Ġnce Bir YaklaĢım/Nükte Bulundurma ġartıyla Kabul Eden GörüĢ

Kalb üslubu konusunda yukarıda zikretmeye çalıĢtığımız diğer iki görüĢün aksine daha ihtiyatlı bir tavır sergileyen bu görüĢ, cumhur belâgatçıların görüĢüdür. Bu itibarla cumhurun kalb üslubuna bakıĢı, toptancı bir tutumun yerine her bir örneğinin ayrı ayrı tahlil edilmesi sonucunda bir yargıya varılmasıdır. Zira arap dilinde yaygın bir Ģekilde var olduğu için, büsbütün reddedilmesi mümkün görünmemektedir. Aynı Ģekilde maksadın tersini ifade ettiği ve bazen herhengi belaği bir amaca binaen yapılmadığı için, tümden kabul etmek de doğru olmayacaktır.311

Kalb konusunda daha fazla rağbet gören bu görüĢün düĢüncesi Ģöyledir; Ģayet kalb üslubu belaği bir nükte ve incelik amacıyla yapılırsa, o vakit varlığı ve belaği değeri kabul edilir. Ancak belaği bir ve inceliğe bakılmaksızın geliĢi güzel veya sadece cümlede bir yer değiĢtirme Ģeklinde yapıldığı takdirde, bunun kalb olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.312

309

Konu hakkında geniĢ bilgi iin bkz. Matlûb, Esâlîbu‟l-Belâğiyye, s.256-261.

310 _{el-Mağribî, Mevâhibu‟l-Fettâh fi ġerhi Telhîsi‟l-Miftâh, c.1, s.302; ed-Dusûkî, HaĢiye â‟le‟l-} Muhtasaru‟l-Me‟âni, s.454; el-Besyûnî, ʻĠlmu‟l-Me„ânî, c.1, s.286; Matlûb, Esâlîbu‟l- Belâğiyye, s.256-261.

311

el-Besyûnî, ʻĠlmu‟l-Me„ânî, c.1, s.286,287.

312 _{Teftâzânî, el-Muṭavvel ġerhu‟t-Telhîsi‟l-ʻUlûm, s.298; el-Mağribî, Mevâhibu‟l-Fettâh fi ġerhi} Telhîsi‟l-Miftâh, c.1, s.301,302; eĢ-ġirbînî, Faydu‟l-Fettâh ʻalâ HavâĢî ġerhi Telhîsi‟l-Miftâh,

SONUÇ

Muhatabı etkilemenin en iyi yollarından biri, kendisine durum ve Ģartlara uygun hitap edebilmektir. Sözü etkili kılan en önemli unsurların baĢında gelen bu hitap tarzı, sözü muktazâ-ı hale münasip bir üslupla söylemektir. Bu üslup, değiĢik biçimlerde ortaya çıkmaktadır. Bunlardan biri de sözün muktazâ-zahir hâlin dıĢında söylenmesidir. Bu üslup türü, her ne kadar zahir hâlin dıĢına çıksa da, sonuç itibariyle “muktazâ-ı hâl” kapsamındadır. Zira bu üslupta muktazâ-ı batın hâle göre hareket edilmektedir. Bu açıdan söz konusu üslup sayesinde mütekellim, sadece zahir hâl gereğince kendini ifade etmeye bağlı kalmayıp, ifade açısından daha geniĢ bir mecraya sahip olmaktadır.

Sözün muktazâ-ı zahirin dıĢına çıkması üslubu, belaği açıdan yüksek bir değere sahip Ģiir, nesir ve dini eserlerde çok fazla baĢvurulan bir bir ifade biçimidir. Bu nedenle anılan üslubun yeterince incelenip özümsenmesi, söz konusu değerli eserlerin anlaĢılması noktasında son derece önem arzetmektedir.

Sözün muktazâ-ı zahirin dıĢına çıkması üslubunu konu edinen bu çalıĢmada aĢığadaki sonuçlara ulaĢılmıĢtır.

Belagat kaynakları, sözün muktazâ-ı zahirin dıĢına çıkması üslubunun kavramsal çerçevesini detaylı bir Ģekilde ortaya koymaktan ziyade, konuyla ilgili açıklama ve örnekleme metodunu ön planda tuttukları görülmüĢtür. Bu üslubun kavramsal alanıyla ilgili görülen söz konusu eksiklik, teferruatlı bir inceleme ve çalıĢma neticesinde giderilmeye çalıĢılmıĢtır. Bu itibarla anılan üslup, tanımsal açıdan tahlil yöntemiyle ele alınarak bir zemine oturtmaya gayret edilmiĢtir.

Ġlk dönem belagat eserlerinde, sözün muktazâ-ı zahirin dıĢına çıkması üslubuna dair bilgilerin karıĢık bir Ģekilde yer aldığı müĢahede edilmiĢtir. Konunun

kendisinde oluĢan bu düzensiz ve karıĢık durum, doğal olarak bu konunun kapsamında da farklı değerlendirmeleri beraberinde getirmiĢtir. Bu bakımdan konunun kapsamı ve buna bağlı olarak da konunun çeĢitleri ile ilgili yaklaĢımların birbirlerinden farklı olduğu görülmüĢtür. Bu bağlamda konunun çeĢitleri her ne kadar net bir Ģekilde belirlenerek sınırları çizilmemiĢ olsa da, çoğunluğun üzerinde ittifak ettiği söz konusu üslubun türleri ortaya konulmuĢtur. Dolayısıyla dağınık ve düzensiz bir Ģekilde iĢlenen bu türler, belirli kriterler çerçevesinde sistematik hale getirilmiĢtir.

Sözün muktazâ-ı zahirin dıĢına çıkması üslubu, meramını değiĢik yollarla ifade etme yönüyle, kiĢiye önemli bir özgürlük alanı sağlamaktadır. Dolayısıyla bu üslup, hitab eden kiĢiye, muhatabı sürekli zinde tutmak suretiyle asıl anlam ile beraber verilmek istenen mesajı da, etkili bir Ģekilde iletme Ģansı sunmaktadır.

Özellikle müsteĢriklerin ve Kur‟ân metnine yüzeysel bakanların, belagat kavramalarından haberdar olmadıklar veya yeterince özümseyemedikleri için Kur‟ân metnine bazı itirazları olmuĢtur. Bu iddia sahipleri, söz konusu eksiklikleri nedeniyle, Kur‟ân‟ın anlaĢılmaz bir kitap olduğu yanılgısına düĢmüĢlerdir. Oysa sözün muktazâ-ı zahirin dıĢına çıkması üslubunu yeterince özümsemiĢ kiĢilerin veya ilim insanlarının böyle basit yargıya varmaları mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla bu çalıĢmanın konusu olan “sözün muktazâ-ı zahirin dıĢına çıkması” üslubu, Kur‟ân‟ın doğru bir Ģekilde anlaĢılması konusunda son derece önemli olduğu ortaya çıkmaktadır.

KAYNAKÇA

el-„ALEVÎ, Yahyâ b. Hamza, et-Tırâz: el-Mütadammin li-Esrâri‟l-Belâğa ve

ʻUlûmi Hakâkiki‟l-Ġ„câz, (thk) Abdulhamîd el-Hundâvî, el-Mektebetu‟l-

ʻAsriyye, Beyrut 2002.

ʻABBÂS, Fadl Hasan, el-Belâga funûnuhâ ve efnânuhâ, Daru‟l-furkân, Yermük 1997.

ʻABBÂS, Ġhsân, Melâmihu‟l-Yunâniyye fi‟l-edebi‟l-Arabiyyi, Müessetu‟l- ʻArabiyye li‟d-dirâsâti ve‟n-neĢr, Beyrut 1977.

el-ʻABBÂSÎ, Abdurrahîm b. Ahmed, Maʻâhidu‟t-Tansîs aʻlâ ġevâhîdi‟t-Telhîs, Aʻlemu‟l-kutub, Beyrut 1947.

AHMED, Ali Zuvârî, Uslûbu‟l-Hakîm fi‟l-Kur‟âni‟l-Kerîm, (Yüksek Lisans, Câmiatü Kâsidî Merbâh de Ouargla, Kulliyyetu‟l-âdâbi ve‟l-luğa), Cezayir 2014.

CEVDET PAġA, Ahmet, Belâgat-ı Osmâniyye, (nĢr.), Mehmet GümüĢkılıç, Kapı Yayınları, Ġstanbul tsz.

AKDEMĠR, Hikmet, Belâgat Meânî-Beyan-Bedîʻ, Nizamiye Akademi, Ġstanbul 2016.

el-ʻAKKÂVÎ, Ġn‟âm Fevvâl, el-Mu„cemu‟l-Mufassal, Daru‟l-kutub‟l-îlmiyye, Beyrut 1996.

el-ÂLÛSÎ, ġihâbuddîn Mahmûd b. Abdillâh el-Huseynî, Rûhu‟l-Meʻâni fî Tefsîri‟l-

Kur‟âni‟l-ʻAzîm ve Sabʻi‟l-Mesâni, Dâru‟l-kutubu‟l-ʻilmiyye, Beyrut 1995.

el-ʻASKERĠ, Ebu‟l-Hilal el-Hasan b. Abdullah b. Sehl, Kitabu‟s-Sinâ‟âteyn; el-

Kitabetu ve‟Ģ-ġi‟îr, el-Mektebetu‟l-Âsriyye, Beyrut 1986.

ʻATÎK, Abdulazîz, ʻĠlmu‟l-Bediʻ, Dâru‟n-Nahdati‟l-Arabiyye, Beyrut tsz. ……….... , ʻĠlmu‟l- Meʽânî, Dâru‟n-Nahdati‟l-Arabiyye, Beyrut 2009. AVNĠ, Hamid, el-Minhâcu‟l-Vâdıh li‟l-Belâğa, el-Mektebetu‟l-Ezheriyye li‟t-

turâsi. Kahire tsz.

AYCAN, Ġrfan, “Haccâc b. Yûsuf es-Sekafî”, DĠA, 14, TDV Yay., Ġstanbul 1996. el-BAĞDÂDÎ, Abdulkadir b. Ömer, Hezânetu‟l-Edeb ve Lubbu Lubbâbi Lisâni‟l-

ʻArab, (thk), Abdusselam Muhammed hârûn, Mektebetu‟l-Hânicî, Kahire

1997.

BAYER, Ġsmail, “Ġbn-i Kemâl‟in el-Uslûbu‟l-Hakîm Risalesinde Ġlgili Ayetlere BakıĢı ve es-Sekkâkî EleĢtirisi”, ĠLTED, Erzurum 2016.

el-BESYÛNÎ, Abdulfettâh Feyûd, Ġlmu‟l-Meaʻni, Mektebetu Vehbe, Kahire 1986. el-BEYDÂVÎ, Nâsiruddîn Ebu Saʻîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed eĢ-ġîrâzî,

Envâru‟t-Tenzîl ve Esrâru‟t-Te‟v‟il, Dâru Ġhyâi‟t-Turâsi‟l-ʻArabiyyi,

Beyrut 1998.

BĠLGEGĠL, M. Kaya, Edebiyat Bilgi ve Teorileri (Belâgat), Enderun Kitabevi, Ġstanbul 1989.

BOLELLĠ, Nusrettin, Belâgat Beyân-Meʻânî-Bedîʻ Arap Edebiyatı, ĠFAV, Ġstanbul 2012.

BULUT, Ali, “Hicrî Ġlk Üç Asırda Kur‟ân Filolojisine Dair Eser Veren Ġlim

Adamları ve Eserleri”,(Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Sosyal Bilimler Ens.) Samsun 1999.

………….... , Belâgat Me‟âni Beyan Bedi‟, MÜ. ĠFAV Yayınları, Ġstanbul 2015. el-CÂHIZ, Ebu Osman Amr bin Bahr el-Kinânî, el-Beyân ve‟t-Tebyîn, (thk), el-

Mahâmî Fevzî ʻAtâvî, Dâru Saʻbi, Beyrut 1968.

CEBR, Muhammad Abdullah, el-Uslûb ve‟n-Nahiv, Dâru‟d-Daʻva, Ġskenderiye 1988.

CESUR, Süleyman, Arap Dili Ve Belâgatinde Tıbak Sanatı (Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens.), Sivas 2015.

el-CEVHERÎ, Ebu Nasr Ġsmâîl b. Hammâd, eṣ-Ṣıḥaḥ, Dâru‟l-Fikr, Beyrut 1998. el-CÜRCÂNÎ, Ali b. Muhammed b. Ali, et-Taʻrîfât, Dâru‟l-kitâbi‟l-ʻArabiyyi,

Beyrut 1985.

ÇAĞMAR, M. Edip, “Arap Dilinde Tağlîb”, Dicle Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi

Dergisi, c.4, s. 95-111.

ÇETĠN, Nihad, „Dil‟, DĠA, 3, TDV Yayınları, Ġstanbul 1991.

DAYF, ġavki, el-Belâgat: Tatavvur ve Tarîh, Darü‟l-Mearif, Kahire 2003.

DEMĠRAYAK, Kenan, Selami BAKIRCI, Arap Dili Gramer Tarihi, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları, Erzurum 2001.

DURMUġ, Ġsmail, “Ġhbar”, DĠA, 21, TDV Yayınları, Ġstanbul 2000. ---, “Kalb”, DĠA, 24, TDV Yayınları, Ġstanbul 2001.

---, “Me‟ânî”, DĠA, 28, TDV Yayınları, Ġstanbul 2003.

---, Arap Dili ve Belâgatıyla Ġlgili Ġncelemeler, M.Ü. Ġlahiyat Fakültesi Vakfı yayınları, Ġstanbul 1999.

EBÛ MÛSÂ, Muhammed, Hasâisu‟t-Terâkîb, Mektebetu Vehbe, Kahire 1996. KERÎME Mahmûd Ebû Zeyd, „Ġlmü‟l-Me„ânî: Dirâse ve tahlîl, Mektebetü Vehbe,

Kahire 1988.

EBU‟L-ʻADÛS, Yusuf, Madhal ilâ‟l-Belâgati‟l-ʻArabiyyî, Dâru‟l-Muyasere, Umman 2007.

EBU‟S-SUÛD, Ġbn Muhammed el-Ġmâdî, ĠrĢâdu‟l-Akli‟s-Selîm ilâ Mezâye‟l-

Kitâbi‟l-Kerîm, (thk), Abdulkâdîr Ahmed Atâ, Mektebetu‟r-Riyâd el-

Hadîse, Riyâd tsz.

ed-DUSÛKÎ, Muhammed b. Muhammed, HaĢiye â‟le‟l-Muhtasaru‟l-Me‟âni, Mektebetu ReĢidiyye, Karaçi tsz.

ELMALI, Hüseyin, Tehzîbu‟l-Belâgati‟l-Vâdiha, MÜ. ĠFAV Yayınları, Ġstanbul 2015.

el-CÂRĠM Alî -Mustafâ EMÎN, el-Belâgatu‟l-Vâdiha, Mektebetü Dâru‟l-Fecr, DimaĢk-Beyrut 2014.

EREN Cüneyt, Vecih UZUNOĞLU, Arap Edebiyatında Edebî Sanatlar, Sütun Yayınları, Ġzmir 2006.

ERTUĞRUL, Osman, “Belâgatta Me‟ani Ġlmi”, Iğdır Üniversitesi Ġlahiyat

Fakültesi dergisi, c.5, s.155-180.

el-ESTERÂBÂZÎ, Radiyuddîn Muhammed b. Hasan, ġerhu Kâfiye Ġbn Hâcıb, Daru‟l-kutubu‟l-ilmiyye, Beyrut 1998.

el-EġMÛNÎ, Ebu'l-Hasan Nûruddîn Ali b. Muhammed b. Ġsa, ġerhu‟l-EĢmûnî ʻalâ

el-EVSÎ, Abbâs Ali, Esâlîbu‟l-kalbi fî‟l-arabiyye, Câmiʻatu Mîsân Külliyetu‟t- Terbiyye, Irak 2012.

el-EZÂRÎ, Ali b. Abdullah el-Hemevî, Hezânetu‟l-Edeb ve Ğâyetu‟l-Ereb, (thk), ʻĠsâm ġAKYÛ, Dâru ve Mektebetu‟l-Hilâl, Beyrut 1987.

el-EZHERÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed, Tehzîbu‟l-Luğa, (thk) Muhammed ʻAvdi Murʻib, Dâru Ġhyâi‟t-Turâsi‟l-ʻArabiyyi, Beyrut tsz.

el-FÎL, Tevfîk, Belâgatu‟t-Terâkîb Dirâsetu ʻĠlmi‟l-Meʻâni, Mektebetu‟l-âdâb, Kahire 1991.

GEZEK, Ahmet, “Arap Belagatı‟nda Konudan Haberdar Olan Muhataba Mesaj

Ġletme Amaç ve Formları -Kur‟ân Ölçeğinde-” (Yüksek Lisans Tezi,

Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens.) Ġstanbul 2011.

GÜVEN, ġahin, Kur‟ân‟ın AnlaĢılması ve Yorumlanmasında Çokanlamlılık

Sorunu, Denge Yayınları, Ġstanbul 2005.

HABENNEKE, Abdurrahmân Hasan el-Meydânî, el-Belâgatu‟l-„Arabiyye:

Ususuhâ ve„Ulûmuhâ ve funûnuhâ, Dâru‟l-Kalem, Beyrut 1996.

HACIMÜFTÜOĞLU, Nasrullah, “Belâğat Ekolleri ve Anadolu Belâgat ÇalıĢmaları”, Atatürk Üniversitesi Ġlahiyat Tetkikleri Dergisi, c.8, s.115- 127.

………, Nasrullah, “Beyân”, DĠA, 6, TDV Yayınları, Ġstanbul 1992. ………..., Nasrullah, Kur‟ân‟ın Belâgatı ve Ġ„câzı Üzerine, Kültür

Eğitim Vakfı Yayınevi, Erzurum 2001.

HAFÂCÎ, Ġbn Sinân, Sirru‟l-Fesâha, Dâru‟l-Kütübi‟l-Ġlmiyye, Beyrut 1982.

el-HALÎL, Ebû Abdirrahmân b. Ahmed b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî, Kitâbu‟l-

ʻAyn, (thk.), Mehdî el-Mahzûmî-Ġbrâhîm es-Sâmerrâî, Müessesetu‟l-Âlem

el-HÂġĠMÎ, Seyyid Ahmed Cevâhiru‟l-Belâğâ, (thk.), Yusuf SAMEYLÎ, el- Mektebetu‟l-ʻAsriyye, Beyrut 1999.

el-HEMÎRÎ, NiĢvân b. Saʻîd, ġemsu‟l-ʻUlûmi ve Devâ‟u Kelâmi‟l-ʻArabi mine‟l-

Kulûm, (thk), Hüseyim b. Abdullah el-ʻÖmerî- Mutahhir b. Ali el-Ġryânî,

Dâru‟l-Fikr, Beyrut 1999.

HIMSÎ, Muhammed Tâhir, Mebâhis fî „Ġlmi‟l-Me„ânî, Câmi„atu‟l-Ba„s, Suriye 1991.

el-HÜLVÂNÎ, Muhammed Hayri, el-Vâdıh fî‟n-Nahvi, Daru‟l-Memûn li‟t-Turâsi, Beyrut 2000.

HUSEYN, Abdulkadîr, el-Muhtâsar fî Tarihi'l-Belâga, Daru Ğarîb, Kahire 2001. IRMAK, Mustafa, “Arap Belâgatında Haber-ĠnĢâ Meselesi”, (Doktora Tezi,

Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens.), Ġstanbul 2011.

ĠBN HÂCĠB, Ebû Amr Osman b. Ömer b. Ebî Bekr Cemâluddîn, eĢ-ġafiye, el- Mektebetu-l-Mekkiyye, Mekke 1995.

ĠBN HALDÛN, Mukaddime, (thk) DervîĢ Cüveydî, el-Mektebetu‟l-Asriyye, Beyrut1995.

ĠBN HĠġAM, Cemaluddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Yusuf, Muğnî‟l-lebîb, Dâru‟l-fikr, Beyrut 1985.

ĠBN KEMALPAġA, ġemseddin Ahmed b. Süleyman, Telvînu‟l-hitâb li ibni

KemalpaĢa, (thk) Abdulhâlik b. Musâʻid ez-Zehrânî, el-Câmiʻatu‟l-

Ġslamiyye, Medine 2000.

……… , ġemseddîn Ahmed b. Süleymân, Resâilu Ġbn-i Kemâl, Ġstanbul 1899.

ĠBN MÂLĠK, Bedruddîn, el-Misbâh fî‟l-Meʻânî ve‟l-Beyân ve‟l-Bediʻ, (thk) Hüsnî Abdulcelîl Yusuf, Mektebetu‟l-Âdâb, Kahire 1989.

ĠBN MANZÛR, Ebu‟l-Fadl Muhammed b. Mükerrem, Lisânu‟l-„Arab, Dâru Sâdr, Beyrut tsz.

ĠBN SÎDE, Ebu‟l-Hasan Ali b. Ġsmail b. Seydeh el-Mursî, el-Muhkem ve‟l-

Muhîti‟l-Âzam, (thk) Abdulhamid Handâvî, Daru‟l-Kutubi‟l-ʻĠlmiyye,

Beyrut 2000.

ĠBNU‟L-ʻAġÛR, Muhammed Tahir b . Muhammed b. Muhammed Tahir et-Tûnisî,

et-Tahrîr ve‟t-Tenvîr, ed-Dâru‟t-tûnisiyye, Tunus 1984.

ĠBN‟L-ESÎR, Ziyâuddîn, el-Meselu‟s-Sâir fî Edebi‟l-Kâtibi ve‟Ģ-ġâʻir, (thk) Ahmed el-Havfî-Bedevî Tabâne, Dâru‟n-Nahde, Kahire 2008.

ĠBN EBĠ‟L-ĠSBA‟, Bedîu‟l-Kur‟ân, Dâr-u Nahda, Kahire tsz.

ĠBN‟L-MU„TEZZ, Ebu‟l-„Abbâs Abdullah, el-Bedî„, (thk), ʻĠrfân Mataracî, Müessetu‟l-Kutubi‟s-Sekâfiyye, Beyrut 2012.

el-ĠBġĠHÎ, ġihabuddîn Muhammed b. Ahmed, el-Mustatraf fî Kulli Fennin

Mustazraf, (nĢr), Müfîd Muhammed, Dâru‟l-Kutub, Beyrut 1986.

ĠMAM MÂLĠK, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik, Muvatta‟, (thk), Takiyyuddîn en-Nedvî, Dâru‟l-Kalem, ġam 1991.

el-ĠNBÂBÎ, Muhammed b. Muhammed b. Huseyn ġemsuddîn, Takrîru‟Ģ-ġemsi‟l-

Ġnbâbî âla ġerhi Sa‟duddin, Matba‟tu‟s-Sâ‟ada, Mısır 1913.

ĠSMÂʻÎL, ʻĠzzuddîn, el-Edeb ve Funûnuhu, Dâru‟l-Fikri‟l-ʻArabiyyi, Kahire tsz. KAÇAR, Halil Ġbrahim, Edebî Yönden Hazif Üslûbu, Ocak Yayıncılık, Ġstanbul

2007.

KALKÎLE, Abduh Abdulazîz, el-Belâğatu‟l-Ġstılâhiyye, Dâru‟l-Fikri‟l‟Arabiyyi, Kâhire 1992.

KARAKAYA, Mehmet Zeki, “Ebussuûd Tefsirinde Belâgat Uygulamaları”, (Doktora Tezi, Atataürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens.), Erzurum 2007.

KÂSIM, Muhammed Ahmed, Muhyiddîn DÎB, ʻUlûmu‟l-belâga, el-Müessesetu‟l- Hadîse li‟l-Kuttâb, Trablus-Lübnan 2003.

el-KÂSIMÎ, Muhammed Cemâluddîn b. Muhammed Saʻîd b. Kâsım el-Hallâk,

Mehâsinu‟t-te‟vîl, (thk), Muhammed Bâsil ʻUyûnu Sevd, Dâru‟l-Kutubi‟l-

ʻilmiyye, Beyrut 1998.

el-KAYREVÂNÎ, Ebû „Ali el-Hasen b. ReĢîk, el-„Umde fî Mehâsini‟Ģ-ġi„ri ve

Âdâbihî, (thk) Muhammed Karkazan, Dâru‟l-Ma„rife, Beyrut 1988.

ĠBN FÂRĠS, Ebu‟l-Hüseyin Ahmed b. Fâris b. Zekeriya, Mekâyîsu‟l-luğa, (thk) Abdusselâm Muhammed Hârûn, Dâru‟l-Fikr, ġam 1979.

el-KAZVÎNÎ, Celâluddîn Muhammed b. Abdurrahmân b. Ömer b. Ahmed el-Hatîb,

el-Îdâh fî ʻUlûmi‟l-Belâga, (thk) Ġbrahim ġemseddin, Daru Kutubi‟l-

ʻĠlmiyye, Beyrut 2003.

…………... , Celâluddîn Muhammed b. Abdurrahmân b. Ömer b. Ahmed el-Hatîb,

et-Telhîs fi ʻUlûmi‟l-Belâğa, (thk) Abdurrahman er-Rakûkî, Dâru‟l-Fikr,

Kahire 1904.

el-KEFEVÎ, Ebu‟l-Bekâ, Eyyûb b. Mûsâ el-hüseynî, Külliyyâtu Ebi‟l-Bekâ, (thk), Adnân DervîĢ-Muhammed el-mısrî,Müessesetü‟r-Risâle, Beyrut1998.

KERÎME, Mahmûd, „Ġlmü‟l-me„ânî, Mektebetu Vehbe, Kahire 1988. KILIÇ, Hulusi, “Belâgat”, DĠA, 5, TDV Yayınları, Ġstanbul 1992.

el-KĠRMÂNÎ, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Saʻîd ġemsuddîn, Tahkîku‟l-

fevâidu‟l-ğiyâsiyye, (thk) Ali b. Dahîlillah b. ʻAciyyân el-ʻAvfî Mektebetu‟l-

ʻulûm ve‟l-hüküm, Medine 2003.

Kur‟ân-ı Kerîm.

el-MAĞRĠBÎ, Ebu‟l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Muhammed Ebi Yaʻkûb,

Mevâhibu‟l-Fettâh fi ġerhi Telhîsi‟l-Miftâh, Daru‟l-Kutubi‟l-ʻĠlmiyye,

MATLÛB, Ahmed, Esâlîbu‟l-Belâğiyye, Vekâletu‟l-Matbûaʻât, Kuveyt 1980. ………..., Ahmed, Mu„cemu‟l-Mustalahâti‟l-Belâgiyye ve Tetevvurihâ,

Mektebetu‟l-Lübnan NaĢirûn, Beyrut 2007.

el-MERÂĞÎ, Ahmed Hasan, ʻĠlmu‟l-Bediʻ, Dâru‟l-ʻUlûmu‟l-ʻArabiyye, Beyrut 1991.

el-MERAĞĠ, Ahmed Mustafa, Ûlumu‟l-Belâga, Daru‟l-kutubu‟l-îlmiyye, Beyrut 1993.

MUBAREK, Mazın, el-Mûcez fi Târîhi‟l-Belâga, Dârü‟l-Fikr, Beyrut 1981.

MUHAMMED, Ahmed Sa„d, el-Usûlu‟l-Belâğiyye fî Kitâbi Sîbeveyhi ve Eseruhâ

fi‟l-Bahsi‟l-Belâğiyyî, Mektebetu‟l-Âdâb, Kâhire 1999.

MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, Ġstanbul 1995. el-MÜBERRĠD, Ebu‟l Abbâs Muhammed b.Yezid, el-Kâmil fi‟l-Lugati ve‟l-Edeb,

(thk ), Muhammed Ebu‟l-Fadl Ġbrahim, Daru‟l-Fikri‟l-Arabiyyi, Kahire 1997. NECCÂR, Muhammed, Ġbrahim MUSTAFA, Ahmet ZĠYAD, Hamid

ABDULKADĠR, el-Mû‟cemu‟l-Vesît, Daru Dâ‟vâ, Kahire 2004.

NEHREVÂNÎ, Ebü‟l-Ferec Muâfâ b. Zekeriyyâ b. Yahyâ, el-Celîs ve‟l-Enîs, (nĢr), Sâmî el-Cundî, Dâru‟l-Kutub, Beyrut 2005.

NEKRÎ, El-Kâdî ʻAbdu‟n-Nebî b. ʻAbdi‟r-Resûl el-Ahmed Nekrî, Câmiʻu‟l-ʻUlûm

fî Ġstilâhâti‟l-Funûn, (çev), Hasan Hânî Fahs, Dâru‟l-Kutubi‟l-ʻĠlmiyye,

Beyrut 2000.

en-NESEFÎ, Ebu‟l-Barakât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd en-Nesefî, Medâriku‟t-

Tenzîl ve Hakâiku‟t-Te‟vîl, (thk), Yusuf Ali Bedevî, Dâru‟l-Kelimi‟t-

Tayyib, Beyrut 1998.

RAB΄Î, Hâmid Sâlih Halef, Mekâyîsu‟l-Belâga beyne‟l-Udebâ ve‟l-„Ulemâ, MenĢûrâtu Câmi„ati Ümmi‟l-Kurâ, Mekke 1996.

er-RÂZÎ, Ebû Abdillâh Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn b. Ömer,

Nihâyetü‟l-Îcâz fî Dirâyeti‟l-Ġ„câz, (thk.), Nasrullah Hacımüftüoğlu, Dâru

Sâdr, Beyrut 2004.

er-RÂZÎ, Muhammed b. Ebîbekr b. Abdilkâdir el-Hanefî, Muhtâru‟s-Sihâh, Mektebetu Lübnân, Beyrut 1995.

es-SABBÂN, Muhammed b. Ali, HâĢiyetu‟s-Sabbân ʻalâ ġerhi‟l-EĢmûnî, Mektebetu‟l-Ġslamiyye, Beyrut tsz.

es-SAʻÎDÎ, Abdulmuta‟âli, Buğyetu‟l-Îdâh lî Telhîsi‟l-Miftâh, Mektebetu‟l-Âdâb, Kahire 2005.

SARAÇ, M. A. Yekta, Klasik Edebiyat Bilgisi Belâgat, 3F Yayınevi, Ġstanbul 2007.

es-SEKKÂKÎ, Ebi Yaʻkûb Yusuf b. Ebîbekr Muhammed b. Ali, Miftâhu‟l-ʻUlûm, , Daru‟l-KutubĠ‟l-ʻÎlmiyye, Beyrut 1987.

SMYTH, William, “Belâgat Ġlmi‟nin Standart Hale Gelen DüzenleniĢi ve Es- Sekkâkî‟nin Miftâhu‟l-ʻUlûm‟u”, ĠÜ. ġarkiyat Mecmuası, (çev.), Abdullah Yıldırım, c.22, s.213-232.

es-SUBKÎ, Ebû Hâmid Bahâuddîn Ahmed b. Alî b. Abdilkâfî, ʻUrûsu‟l-Efrâh fî

ġerhi‟t-Telhîsi‟l-Miftâh, Abdulhamîd Handâvî (thk), el-Mektebetu‟l-

ʻAsriyye, Beyrut 2003.

es-SUYÛTÎ, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr, el-Ġktirâh, el-Mektebetu‟l- ʻAsriyye, Beyrut 2001.

…………. , Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr, el-Ġtkân fî ʻUlûmi‟l-Kur‟ân, (thk), Muhammed Ebu‟l-Fadl Ġbrahim, el-Hey‟etu‟l-Mısriyye li‟l-Kitab, Kahire 1974.

…………. , Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr, Hamʻul‟l-Hevâmiʻ ġerhu

Cemʻu‟l-Cevâmiʻ, (thk), Abdulhamîd Handâvî, el-Mektebetu‟t-Tevfîkiyye,

Mısır tsz.

…………. , Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr, ġerhu ʻUkûdi‟l-Cumân fi‟l-

Meʻâni ve‟l-Beyân, Daru‟l-Kutubi‟l-ʻĠlmiyye, Beyrut 2011.

eĢ-ġEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah, Fethu‟l-Kadîr, Dâru Ġbn Kesîr-Dâru‟l-Kelim‟t-Tayyib, Beyrut 1994.

ġEYH EMÎN, Bekrî, el-Belâğatü‟l-„Arabiyye fî Sevbihe‟l-Cedîd, Dâru‟l-ʻĠlm li‟l- Melâyîn, Beyrut 1990.

eĢ-ġĠRBÎNÎ, Abdurrahmân b. Muhammed b. Ahmed, Faydu‟l-Fettâh ʻalâ HavâĢi

ġerhi Telhîsi‟l-Miftâh, Matba‟atu Medreseti Vâlideti Abbâsi‟l-Evvel, Kahire

1906.

TABÂNE, Bedevî, el-Beyânu‟l-ʻArabî, Mektebetu Anglo el-Mısriyye, Kahire 1958. ………. , Bedevî, Mu„cemu‟l-Belâgati‟l-ʻArabiyye, Daru‟l-Menâre, 3.bs, Cidde

1988.

TABL, Hasan, Uslûbu‟l-Ġltifat fi‟l-Belagâti‟l-Kur‟âniyye, Dâru‟l-Fikri‟l- ʻArabiyye, Kahire 1998.

TEFTÂZÂNÎ, Sa‟duddîn Mesʻûd b. Ömer, el-Muṭavvel ġerhu‟t-Telhîsi‟l-ʻUlûm, (thk), Abdulhamîd Hindawî, Dâru‟l-Kutubi‟l-ʻÎlmiyye, Beyrut 2013.

et-TEHÂNEVÎ, Muhammed Ali, KeĢĢâfu‟l-Ġstilâhâti‟l-Funûni ve‟l-ʻUlûm, (thk), Ali Dehrûc, Mektebetu‟l-Lübnan NaĢirûn, Beyrut 1996.

et-TEYYÎBÎ, ġerefuddîn, et-Tibyân fî‟l-Beyân, (thk), Abdussettâr Huseyn Zamût, Mektebetu‟l-Ezher, Kahire 1977.

et-TÎBÎ, Huseyn b. Abdullah b. Muhammed, ʻĠlmu‟l-Bedî„ ve Fennu‟l-Fesâha, (thk), Abdülhamîd Hindâvî, Kahire tsz.

YÜKSEL, Ahmet, “Arap Dilinde Ġltifat Sanatının Tarihi Seyri Üzerine Bir Ġnceleme”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Dergisi, c.28, s.63-85.

ez-ZEBÎDÎ Seyyid Muhammed Murtazâ el-Huseynî, Tâcu‟l-„Arûs min Cevâhiri‟l-

Kâmûs, (thk), komisyon, Dâru‟l-Hidâye, Kuveyt tsz.

ZEMAHġERÎ, Ebu‟l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. ʻAmr b. Ahmed, el-KeĢĢâf ʻan

Hakâiki Ğavâmidi‟t-Tenzîl, Dâru‟l-Kitâbi‟l-ʻArâbiyyî, Beyrut 1987.

ez-ZENCÂNÎ, Ebü‟l-Meʻâlî Ġzzuddîn Abdulvehhâb b. Ġbrâhîm b. Abdilvehhâb,

Tasrifu‟l-Ġzzî, (thk), Enver b. Ebîbekr eĢ-ġeyhî ed-Dâğıstânî, Dâru‟l-Minhâc,

Cidde 2008.

ez-ZERKEġÎ, Ebû Abdillâh Bedruddîn Muhammed b. Bahâdır ez-ZerkeĢî, el-

Burhân fî ʻUlûmi‟l-Kur‟ân, (thk), Muhammed Ebu‟l-Fadl Ġbrahim, Dâru‟l-

Belgede Arap Belâgatında sözün muktazâ-ı zâhirin dışına çıkması (sayfa 116-130)