña müteraḳḳıb idi. Nā-gāhJvek
²²ilerü segirdüp müjde eyledi ve niçe olduysa vuḳu‛u üzre ḫaber virdi. Ferāmurẕ
şād olup cümle begler cāzūnuñ mürd ²³olduġından ḥaẓẓ eyledi. Nā-gāh Ṣarṣar ile Cihān-baḫş daḫı gelüp pederinüñ elin öpdi ve “Küffār ‛askerinde bir ġavġa var ²⁴nedür aṣlı?” didükde “Şeb-ḫūn ḳıyās idüp ‛asker-i küffār cenge bend eyler.” didiler.Ḥāṣılı ṣabāḥa dek birbirin ḳırup ṣabāḥ
²⁵
oldı. ‛Ālem rūşen olduḳda baḳdılar içlerinde yād kimse yoḳ. Cengden el çekdiler ammā Rāy-ı a‛ẓam bu ḫuṣūṣda ziyāde ġam-gn oldı. [138b] Arada ölenlerüñ küştelerin bir yire cem‛ idüp yaḳdılar. Cāzūnuñ yidi ḫalfesi Rāy-ı a‛ẓam’a “Elbetde biz sulṭān-ı sāḫirān²Gilān cāzū’nuñ intiḳāmın
udā-perestlerden aluruz.” diyüp leşkerden ṭaşra çıḳdılar. Üst ṭarafı ṭaġ idi. Varup bir püşte üzerine³çıḳup yidisi de ṣıra-vardı. Oturdılar. Öñlerine siḥr ṭorbaların döküp siḥre
başladılar.Bu yañadan Ferāmurẕ, oġlu
⁴Cihān-baḫş ile ve begler ile oturup ‛işret eylerken
anı gördiler. Añsuzıñ havada bir buluṭ ẓāhir oldı. Gitdükçe rūy-ı ⁵cihānı ḳapladı. ‛Ālem ẓulümāt oldı. İslām dil-āverleri bu ḥāli görüp ta‛accüb eylediler. Feylesof Ekber, havaya baḳup “Bu siḥr ‛alāmetidür.”⁶didi. Tz ḳalḳup ‛askerüñ eṭrāfına esmā ile dāire çizdi.
Emn oldılar nā-gāh bārān-ı şedd olup seyller aḳmaġa⁷başladı. Gördiler ġayrı yirde
hava açıḳ ve semāda aḳçe ḳadar bir buluṭ yoḳ. İlla bu ‛alāmet faḳat İslām ‛askeri üzerindedür.⁸Bārāndan ṣoñra ‛aẓm ḳar yaġup öyle ṣovuḳ oldı kim insanuñ aġzından
tükrük dökülirdi. Likin dāireden içeri girmezdi ⁹daḫı ol ḳadar berḳ bārān oldı ki gūyā ḳıyāmetden bir nişān oldı. Ol ḳadar mār yaġdı ki ‛askeri dāiren mā dār iḥāṭa ¹⁰idüp ḳal‛adivārı gibi divār oldı. Gerçi dāireden içerü te’ir eylemedi ammā ‛asker ṣovuḳ şiddetinden bayaġı zaḫmet
¹¹çekerlerdi. Feylesof ta‛limi üzere kimse çadırından
çıḳmadı. Ol gice bu ḥāl üzre gitdi. Ḥayvānāt olsun¹²insān olsun ṣuya muḥtāç idiler.
Ṣusuzluḳdan buñalmaġa başladılar. Ṣarṣar “Ḥayf ol zaman cāzūları muḳaddem helāk¹³eylemedük. Yidi ḫalfesi bir çadırda yatırlardı. Bu siḥr anlaruñ işidür.” didi. Feylesof
eyitdi. “Aña ‛ilaç budur ki, yidi ¹⁴ser-bāz baş cāndan geçüp bu dāireden ṭaşra çıḳup ta ol la‛nleri bulup ḳatl eylemedükçe yirinden ḫalāṣ bulmaḳ yoḳdur.” ¹⁵didi. Ṣarṣar eyitdi. “İy Dānā ben ḫalfemi alup bu işe bel baġlaram ammā bu ḳardan niçe geçülür?” didi. Feylesof eyitdi. ¹⁶“Anuñ işi āsāndur. Hemān sen gidecek ḫalfelerin getür.” didi. Ṣarṣar sebük-bār, Jvek ‛ayyār ve Sārıḳ ‛ayyārı ve Ser-bāz ‛ayyārı ¹⁷ve Cüneyd ‛ayyārı ve Ṣabāru ‛ayyārı ve Nireng ‛ayyārı da‛vet idüp geldiler. Feylesof Ekber, bu yidi ‛ayyārı öñine getürüp¹⁸ḫançerlerine birer isim yazup “Varuñ imdi hemān ḳar divārına, birer adama
ḥamle eyler gibi ḥamle idüp yürüyüñ. Allah ¹⁹yol vire ve işiñüz āsān eyleye.” didi. Bunlardu‛ā ve himmet ṭaleb idüp yürüdiler. Divār gibi olan ḳara gelince eline
²⁰ḫançerlerin
alup hücūm eyledüklerinde bi-emr-illah ḳardan yol açılup bunlar ol yol ile gitdiler. Yine girüden ḳar ḳavuşup²¹bütün olurdı. Bunlar ol ḥāl üzre ḳardan geçüp ṭaşra çıḳdılar.
Gördiler ‛ālem rūz rūşen. Aṣla ne ḳar var²²ve ne yaġmur. Bu yidi nefer ordu-yı Rāy-ı
a‛ẓama gelüp cust cū eylediler. Aṣla orduda anlara müte‛allıḳ ṣayd ve ṣadā ²³yoḳ. Zrā cāzūlar öyle tenbh eylemişlerdi.El ḳıṣṣa ‛ayyārlar orduda bir ḫaber alamadılar. Ordudan ṭaşra çıḳdılar. Ṣarṣar
²⁴bir kerre bütün eṭrāfı gözden geçürdi. Gördi berḳ, bārān ṭaġdan berü bir püşte
üzerinden gelür. “Var ise ol²⁵la‛nler andadur.” diyüp ‛ayyārlara gösterdi. Cümle
gördiler, ol püşteden ḳalḳup havaya çıḳar ve İslām ‛askerinüñ üzerine [139a] üzerine ṭoġrı yürür. Ol aradan hemān ol püşte cānibine gidüp yaḳın varınca ṭaġa ṭırmandılar ve eñselerinde ²dolanup ol püşteye naẓar eylediler. Yidi dane la‛n-i b-dn başların açupṣaçların ṭaġıdup üzerlerinde bir ḫınzr
³postundan ġayrı nesne yoḳ. Cümle zengūle ve
ẕātü’l‛amūdları meydānda ḳıldan görünmez, ṭurma ellerinde birer süpürgeleri var. Öñlerinde ⁴bir saḳsı pāresiyle murdar ṣu efsūn idüp ol süpürgeleri ol ṣuya batırup İslām‛askeri üzerine ṣaçarlar.
⁵Ḳar, bārān olup sütun miāl havaya çıḳup İslām ‛askerinüñ
üzerine varur ammā ḫāṣṣa-ı esmā ile dāireden içeri⁶te’ir eylemeyüp daġılur ve eṭrāfı
divār gibi olur. Uzunluġı ya‛ni yüceligi mināre ḳadar olmuş-idi. Ṣarṣar yidi nefer ‛ayyāra⁷“Dv perri biz yidi, ol la‛nler yidi birer danesini nişānlayup yāb yāb eñselerinden varup
birer ḫançer işleyelüm. Birer leşi ⁸bādaşuñ.” didi ve kendi başında olan cāzūyı nişānladı.Ṣarṣar’uñ baş ḫalfesi Jvek ikinci Sārıḳ, üçünci Ṣabārū,
⁹dördünci Ser-bāz, beşinci
Nireng, altıncı Cüneyd bādaşup ḫançerlerin ellerine alup yāb yāb bu la‛nlerüñ ḳafalarından¹⁰ta eñselerine vardılar. Cāzūlar ise kendi şaġillerinde ‛ālemüñ keyd-i
ḳażasından ḫaberleri yoḳ. Ṭurma siḥr ile muḳayyed¹¹idiler. Ṣarṣar, ‛ayyārlara işāret
idüp birden yidi nefer ‛ayyār yidi cāzūnuñ niçe eñseleri kökine birer ḫançer işledilerse¹²ta ḳabżaya varınca ḫançerler girüp ḫançerlerüñ çekince ḳan atılup siḥrleri bāṭıl oldı.
Cāzūlar da apansuz ne ḳażāya ¹³uġraduġın bilemediler. ‛Ayyārlar cāzūları bende çeküp sürüyerek ol püşteden aşaġa indürdiler ammā cāzūlar beride ¹⁴zaḥm-dār olunca siḥrleri bāṭıl olup ol ḳar cümle maḥv oldı. İslām ‛askeri gördiler ol ẓulümāt def‛ oldı, üzerlerinden