Đ stihdam Hizmetleri ve Đş Arama Yardımları

Đstihdam hizmetleri ve iş arama yardımları, esasen, iş aramanın etkinliğini geliştirmeyi amaçlayan tüm koşulları içermektedir. AB. üyesi pek çok ülkede, kamu ve özel sektör hizmetlerinin bir arada bulunmasına rağmen, kamu istihdam hizmetleri ve iş arama yardımları açıkça önceliklidir. Özel sektör istihdam hizmetleri, daha ayrıcalıklı ve beyaz–yakalı çalışanlara yönelik iken; kamu istihdam hizmetleri, genellikle, dezavantajlı olanlara ve uzun süreli işsizlere yönelmektedir. Eğer işsiz bireyin denetlenen iş arama davranışı yetersizse ya da kabul edilebilir bir iş teklifi

239 _{KAPAR; Aktif, s. 359.; DAR, TZANNATOS; s. 28.}

işsiz birey tarafından reddediliyorsa, işsizlik yardımı miktarının azaltılması gibi yardım yaptırımları uygulanmaktadır241.

Kamuda olduğu kadar özel sektörde de istihdam hizmetlerine yönelik politikalar, stratejiler ve programlar pek çok ülkede önemli rol oynamaktadır. Ancak ülkelerin benimsediği politikalar ve stratejiler ile yürüttüğü programlar, her bir ülkenin ekonomik, sosyal, siyasal, finansal ve kültürel koşullarına göre değişmektedir. Bu hizmetlerin, en genel anlamda, temel amacı, çalışanların mübadele edilmesini kolaylaştırmaktır. Çünkü istihdam hizmetleri, iş arayanların istihdam olanakları hakkında bilgi sahibi olmalarına ve iş bulmalarına yardımcı olan ve iş arayanlar (işgücü arzı) ile işverenleri (işgücü talebini) etkin bir biçimde karşılaştıran ve bunların doğru eşleşmesini sağlayan hizmetlerdir242.

Geçmişte, temel istihdam hizmetleri işgücü arzı ile işgücü talebinin basit bir biçimde eşleştirilmesi amacıyla başlatılmıştır. Ancak bu programlar günümüzde daha geniş bir anlamı içermektedir. Buna göre, istihdam hizmetleri programları, bireylerin işgücü kapasitelerinin değerini anlamalarına yardımcı olmak ve yeni becerileri geliştirmek gibi aktif yerleştirme hizmetlerini de içermektedir243.

Đş arama yardımlarına ilişkin programlarda öncelikle, iş arayanlara niteliklerine uygun boş işler hakkında bilgi verilmektedir. Aynı zamanda, iş arama yöntemleri ve iş görüşmesi teknikleri konusunda eğitim sunulmakta, işsizleri bir araya getiren iş klüpleri kurulmaktadır. Ayrıca, programların işsizlerin çalışma davranışını geliştirmek ve çalışma isteğini arttırmak gibi amaçlara da hizmet etmesi beklenmektedir244.

Danimarka’da istihdam hizmetleri, belediyelerin sorumluluğundadır. Yerel yönetimler, sigortalı iş arayan ya da yardım alan gibi statülerini göz önünde

241 _{Jochen KLUVE; “The Effectiveness of European Active Labor Maket Policy,” IZA}

(Forschungsinstitut zur Zukunft der Arbeit Institute for the Study of Labor). Discussion Paper No. 2018, March 2006, s. 5

242

David FRETWELL; Susan GOLDBERG; “Developing Effective Employment Services,” The World Bank. Discussion Paper No. 208, Washington, 1993, s. 1.

243 _{A. k.; s. 2.}

bulundurmayarak tüm işsiz bireyler için paket halinde sunulan bir hizmet sağlamaktadır. Aktif programları yürütmek amacıyla her bir yerel yönetimde bir istihdam komitesi kurulmuştur. Bu istihdam komiteleri, sosyal tarafların temsilcilerini içermektedir ve bu komitelere yerel yönetimler başkanlık etmektedir. Bunun yanında, genel anlamda hükümet, sosyal yardımlardan yararlanma hakkı olanları işe alması için özel sektöre destek sağlamaktadır245.

Yine Danimarka’da istihdam hizmetleri ve iş arama yardımlarına ilişkin olarak bir takım düzenlemelere gidilmiştir. Buna göre, 2006 yılında Đstihdam Bakanlığı, işsiz bireylere işsizliklerinin ilk haftalarında ve aylarında erken müdahalenin artırılması amacıyla yeni teşvikler ortaya koymuştur. Buna göre, yeni programda katılımcılara işsizliklerinin ilk ya da ikinci haftasından sonra faaliyetler hakkında bilgilendirme amacıyla bir bilgi mektubu gönderilmektedir. Bunun yanında, işsiz kalan bireylerin işsizliklerinin beş ya da altı haftasından sonra iki haftalık bir yoğun iş arama kursu sağlanmaktadır. Ayrıca, işsizlere iki haftaya kadar tavsiyede bulunması amacıyla iş ve işi bulma merkezi elemanlarıyla görüşmeleri konusunda bir zorunluluk getirilmiştir. Son olarak, işsizliğin dört ayından sonra işsiz birey en azından üç ay boyunca yoğun etkinleştirme programında yer almalıdır. U yeni yaklaşım, yeni işsiz kalmış bireyler için iş aramada yoğun danışma ve eğitimle bütünleşmiştir246.

Avrupa işgücü piyasalarında aynı anda hem yüksek işsizlik düzeyleri, hem de oldukça fazla düzeyde açık işler söz konusu olabilmektedir. Bu durum, açık işler ile iş arayanlar arasında etkin bir eşleşme sağlanamadığını göstermektedir247. Şekil 6’da yer alan eğri, işsizlik ile açık iş oranları arasındaki tipik ilişkiyi göstermektedir.

245 _{DAGUERRE, ETHERINGTON; s. 14.}

246 _{EUROPEAN COMMISSION; Observatory, s. 31.}

Şekil 6: Farklı Ülkelerde Açık Đş ve Đşsizlik Oranları

Kaynak: EC.; Skills, s. 11.

Şekil 6’da yer alan eğrinin aşağıya doğu hareketi, şekilden de anlaşılacağı üzere, yüksek işsizlik oranını ve daha az sayıda açık işi göstermektedir. Đşsizlik ve açık iş oranlarının düşük olduğu Lüksemburg, Slovenya, Đsveç, Bulgaristan, Litvanya, Đngiltere, Estonya, Kıbrıs ve Đspanya gibi eğrinin alt kısmında kalmış ülkelerde eşleşme süreci oldukça iyi bir durumu yansıtmaktadır. Bir başka ifadeyle, işsizler, açık işlere yerleşmişlerdir. Buna karşılık, Almanya, Belçika, Polonya, Yunanistan gibi eğirinin üst kısmında kalmış olan ülkelerde hem açık işler, hem de işsizlik oranı yüksek düzeylerde seyretmektedir. Dolayısıyla, açık işler ile işsizlerin etkin biçimde karşılaşamadıkları anlaşılmaktadır.

Đş arama yardımlarına ilişkin programlar, çeşitli gruplardan oluşan işsizler ve iş arayanlara destek olmayı amaçlamaktadır. Buna göre, bu programlar örneğin Đngiltere’de uzun süreli işsizlere, ABD.’de sosyal yardım alan kadınlara, Kanada’da endüstriyel yeniden yapılanma sonucu işten çıkarılanlara ve Hollanda’da gençlere yönelik olabilmektedir. Đş arama yardımlarının en başarılı aktif işgücü piyasası politikası olarak ifade edilmesinin nedeni, bu yardımların düşük düzeyde maliyetlerle gerçekleştirilmesidir. Ancak, genel anlamda, programların uygulanması açısından en önemli unsur, ülkelerin ekonomik büyüme ya da durgunluk döneminde olup

Belçika Kıbrıs Estonya Litvanya Đngiltere Lüksemburg

Slovenya Đsveç Bulgaristan

Đspanya Slovakya ÇekCumhuriyeti L et o n y a Malta Romanya Finlandiya Macaristan Yunanistan Polonya Almanya Etkineşleşme Daha az etkin eşleşme Đşsizlik oranı A çı k i ş o ra n ı

olmamasıdır. Bu bağlamda, ekonominin durgun olduğu dönemlerde programların başarısı azalmakta iken; ekonomik büyüme dönemlerinde ve bu anlamda yeni işlerin yaratıldığı dönemlerde programlar yüksek başarı sergilemektedir248.