B. ZORUNLU ĠSTĠFA
V. ĠSTĠFA ĠSTEMĠNDEN VAZGEÇME
Kamu görevlisinin istifa talebini yazılı olarak amirine bildirdikten sonra talebini geri alıp alamayacağı konusunda mevzuatta açıklık yoktur.66
Ancak, memurun istifadan vazgeçmesinin mümkün olduğu kabul edilmektedir.67
Milletvekilliğinden istifada ise istifanın, istifa dilekçesinin verilmesi ile değil, istifanın Meclis Genel Kurulunca kabul edilmesi ile hüküm ve sonuçlarını doğuracak
64 DanıĢtay 8. Dairesinin 14.03.1997 tarih ve E.1996/5080, K.1997/874 sayılı kararı, DBB. 65 DanıĢtay 8. Dairesinin 06.02.1997 tarih ve E:1996/5080, K:1997/874 sayılı kararı, DBB. 66 KARAN, s. 76, TAġKIN, s. 110.
olması nedeniyle Genel Kurulun istifaya iliĢkin kararından önce istifadan vazgeçilmesi mümkündür.68
DanıĢtay 5. Dairesine göre, istifa talebinde bulunma ve istifa tarihini saptama yetkisi bu hakkı kullananın iradesine bağlanmıĢtır. Buna göre, yukarıda açıklandığı gibi, dilekçesinde yıllık izninin bitim günü olan 28.8.1978 gününden itibaren istifa isteğinde bulunan davacının, bu isteminin 16.8.1978 günlü olur ile belirtilen tarihten geçerli olarak kabul edilmesinde mevzuata aykırılık yok ise de; istifa isteminin yürürlüğe gireceği tarihten önce talebini geri alan davacının, istifa hakkını kullanmaktan vazgeçtiğinin kabulü ile davalı idârece, onayın geri alınarak davacının istemi doğrultusunda iĢlem tesis edilmesi gerektiğine karar vermiĢtir.69
Aynı Dairenin bir baĢka kararında ise, istifanın onayından sonra memur istifadan vazgeçtiğini bildirirse, idâre bu isteği kabul edip etmemekte takdir yetkisine sahiptir.70
Ancak memur, istifasının geçerli olacağı belirli bir tarih belirtmiĢ ve bu tarih gelmeden istifadan vazgeçmiĢ ise DanıĢtay 12. Dairesi de, bu vazgeçme talebinin kabul edilerek, memurun görevine devamının sağlanması gerektiğini düĢünmektedir.71
DanıĢtay 5. Dairesi ise bir kararında, istifa dilekçesini verdiği tarihten itibaren bir ay içinde görevini bırakmayan davacının, bu konudaki isteğini geri aldığının kabulü gerektiği ve daha önce verilen istifa dilekçesi gerekçe gösterilerek görevden istifa
68 ONAR, Erdal, “1982 Anayasasında Milletvekilliğinin DüĢmesi”, Anayasa Yargısı, Sayı:14, Ankara
1997, s. 412.
69 DanıĢtay 5. Dairesinin 15.02.1983 tarih ve E.1980/7504, K.1983/1000 sayılı kararı, DanıĢtay 5.
Daire Kararları (1970-1981) Birinci Kitap Cilt 1, DanıĢtay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, s. 245.
70 DanıĢtay 5. Dairesinin E:1986/174, K:1987/137 sayılı kararı, DD. Sayı 68-69, s.366.
71 DanıĢtay 5. Dairesinin 09.04.1992 tarih ve E:1992/271, K:1992/855 sayılı kararı, DBB; DanıĢtay 12.
etmiĢ sayılamayacağı yönünde görüĢ bildirmiĢtir.72
Ancak daha sonraki tarihli bir kararında DanıĢtay 12. Dairesi,
“657 sayılı Yasanın 94. maddesi uyarınca memurluktan istifa etmenin, kiĢinin yazılı beyanı ile olduğu ve iradesini bu Ģekilde ortaya koyan memurun ancak idârenin bu tek taraflı irade beyanını kabul etmeden önce yine yazılı beyanı ile bu iradesinden vazgeçebileceği açıktır.
Dava dosyasının incelenmesinden; “davalı belediyede ... müdürü olarak görev yapan davacının, 5.5.1998 tarihinde verdiği dilekçe ile 1998 yılı yıllık iznini müteakip 7.6.1998 tarihinden geçerli olmak üzere istifa ettiği, bu isteminin aynı günlü BaĢkanlık oluru ile kabul edildiği, davacının daha sonra 11.5.1998 tarihli noter kanalıyla gönderdiği dilekçe ile istifa isteminden vazgeçtiği, davalı idârece bu isteminin istifasının daha önce kabul edildiğinden bahisle reddedildiği anlaĢılmıĢtır.
Olayda, davacının 5.5.1998 günlü görevden istifa isteminin, davacının istemi doğrultusunda 7.6.1998 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aynı günlü BaĢkanlık oluru ile uygun bulunduğu ve bu tarih itibari ile görevden istifa etmiĢ sayılma iĢleminin hukuki sonuç doğuracağı açık olup, bu tarihten sonra 11.5.1998 tarihinde verdiği dilekçe ile yapılan vazgeçme isteğinin önceki iĢlemleri geçersiz kılmasına hukuken olanak bulunmamaktadır.
Bu durumda davacının, memuriyetten istifa isteminden vazgeçme talebinin reddine iliĢkin iĢlemde hukuka aykırılık bulunmadığından ayrılma
72 DanıĢtay 5. Dairesinin 27.05.1982 tarih ve E:1980/5730, K:1982/6640 sayılı kararı, Aktaran;
talebinin vazgeçme tarihinden sonraya rastladığı gerekçesi ile iĢlemin iptal edilmesine iliĢkin mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiĢtir.”
Ģeklinde karar vermiĢtir.73
Daha yeni tarihli bu karardan DanıĢtay’ın görüĢ değiĢtirdiği söylenebilir.74
Giritli, Bilgen, Akgüner ile Yıldırım’a göre de istifadan vazgeçme isteğinin kabulünde idarenin takdir yetkisi vardır.75
Diğer bir anlatımla, bu görüĢe göre istifa etmede memurun, istifadan vazgeçmenin kabulünde idarenin takdir yetkisi vardır.76
Çünkü 657 sayılı Kanuna göre, istifa isteğini içeren yazılı dilekçenin atamaya yetkili amire verilmesi ile memur, hukuken memurluk görevinden ayrılmıĢ olmaktadır. Bu durumda vazgeçme talebi artık yeniden memuriyete giriĢ baĢvurusu olarak değerlendirileceğinden idârenin söz hakkı doğmaktadır.77 Ġdare, devlet
memurluğundan ayrılma talebinin nedenine göre ya da kiĢiye kamu hizmetinin görülmesinde ihtiyacının olup olmamasına göre karar verebilecektir.78
Ġstifa dilekçesini veren ancak görevine devam eden memura, kararını tekrar gözden geçirmesi için verilecek bir süre iyi niyet kurallarına uygun olacaktır. Bu sürenin belirlenmesinde ise 657 sayılı Kanunun 94. maddesinin ikinci fıkrası dikkate alınabilir. Maddeye göre, istifa etmek isteyen memur yerine atanan kimsenin gelmesine veya istifa isteğinin kabulüne kadar görevine devam eder. Yerine atanan kimse bir aya kadar gelmediği veya yerine bir vekil atanmadığı takdirde, üstüne haber
73 DanıĢtay 12. Dairesinin 25.01.2001 tarih ve E:1999/93, K:2001/197, DBB. 74
GÜÇLÜ, s. 287.
75
GĠRĠTLĠ, BĠLGEN, AKGÜNER, s. 677, YILDIRIM, Ramazan, s. 259.
76 YILDIRIM, Ramazan, s. 259. 77 TAġKIN, s.110.
vererek görevi bırakabilir. Karan’a göre, bu durumda yetkili amir, istifa isteğini hemen kabul etmeyerek veya istifa eden memurun yerine hemen atama yapmayarak memura bir aylık bir düĢünme süresi kazandırabilir. Ancak bu durum yalnızca istifa talebinde bulunmakla beraber, görevine devam eden memurlar için geçerlidir. Görevini terk eden ve bu terki on gün kesintisiz devam eden memur zaten istifa etmiĢ sayılacaktır 79
Askeri Yüksek Ġdare Mahkemesi bir kararında; "Davaya konu uyuĢmazlıkta, davacı 2 Ocak 1997 günü verdiği dilekçesinde, memurluktan istifa isteminde bulunmuĢ ancak davalı idârenin memuriyetten istifa isteğinin kabul edildiği yolundaki iĢlemini henüz tesis edemediği aĢamada, 6 Ocak 1997 günlü yeni dilekçesi ile bu isteminden vazgeçtiğini ifade ederek ilk dilekçesi üzerine iĢlem yapılmaması dileğinde bulunmuĢtur. Davacı ikinci dilekçesiyle Devlet memuriyetinden istifa isteminden vazgeçtiğine ve bu dilekçesini, istifa istemli dilekçesine bağlı kalınarak istifa isteminin kabul edildiği yolunda iĢlem tesis edilmeden önce ve yetkili makama ulaĢtırılmasına olanak sağlayacak bir sürede verdiğine göre artık ilk dilekçesindeki Devlet memuriyetinden istifa isteminin hukukî varlığından ve geçerliğinden söz edilmesi olanaksızdır.
Davacının Devlet memurluğundan istifa isteminden vazgeçtiği dilekçesini zamanında verdiği cihetle, bu dilekçenin yetkili makama iletilmemesi idârenin kendi iç sorunu olup, uyuĢmazlığın özünü ilgilendirmemektedir. Devlet memurluğundan istifa etmiĢ sayılma iĢleminin ön koĢulu, memurun yazılı istemde bulunmasıdır. Davacı özgür istenciyle
bulunduğu memuriyetten istifa isteminden, ikinci dilekçesiyle vazgeçtiğinden bundan böyle ilk istenç açıklamasının iĢlemin ön koĢulunu oluĢturduğu düĢünülemez. Bir diğer anlatımla iĢlemin maddî ve hukukî nedeni olan 'yazılı olarak istemde bulunma' koĢulu gerçekleĢmeden iĢlem tesis edilmiĢtir. Her iĢlemin mutlaka geçerli bir nedeni olmalıdır. Nedensiz iĢlem tesis edilemez. Bulunulan ama sonradan vazgeçilen bir istenç açıklaması, tesis edilen iĢlemin nedeni olamaz. Bu bakımdan idâresince tesis edilen iĢlem, nedensiz tesis edilmiĢ hukuka aykırı bir iĢlem olduğuna" hükmetmiĢtir.80
Yüksek Seçim Kurulu da, istifa eden muhtarın istifasını geri alıp alamayacağı sorusunu, olumsuz olarak cevaplandırılmıĢtır. Kurul, köy muhtarı ve ihtiyar meclisi üyelerinin istifalarının verilmekle birlikte derhal hüküm ifade edeceği ve bunların geri alınmasının mümkün olmadığı görüĢündedir. Yüksek Seçim Kurulu kararında, istifanın geri alınmasının kabulü halinde; "ara seçimi yapılıncaya kadar" bazı ahvalde olduğu gibi bir yıla yakın bir süre içinde daima istifasının geri alınması gibi bir iĢ- lemin yapmasına kanunen izin verilmiĢ ve dolayısıyla iĢler karıĢtırılmıĢ olur..."81
denilmektedir. Kurul, ara seçim yapılana kadar istifasını geri alınmasının kabul edi- lemeyeceğini söylemekte haklıdır. Ancak, istifa isteğinin verdiği andan itibaren hüküm ifade edeceği yolundaki görüĢün isabetli olduğu pek söylenemez.82
Turan Yıldırım’a göre, istifa eden belediye baĢkanının istifasını geri alamayacağını söylemek hakkaniyete uygun düĢmemektedir. Geçici bir zaaf anında
80
AYĠM 2. Dairesinin 08.10.1997 tarih ve 1997/266, K:1997/814 sayılı kararı, Askeri Ġdare Mahkemesi Dergisi, Sayı 12, Ankara 1998, s.512.
81 Aktaran, YILDIRIM, Turan, s. 133. 82 YILDIRIM, Turan, s. 133.
verilmesi muhtemel siyasal, sosyal, psikolojik baskıların etkisiyle düĢünülmeksizin verilmiĢ istifa kararına, geri dönülememe sonucu bağlanmamalıdır. Tabi ki istifa kararından vazgeçmenin de bir sınırı vardır. Belediye Kanunun (mülga 1580 sayılı) 93. maddesine göre görevden uzaklaĢtırılmasını gerektiren 20 günlük süre içinde tekrar görevine dönmesi kabul edilebilir. Ancak, bu süreden önce ilçe seçim kurulunca yeniden seçim yapılması kararlaĢtırılmıĢsa, istifa eden baĢkan istifasını geri alamamalıdır. Zira seçim kurulunun kararı aynı zamanda organlık sıfatının kaybına iliĢkin yargı mercii kararı niteliğindedir.83
DüĢünülmeksizin atılmıĢ bir adımın, psikolojik, sosyal, ekonomik, siyasal baskılar sonucu verilmiĢ bir kararın geri alınamayacağını kabul etmek adalet ve hakkaniyete aykırı olacaktır. Üstelik muhtarın istifası, Yasada düzenlenmemiĢ, içtihatlarla benimsenmiĢ bir usuldür, istifayı geri almasını engelleyen yasa hükmü de yoktur. Bu sebeple, ilçe seçim kurulunca muhtarlığın boĢaldığı ilan edilene kadar istifa isteği geri alınabilmelidir. Bu suretle Yüksek Seçim Kurulu kararında belirtilen uzun süreli belirsizlik sakıncası da ortadan kalkmıĢ olacaktır.84
Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin istifa talebinin idârece uygun bulunmasından önce istifasından vazgeçebileceklerinin kabulü gerekir.85
83
YILDIRIM, Turan, s. 96.
84 YILDIRIM, Turan, s. 133.
85 SANCAKDAR, Oğuz, Disiplin Yaptırımı Olarak Devlet Memuriyetinden Çıkarma ve Yargısal