ŞIRNAK’IN EĞİTİM SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÖZET
A.1 ŞIRNAK İLİNİN MEVCUT EĞİTİM DURUMU
Şırnak tarihte önemli ilim adamların yetiştiği, ilim ve irfan öğrenme yeri olarak bilinen birçok medrese ve tekkeye ev sahipliği yapmıştır. Ancak günümüzde eğitim-öğretim faaliyetlerindeki başarı oranı, ülke geneli ile kıyaslandığında, çok düşük olduğu görülmektedir. Bu da il genelinde sahip olunan yüksek orandaki genç nüfusunun verimli bir şekilde değerlendirilme imkânını önemli derecede azaltmaktadır. Rakamlarla Şırnak ilinin eğitim- öğretim durumu şu şekilde ortaya konulabilir:
İl genelinde 152.000 öğrenci 625 okulda 5229 derslikte eğitim- öğretim faaliyetlerine devam etmektedir. Bu okulların 115’de ise ikili öğretim yapılmaktadır. 2018-2019 eğitim öğretim yılında tamamlayıp hizmete açması planlanan 92 okulda 876 derslik ile birlikte il genelinde okul ve derslik sorunun önemli derecede azaltılması ve derslik başına düşen öğrenci sayısının da 28’den 25’e düşmesi öngörülmektedir. Ayrıca okul öncesi eğitimde Şırnak ili pilot iller arasında yer almakta ve hâlihazırda il genelinde okul öncesi eğitimde (54-66 ay) 11.419 öğrenci öğrenim görmektedir.
Şırnak ilinde 8000 öğretmen norm kadrosu bulunmakla birlikte son atmayla birlikte ilde görev yapan öğretmen sayısı 6400’dür. İl genelinde yıllık öğretmen hareketliliği, tüm öğretmen sayısının % 25’ine karşılık geldiği
görülmektedir. Bu da il genelinde öğretmen çalışma süresinin ortalama 17-18
ay olduğu anlamına gelmektedir.
Şırnak ilinde yer alan Şırnak Üniversitesinde hali hazırda 4 fakülte, 2 enstitü, 2 yüksekokulu ve 4 meslek yüksekokulunda toplam 2596 öğrenci kayıtlı olmakla birlikte bunların 1659 eğitim-öğretim faaliyetlerine devam
planlayıcısı olmak üzere toplamda 253 akademik personel görev yapmaktadır. Şırnak’ta eğitim-öğretim faaliyetleri alanında bu olumsuz tabloya rağmen sorunların tespit edilmesi ve çözüm önerilerinin ortaya konulması neticesinde, samimi gayretlerle eğitimdeki başarının uzun vadede istenilen düzeye ulaşılmasının mümkün olabileceği söylenebilir.
B. YÖNTEM VE BULGULAR B.1. YÖNTEM
Şırnak Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen 2023 Vizyon Çalıştayı çerçevesinde ele alınan 12 temel konudan birisi “Eğitim” dir. Araştırma yöntemi olarak odak grup görüşme tekniği kullanılmıştır. 4 Şırnak genelinde
eğitim alanında sorunlar, çözüm önerileri, güçlü ve zayıf yönler ile fırsat ve tehditlerin neler olduğu katılımcılarla istişare edilerek ortaya konulmuştur.
Bu katılımcılara imkân ölçüsünde 3-5 dk. süre ile söz hakkı verilmiş, görüş ve önerileri kaydedilmiştir.
Çalıştayda Şırnak ilinin eğitim durumu SWOT analizi bağlamında değerlendirilmiştir. Bu da sorunları belirlemeyi, bunların üstesinden gelmek için çözüm önerilerinin neler olduğunu ve buna yönelik fırsat ve tehditleri ortaya koymayı gerektirmektedir. Bunun için eğitim bağlamında ilin sorunlarının neler olduğu ve buna yönelik çözüm önerileri üzerinde durulmuştur. Ayrıca dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditlere de vurgu yapılmıştır.
Eğitim konusunda başarının öğretmen, öğrenci ve veli işbirliğine bağlı olduğu, bunun için okulların fiziki olarak iyileştirmenin yanında öğretmenlerin motivasyonunu yüksek tutulması gerektiği, velilerin eğitim konusunda yeterli derecede bilinçlendirmenin zorunlu olduğu ve öğrencilerin başarılı olması için verimli ders çalışma metotları konusunda bilgilendirmenin yanında onlara uygun ders çalışma ortamının sağlanması gerektiği vurgulandı. Ayrıca eğitimin sadece okulların üstesinden gelebileceği bir hadise olmadığını bunun için diğer sivil ve resmî kurumlarının işbirliğine ihtiyaç duyulduğu belirtildi. Bundan dolayı il genelinde eğitim ile ilgili bütün paydaşları kapsayan bir eylem planının ortaya konulması gerektiği üzerinde önemle duruldu. Ancak bu şekilde il genelinde eğitimde başarılı olunabileceği dile getirildi.
4 Odak grup görüşmesi, ortak bir sorun etrafında birleşebilen grup üyelerinin, görüşmecinin soracağı sorulara karşı-
lıklı etkileşimde bulunarak cevap aramaları şeklinde yapılır, Niyazi Karasar, Bilimsel araştırma yöntemi. (28. Baskı). Ankara: Nobel, 2015, s. 166.
50
B.2. BULGULAR
Çalışmanın neticesinde ortaya çıkan bulgular Şırnak’ta eğitim konusundaki sorun ve çözüm önerileri güçlü, zayıf yönleri ve fırsat ve tehditler aşağıda maddeler halinde tablo şeklinde sunulmuştur.
Tablo 1: Şırnak’ın Eğitim Konusundaki Sorun ve Çözüm Önerileri
Sorunlar Çözüm Önerileri
• Terör örgütünün eğitime olan
olumsuz etkisi, • Vatandaşların okulu korumaya katkıda bulunmalarının sağlanması. • Vatandaşların eğitimin paydaşı haline
getirilmesi.
• Öğretmen sirkülasyonu, • Öğretmenlerin özlük hakları iyileştiril- meli ve sosyo-kültürel imkanlar artırıl- malı.
• Öğretmenlerin bu bölgede çalışabilme- si için ek ücretler ödenmeli.
• Ülke genelinde öğretmenler belirli ara- lıklarla rotasyona tabi tutulmalı. • İllere öğretmen alma yetkisi verilmeli. • Eş durumu dikkate alınarak atama ya-
pılmalı.
• Öğretmenlere faizsiz kredi ve belirli bir süreden sonra istediği yere atanabilme imkânı verilmeli.
• Özelde çalışmış öğretmenlerin şehri- mizde çalışmaları sağlanmalı.
• İki dillilik problemi,
• Öğrencilerin eğitim dili (Türkçe) bece- rilerini geliştirecek etkinliklere ağırlık verilmeli.• Öğrenciye yardımcı olacak elemanlar yerel dili bilmeli.
faaliyetlerinin yeterli düzey-
de halka ulaşmaması. faaliyetlerin gerçekleşebileceği yeni mekânlar inşa edilmeli. • Bu mekânlar için gerekli makine, teçhi-
zat ve temrinlik malzemeleri kursiyer- lere sağlanmalı.
• Tüm sivil toplum kuruluşları ile kamu kurum ve kuruluşlarının halk eğitim- lerle daha çok iletişim halinde olmaları sağlanmalı.
• Öğrencilerin ders çalışma or-
tamının olmaması. • Tüm mahallelerde okuma salonları açılmalı. • Okullarda kütüphaneler açılmalı. • Gençlik merkezleri açılmalı.
• Meslek liselerinin alt
yapı eksikliği ve dona-
nım eksikliği,
• Atölye ve laboratuvarlar oluşturulmalı. • Öğrencilere mesleki bilgilerini beceri- ye dönüştürebileceği uygulama alanları oluşturulmalı veya sağlanmalı.
• Mesleki ortaokullar açılmalı. • İl genelinde yaşanan travma-
lara karşı rehabilitasyonun yapılmaması.
• Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesin- de rehabilitasyon merkezleri kurulmalı. • Üniversite bünyesinde rehabilitasyon
merkezleri kurulmalı.
• Bölgeye ilgili birimlerde yeterli uz- manlar atanmalı.
• Donanımlı rehabilitasyona yönelik fizi- ki ortamlar oluşturulmalı.
• Öğrenci ve ailelerine, bölgede yaşanan travmalara yönelik seminerler verilme- li. (Öfke ile başa çıkma, stresle başa çıkma vb.)
52
• Velilerin eğitime duyarsızlı-
ğı, • Aileler okula uyum eğitimine tabi tu-tulmalı. • Sosyo-kültürel etkinlikler veli iş birliği
ile yapılmalı.
• Veliler, kendi bölgelerinde eğitime alınmalı.
• Aile eğitim programları aktif bir şekil- de uygulanmalı.
• Okullarda devamsızlık prob-
lemi, • Aile ziyaretlerin yapılması suretiyle okul-aile işbirliği artırılmalı. • Devamsızlık nedenleri tespit edilmeli. • Öğrencilerin okula ilişkin algıları pozi-
tif yönde değiştirilmeli.
• Okullarda sosyal etkinlikler artırılmalı. • Üniversite ve toplum ara-
sındaki iletişim kopukluğu problemi,
• Üniversitenin son üç ayda gerçekleştir- diği nitelikli faaliyetler sürdürülmeli. • Üniversite tarafından son dönemde
gerçekleştirilen faaliyetlerde olduğu gibi toplumun bütün paydaşlarını kap- sayıcı etkinliklerin yanı sıra bu anlayışı devam ettirmeli.
• Üniversitenin yakın zamanda yapmış olduğu toplum odaklı uygulamalar ile halk arasındaki kopukluğun giderilme- ye çalışıldığı faaliyetlerinin yanı sıra mevcut çalıştaya benzer uygulamaların sayısı ve çeşitliliği arttırılmalı.
• STK’lar ile işbirliğine gidilmeli • Üniversitenin düzenleyeceği sempoz-
yum ve çalıştaylara şehrin paydaşları- nın katılımı sağlanmalı.
• Üniversite kampüsünde gerçekleşecek sosyal ve kültürel faaliyetlere halkın katılımı sağlanmalı.
ile ilgili problemler,