Ġki AĢamalı Kavram Yanılgısı BaĢarı Testi

Kavram yanılgılarının ortaya çıkarılmasında iki aşamalı kavram yanılgı testi, çoktan seçmeli testlerin dezavantajını ortadan kaldırabilmek amacıyla tercih edilmektedir (Karataş, Köse &Coştu, 2003). Çünkü çoktan seçmeli testlerin bir takım dezavantajları olmaktadır. Çoktan seçmeli testlerin dezavantajlarını Doğan (2014) şu şekilde açıklamıştır: - Okuma hızı değişkeni işe karışarak geçerliliği düşürebilmektedir.

- Üst düzey davranışları yoklamak zordur. - Hazırlanması zordur.

- Bilmeyen öğrencilerin de şans başarısıyla doğru cevap verme olasılığı vardır (Doğan, 2014, s. 261).

Araştırmada çoktan seçmeli testlerin dezavantajları göz önünde bulundurularak, veri toplama aracı olarak, iki aşamalı kavram yanılgısı “Başarı Testi” tercih edilmiştir. Başarı testinde 29 maddeden oluşan çoktan seçmeli her sorunun altında “Yukarıda işaretlediğiniz

seçeneğin sizin için neden doğru olduğunu açıklayınız.” kısmı yer almaktadır. İki aşamalı

testlerin açık uçlu maddesi öğrencilerin kavramlarla ilgili düşünme biçimlerini, muhakeme yeteneklerini daha iyi ölçebilmek ve kavramaların olup olmadığını tespit edebilmek amacına yönelik düzenlenmiştir.

Araştırmanın veri toplama aracında yer alacak kavramların belirlenmesi, araştırmanın kapsamı, güvenirliği ve geçerliliğinin artırılması amaçlarına yönelik araştırmacı tarafından “Öğretmen Görüşme Formu” geliştirilmiştir. Form, farklı okullarda görev yapan on iki (12) coğrafya öğretmeni ve iki (2) araştırma görevlisi olmak üzere toplam On dört (14) kişiye uygulanmıştır.

Görüşme formu, coğrafya eğitiminden iki alan uzmanı, ölçme ve değerlendirme alanından iki uzman olmak üzere toplam dört (4) akademisyenin görüşü alınarak oluşturulmuştur. Bunun yanı sıra görüşme formunun kavram listesinde yer almamasına rağmen

38

öğretmenlerin öğrencilerinde gözlemledikleri kavram yanılgılarını ayrıca yazmaları istenmiştir. Formdan alınan bazı öğretmen görüşleri tablo 6‟da yer almaktadır.

Tablo 6.

Öğretmenlerin Kavram Yanılgılarına İlişkin Görüşlerinden Örnekler

Öğretmen Görüşme Formu Öğretmenlerin Kavram Yanılgılarına İlişkin Görüşlerinden Örnek

İfadeler

1. Forma ait öğretmen görüşü

- Bizdeki sıkıntı görsel veri yetersizliğidir. Birebir görüp,

dokunup, koklamadıkça algılamaları zor. En çok bakı anlaşılmıyor. Nedenini hala çözemedim, anlamıyorlar. Yön duygusu gelişmemiş öğrencilerin. Bir de dünyanın güney yarımküresindekilerin neden aşağı düşmediklerini anlatmakta zorlanıyorum.

2. Forma ait öğretmen görüşü

- Antiklinal ve Senklinal, Bu iki terim sıklıkla

karıştırılmaktadır. Bu durumun nedeninin öğrencilerin oluşum sürecini anlamaması değil terimlerin Türkçe kökenli olmayıp söyleniş itibarıyla birbirlerine çok benzemeleridir.

- Regresyon ve Transgresyon, Bu iki terim sıklıkla

karıştırılmaktadır. Bu durumun nedeninin öğrencilerin oluşum sürecini anlamaması değil terimlerin Türkçe kökenli olmayıp söyleniş itibarıyla birbirlerine çok benzemeleridir.

- Erozyon ve Heyelan, Kütle hareketleri içerisinde yer alan

her iki süreçte çoğunlukla karıştırılmaktadır. Daha ziyade ikisi de toprağın hareket etmesi şeklinde düşünülmekte olup hareket hızı ve sebep olan etkenler göz ardı edilmektedir.

3. Forma ait öğretmen görüşü

- Haliçli kıyı tipi ve ria kıyı tipi, isim karmaşası yüzünden

öğrenciler tarafından karıştırılmaktadır. Normalde ria tipi kıyı olan İstanbul ilimizdeki „‟Haliç‟‟ semtinin isminden dolayı öğrenciler tarafından oluşum bakımından haliçli kıyı tipi olarak algılanmaktadır.

- Peribacalarının oluşumunda, bulunduğu iklimin kurak

olması ve bitki örtüsü bakımından fakir olması nedeniyle tamamen rüzgâr tarafından oluşturulan bir yer şekli olduğu yönünde bir kavram yanılgısı vardır. Bu kavram yanılgısı peribacalarının öğrenciler tarafından rüzgâr aşınım şekli olarak algılanmasına neden olmaktadır.

- Seki ile kanyon vadi basamaklı yapıları nedeniyle bazı öğrencilerde kavram yanılgıları olmaktadır.

4. Forma ait öğretmen görüşü

- Depremin Büyüklüğü ve Depremin Şiddeti: Medya da

çıkan haberlerden dolayı yanlış kullanılan terimler ile öğrencinin zihninde yerleşen terimler karışıklığa sebep olmaktadır.

- Kumsal ve Kumul: Terimlerin isimlerinin birbirine çok

benzer olması öğrencinin öğrenmesine dolayısı ile karıştırmasına sebep olmaktadır.

- Yontukdüz ve Aşınım Platformu: İki terimin

oluşmasındaki sebep aşındırma faaliyeti olduğu için öğrenci dalga/akarsu aşındırması ile oluşmuştur denilince yontuk düz (peneplen ) akıllarına gelmektedir.

5. Forma ait öğretmen görüşü - Horst, graben, sirk, birikinti yelpazesi gibi yer şekillerini

gözlerinde canlandıramadıkları için.

Not: 2014-2015 eğitim-öğretim yılı coğrafya öğretmenlerinin coğrafi kavramlara ilişkin görüşleri.

Öğretmen görüşme formundan elde edilen bilgiler ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2015-2016 eğitim-öğretim yılı için hazırlanan coğrafya 9. Sınıf ders kitabında yer alan kavramlar doğrultusunda başarı testinde yer alacak kavramlar belirlenmiştir. Hazırlanan

39

başarı testinin soru kökünde ve çeldiricilerinde kullanılan kavramlar tablo 7‟de yer almaktadır.

Tablo 7.

Yerin Şekillenmesi İle İlgili Başarı Testinde Yer Alan Kavramlar

Yerin Şekillenmesi Konusunda Başarı Testinde Yer Alan Kavramlar

- Antiklinal - Senklinal - Horst - Graben - Sirk - Falez - Plato - Ova - Delta - Vadi - Levha Hareketleri

- Levhalar (Okyanusal ve Kıtasal)

- Deniz İlerlemesi (Transgresyon)

- Deniz Gerilemesi ( Regresyon)

- Kıyı Oku

- Haliç

- Tombolo

- Lagün

- Heyelan

- Kıyı Tipleri (Ria, Dalmaçya, Limanlı, Enine ve

Boyuna Kıyı Tipleri)

- Depremin Şiddeti - Depremin Büyüklüğü - Akarsu Rejimi - Menderes - Yontuk Düz (Peneplen) - Aşınım Düzlüğü - Havza - Kırgıbayır - Peribacası - Dev Kazanı - Buzullaşma - Kıta Sahanlığı

- Karstik Şekiller (lapya, dolin, uvala, polye, obruk)

- Jeolojik devirler - Mantar Kaya - Şahit Kaya/Tepe - Hörgüç Kaya - Yardang - Krater - Kaldera - Maar - Baca - Batolit - Barkan Kumulu

- Fay ve Çeşitleri (Ters Fay, Normal Fay, Yanal

Atılımlı Fay)

- Kimyasal Çözünme

- Bakı

- Traverten

- Kaide Seviyesi (Denge Profili)

- Seki

- Lös

- Engebe

- Yükselti

- Erozyon

Veri toplama aracında kullanılacak kavramlar belirlendikten sonra coğrafya bölümünden iki alan uzmanı akademisyen ve iki ölçme ve değerlendirme uzmanı akademisyen görüşleri alınarak 35 maddelik çoktan seçmeli kavram yanılgısı testi hazırlanmıştır. Hazırlanan 35 maddelik çoktan seçmeli kavram yanılgısı testinin pilot uygulaması dokuzuncu sınıfta öğrenim gören toplam 209 lise öğrencisine uygulanmıştır. Testin geçerlik ve güvenirlik uygulamasının yapıldığı okullar tablo 8‟de gösterilmiştir.

Tablo 8. Ön Uygulama Okulları Listesi Ve Öğrenci Sayıları

Okul Listesi Öğrenci sayısı

1. Çorum İli Kargı İlçesi Kargı Fen Lisesi 120

2. Kayseri İli İncesu İlçesi Mustafa Özkan Anadolu Lisesi 89

40