ġikâyete Bağlı Ġcra Suçlarında KovuĢturma

ġikâyet, yetkili icra mahkemesine yapılır. ġikâyet dilekçesinin, yanlıĢlıkla Cumhuriyet Savcılığına verilmesi, hak kaybına yol açmaz ve sürelerin hesabında dilekçenin Cumhuriyet Savcılığına verildiği tarih esas alınır.250

Takip hukukundan kaynaklanan suçlara iliĢkin yapılan yargılamalarda Cumhuriyet Savcısı bulunmaz. Savcılık iddianamesi gerekli değildir.251

ġikâyet dilekçesinin, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 170. maddesi kapsamında iddianamenin bütün unsurlarını içermesi gerekmez; dilekçenin, Ģüphelinin isimleri ve Ģikâyet konusu ile ilgili bilgi ve belgeleri taĢıması yeterlidir.252

250

Yılmaz, İcra ve İflâs Kanunu Şerhi, s. 1402. 251

Pekcanıtez/Atalay/Sungurtekin/Özekes, İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, s. 542; Yılmaz, İcra ve

88

ġikâyet dilekçesini alan veya Ģikâyetçinin yaptığı sözlü beyanı hemen tutanağa geçiren icra mahkemesi, duruĢma için derhal bir gün ve saat tayin eder ve Ģikâyet olunana davetiye gönderir.253

Eğer Ģikâyetçi tanık göstermiĢse, tanık da duruĢmaya davet edilir (ĠĠK madde 349,I/cümle 2-3). Ġcra suçlarının yargılamasında, savunma hakkının kısıtlanmaması için duruĢma yapılması zorunludur. ġikâyet olunan, Ģikâyeti alan veya istinabe edilen icra mahkemesinin huzuruna gelmezse veya kendisini vekil ile temsil ettirmezse yahut bizzat hazır bulunmasına gerek görülürse kolluk kuvvetleri aracılığıyla mahkemeye getirilir. Bu suretle de bulundurulmazsa, yargılama onun yokluğunda görülür (ĠĠK madde 349/V). ġikâyet olunana gönderilen davetiyede, duruĢmaya gelmezse yargılamanın yokluğunda yapılacağı Ģerhinin yer alması gerekir.254_{Ancak, sanık ya da vekili duruĢmaya}

katılamayacağına iliĢkin bir mazeret dilekçesi sunmuĢ ise, bu mazeretin mahkemece kabulü halinde duruĢma ertelenir ve sanığın yokluğunda karar verilmez.255

Kanaatimce, icra ve iflâs suçları yönünden yapılan yargılamalarda sanığın savunmasının tespiti için davetiye gönderilmesi ve duruĢmalardan haberdar edilmesi zorunludur. Sanığa tebliğ yapılmadan, doğrudan hakkında hüküm veya karar verilemez. Ancak, sanık adresinden taĢınmıĢ ya da kendisine ulaĢılamıyor ise MERNĠS sisteminde kayıtlı bulunan adresine tebliğ iĢlemi sağlanır. Burada da bulunamaması halinde, kolluk marifeti ile zorla getirilmesine karar verilir. Tüm bu iĢlemler sonucunda hâlâ sanığa ulaĢılamaz ise, Ġcra ve Ġflâs Kanunu’nun 353/1’e giren disiplin veya tazyik hapsini gerektiren suçlar için gıyabında hüküm verilmesi yasaya engel teĢkil etmemektedir.

252 _{Yılmaz, İcra ve İflâs Kanunu Şerhi, a.g.e. s. 1403.}

253 _{Yargıtay 16. Hukuk Dairesi’nin 21.03.2007 tarih, 2007/937 Esas ve 2007/842 sayılı içtihadında,}

“İcra Mahkemesince yapılan yargılama sırasında borçlu sanığa duruşma davetiyesi tebliğ edilmeden yokluğunda beraat kararı verildiği gözetilmeden itirazı inceleyen Ağır Ceza Mahkemesince, İcra Mahkemesinden bu eksikliğin bu eksikliğin tamamlanmasını takiben bir karar verilmesini istemesi veya bizzat borçlu sanığa İcra ve İflâs Kanunu’nun 349. maddesine uygun olarak meşruatlı davetiye tebliğini müteakip savunmasını aldıktan sonra, gelmediği takdirde ise yokluğunda mahkumiyet kararı verilmesi gerekirken, bu usule uyulmadan sanığın savunma hakkı da kısıtlanmak suretiyle verilen 10 gün disiplin hapsi cezası usul ve yasaya aykırıdır” denilmektedir. (EriĢim: UYAP BiliĢim Sistemi).

254

Yılmaz, İcra ve İflâs Kanunu Şerhi, s. 1405. 255

89

ġikâyetçi, kabul edilebilir özrü olmaksızın duruĢmaya gelmezse ve kendisini vekil ile temsil de ettirmezse Ģikâyet hakkı düĢer (ĠĠK madde 349, VI).

DuruĢmada, Ģikâyet edenin icra suçuna iliĢkin iddiaları, yargılanan sanığın ise savunması alınarak duruĢma kaydı tutanak altına alınır. Bunun dıĢında tanıklar dinleniyor ise buna iliĢkin alınan beyanlarda duruĢma tutanağına geçer. Yargılama için leh ve aleyhte olan tüm deliller icra mahkemesi hâkimi tarafından araĢtırılabilir.256

Yargılama iĢlemlerinde, Ģikâyetçinin yalnızca sözlü Ģikâyet beyanında ya da yazılı Ģikâyet dilekçesinde ileri sürdüğü Ģikâyetlere yönelik icra suçu yargılaması yapılabilir. Açılan davada, sonradan Ģikâyet edenin sanığa baĢka bir suçu isnat etmesi mümkün değildir. Her halükarda Ģikâyet edilen için yalnızca Ģikâyet edildiği suç yönünden ceza verilebilir.257

ġikâyete iliĢkin talebin doğru bir Ģekilde değerlendirilmesi, icra suçunun oluĢup oluĢmadığı, suçun oluĢtuğu tarih ve hak düĢürücü sürelerin tespiti için icra takip dosyasının mahkeme dosyasının içerisine alınması gerekir. Günümüzde dosya iĢlemlerinin UYAP sistemi aracılığıyla elektronik ortamlarda yapıldığı dikkate alındığında, bu tür iĢlemler kolaylıkla yapılabilmektedir. Tetkik edilen icra dosyasındaki detaylar mahkemece duruĢma tutanağına geçilir. Eğer, daha önce Ģikâyet yoluna baĢvurulmuĢ ise, yalnızca icra dosyasının alınması yeterli olmayacaktır. Bununla birlikte icra mahkemesi tarafından verilen kararın bulunduğu dosya da itirazı değerlendiren mercii tarafından istenilmelidir.258

Ġcra mahkemesi davaya konu Ģikâyeti değerlendirmek üzere, sanık, müĢteki ve bildirilmiĢ ise tanıkların beyanlarını alarak, dava taraflarının ileri sürdüğü delilleri toplar. ġikâyetçi, dilekçesinde veya sözlü beyanında göstermiĢ olduğu deliller ile bağlıdır (ĠĠK madde 351/1). ġikâyet olunan, savunması için tahkikatın geniĢletilmesini ancak bir kez isteyebilir.259

256

Çetin, a.g.e. s. 58. 257 _{Kürtül, a.g.e. s. 538.}

258 _{MuĢul, İcra ve İflas Hukuku, s. 140.}

90

Yargılama sonunda mahkeme tarafından verilen kısa kararda, sanığın adı soyadı, kimlik bilgileri, kararın türü, ilgili kanun maddeleri, suç türü, cezanın miktarı, yargılama giderleri, tarafların kullanacağı kanun yolları ve buna iliĢkin süreler yazılır. Daha sonra yazılan gerekçeli kararda ise, suç oluĢmuĢ ise delilleri ile değerlendirilmesi ve dayanaklar detaylı bir Ģekilde açıklanır. Ġcra mahkemesi, iki tarafın ifadelerini, bütün delillerini, iddia ve savunmalarını dinledikten sonra en geç beĢ gün içinde kararını verir ve karar özetini Cumhuriyet Savcısına bildirir. Takibi Ģikayete bağlı suçlarda icra mahkemesi, dava ve cezanın 354’üncü maddede yazılı sebeplerle düĢeceğini kararında belirtir (ĠĠK madde 352/I).260

Kanunun On altıncı babında (m. 331-354) yazılı suçlardan takibi Ģikayete bağlı olanlarda, Ģikayetçi feragat ederse veya borcun sona erdiği tespit olunursa, dava ve bütün sonuçları il birlikte verilen ceza da düĢer (ĠĠK madde 354/I). Ġcra mahkemesinin bu bap (m. 331-354) hükümlerine göre verdiği tazyik hapsine veya disiplin hapsine iliĢkin karar, kesinleĢtiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra yerine getirilmez (ĠĠK madde 354/II).261

Eğer, mahkeme yargılama sonucunda, sanık tarafından icra suçunun iĢlenmediğine karar verir ya da Ģikâyet konusunun suç teĢkil etmediği kanaatine varılırsa, sanık hakkında bu kez beraat kararı verilecektir. Ġcra mahkemesi verdiği beraat kararı sonucunda, yargılamaya iliĢkin giderleri Ģikâyette bulunan alacaklı üzerine bırakacaktır. Ayrıca, sanık mahkemede kendisini vekil ile temsil ettiriyor ise, hesaplanacak vekâlet ücretinin de Ģikâyette bulunan alacaklı tarafından ödenmesine karar verecektir.262