Üzerinde İstihkak İddiası Bulunan Malların İstinabe Yolu İle Haczi

Bu tez çalışmamızda istihkak iddiası konusunda ayrıntılara girilmeyecek sadece istinabeye ilişkin konular inceleme konusu yapılacaktır²²⁶.

Haczedilen bir mal üzerinde, üçüncü bir kişinin mülkiyet veya rehin hakkı gibi bir hak sahibi olduğunu ileri sürmesine “istihkak iddiası” denir²²⁷. İstihkak iddiasını

224 KURU-İcra I, s. 625.

225 KURU-İcra I, s. 649;

226 İstihkak davası ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz: ERİŞ, Gönen: Hacizden doğan İstihkak Davaları, 1991; POSTACIOĞLU, İlhan: Mahcuz Mal Üzerinde üçüncü Şahsın İstihkak İddiası, (İBD. 1951/3, s.

161-167), (POSTACIOĞLU-İstihkak); UYAR-Talih: Hacizden Doğan İstihkak Davaları, (İBD. 1985/7-8-9, s. 560-594), (UYAR-İstihkak); UYAR, Talih: İcra Hukukunda İstihkak İddiasına İtiraz Edilmesi, (Kırıkkale Bar. D. 1994/1-2, s. 8-13), (UYAR-İstihkak İddiasına İtiraz Edilmesi); UYAR, Talih: İstihkak Davasının Sonuçları, (TBBD. 1994/3, s. 346-371), (UYAR-Sonuçlar); UYAR, Talih: İstihkak Davasında İspat Yükü ve Kanıtlar, (İBD. 1994/1-2-3, s. 102-130), (UYAR-İstihkak Davasında İspat).

227 YILMAZ-Hukuk Sözlüğü, s. 580; KURU / ARSLAN / YILMAZ-İcra, s. 315; MUŞUL, s. 608; KURU, Baki: İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, İstanbul 2004, (KURU-İcra El Kitabı), s. 467; “İstihkak iddiası,

ileri sürme hakkı İcra ve İflas Kanununda sadece borçluya ve istihkak iddiası sahibi üçüncü kişiye tanınmıştır (İİK m. 96/1).

Borçlu, haciz sırasında hazır ise, haczedilen malın üçüncü kişiye ait olduğunu veya üzerinde üçüncü kişi yararına rehin hakkı bulunduğunu haczi yapan icra müdürüne bildirir. Borçlunun bu beyanı üzerine mal yine haczedilir fakat bu iddia haciz tutanağına geçirilir. Üzerinde istihkak iddiası bulunan mal borçlunun yokluğunda haczedilmişse, borçlu malın haczedildiğini öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde istihkak iddiasını ileri sürebilir (İİK m. 96,III).

Üçüncü kişi, malın borçlunun elinde haczedildiği sırada hazır bulunmuş ise hacizden itibaren yedi gün içinde, istihkak konusu mal üçüncü kişinin yokluğunda haczedilmiş ise, haczi öğrendiği andan itibaren yedi gün içinde istihkak iddiasını ileri sürebilir. Aksi halde aynı takipte istihkak iddiasını ileri sürmek hakkını kaybeder (İİK m. 96,III).

İstihkak iddia edilen malın istinabe yolu ile haczi mümkündür. Bu durumda istihkak iddiası, istinabe eden icra dairesine mi, yoksa istinabe olunan icra dairesine

haczedilen malların haciz takibinde bulunan alacaklının alacağı için satılmasına, üçüncü şahsın ayni veya şahsi bir hakka dayanarak mani olmasıdır.”, BERKİN-İcra Rehberi, s. 274; “Alacaklı ve borçlu dışındaki üçüncü bir kişinin, haczedilen bir mal üzerinde, bu haczin tamamen kaldırılması yada sınırlandırılması sonucunu doğuran bir hakka sahip olduğunu ileri sürmesine istihkak iddiası denir.”

ASLAN, Kudret: Hacizde İstihkak Davası, Ankara 2005, s. 270; Başka tanımlar için bkz: UYAR, Talih: İcra Hukukunda İstihkak Davaları, İzmir 1994, (UYAR-İstihkak Davaları), s. 124;

HÜDAYİOĞLU, Behçet: 538 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikleriyle İcra ve İflas Kanunu ve Tatbikatı, Ankara 1967, s. 131.

mi yapılacaktır? Bu konuda ikili bir ayrım yapılır. Buna göre, haciz yapılırken ileri sürülen istihkak iddiası istinabe olunan icra müdürüne bildirilir ve onun tarafından haciz tutanağına geçirilir. Hacizden sonra, yani haczin öğrenilmesinden itibaren yedi gün içerisinde yapılan istihkak iddialarının ise, istinabe eden icra dairesine bildirilmesi gerekir²²⁸.

Üzerinde istihkak iddiası bulunan mal haczedilince, bu husus haciz tutanağına geçirilir. Bunun üzerine icra dairesi, üçüncü kişinin istihkak iddiasını alacaklıya ve borçluya bildirir. Bu bildiriyle, alacaklı ve borçluya istihkak iddiasına karşı varsa itirazlarını bildirmeleri için üç günlük süre verilir. Bu husus, istihkak iddiası bulunan malın istinabe yolu ile haczi halinde de uygulanır. Buna göre, bir mal üzerinde istihkak iddiası olmasına rağmen haczedilmişse, istihkak iddiası istinabe olunan icra dairesine bildirilmiş olsa bile, istinabe eden icra dairesi, istihkak iddiasını alacaklıya ve borçluya bildirir ve itirazları varsa bildirmeleri için üç günlük süre verir. Yani, İcra ve İflas Kanununun 96. ve 97. maddesinin birinci fıkrasındaki işlemler istinabe eden (takibin yapıldığı) icra dairesi tarafından yapılır²²⁹.

Alacaklı ve borçlunun üç gün içinde istihkak iddiasına itiraz etmesi üzerine, icra müdürü istihkak iddiası ile ilgili dosyayı hemen icra mahkemesine verir (İİK m.

97,I). Dosyanın verileceği icra mahkemesi, asıl takibin yapıldığı icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesidir. İstihkak iddia edilen malın istinabe yolu ile haczedilmiş olması halinde de, istihkak iddiası dosyası, istinabe eden icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine verilir. Dosyayı alan icra mahkemesi önce takibin

228 KURU, Baki: İcra ve İflas Hukuku C. II, İstanbul 1990, (KURU-İcra II), s. 971-972.

229 MUŞUL, s. 614;

devamına veya ertelenmesine karar verir (İİK m. 97,I). Bu kararı istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişiye bildirir. İcra mahkemesi istihkak iddiasının esası hakkında karar veremez²³⁰.

İcra mahkemesinin takibin devamına veya ertelenmesine karar vermesi üzerine, üçüncü kişi bu kararın kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren yedi gün içinde icra mahkemesinde istihkak davası açabilir. İstihkak davasına, hangi yer icra mahkemesinde bakılacağı konusunda İcra ve İflas Kanununda bir hüküm bulunmamaktadır. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 512. maddesine göre, hacizde istihkak davası için yetkili icra mahkemesi, icra takibinin yapıldığı veya hacizli malın bulunduğu yerdeki icra mahkemesidir²³¹. Buna göre haciz, icra takibinin yapıldığı icra dairesi tarafından konulmuş ise, istihkak davası da orada açılır²³². Haczedilen mal istinabe yolu ile malın bulunduğu yer icra dairesi tarafından haczedilmişse (İİK m. 79,II), istihkak davası hacizli malın, yani istinabe olunan icra dairesinin bulunduğu yerde de açılabilir²³³. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun

230 KURU-İcra II, s. 982

231 Kanaatimizce, istihkak davasında yetkiye ilişkin bu hükmün Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda düzenlenmiş olması isabetsizdir. Böyle bir hükmün istihkak davasını düzenleyen İcra ve İflas Kanununda yer alması daha uygun olurdu.

232 KURU- Usul I, s. 535-536; KURU- İcra II, s. 1019; UYAR-İstihkak Davaları, s. 318; OLGAÇ, Senai: İcra-İflas, C. I, Ankara 1978, s. 834; OLGAÇ, Senai /KÖYMEN, Haydar: Kazai ve İlmi İçtihatlarla Türk İcra ve İflas Kanununu, İki Cilt Bir Arada, İstanbul, 1965, s. 802; ASLAN, s. 332.

233 UYAR-İstihkak Davaları, s. 161; KURU- İcra II, s. 1017; ASLAN, s. 331; Kuru- Usul I, s. 525;

TEKİNAY, Selhattin Sulhi: Hacizden Mütevellit İstihkak Davaları, İstanbul 1953, s. 56.

512. maddesindeki “haczin vaz olunduğu” deyimini, icra takibinin yapıldığı (haczi koyduran) icra dairesinin bulunduğu yer olarak anlamak gerekir²³⁴.

Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 20.9.2005 T., 2005/4510 E. ve 2005/8133 K.

sayılı ilamında²³⁵ Taşınır mala ilişkin istihkak davalarının HUMK'nun 512 ve 9.

maddeleri gereği a ) Asıl icra takibinin yapıldığı ( HUM K md. 512 ) b ) Haczi uygulayan talimat İcra dairesinin bulunduğu ( HUMK md. 512 ) c ) Davalının ikametgahının bulunduğu ( HUMK md. 9. ) d ) Haczin uygulandığı yer ile eşyanın bulunduğu yerin farklı olması halinde eşyanın bulunduğu yerdeki icra mahkemesinde açabileceği Yargıtay'ın oturmuş ve yerleşmiş görüşlerindendir.

İstihkak davası bu yetkili icra mahkemelerinin birinde açıldığı takdirde mahkemece yetkisizlik kararı verilemez.” görüşüne yer verilmiştir. Yine Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin 12.02.1974 T., 1974/261 E. ve 1974/321 K. sayılı ilamında²³⁶ “….Haciz, eşyanın bulunduğu mahalde Manyas İcra Memurluğunca yapılmıştır. H.U.M.K. nun 512. maddesindeki istihkak davasının eşyanın bulunduğu mahal mahkemesinde de açılabileceği hükmü nazara alınmadan olayda tatbik yeri olmayan İcra ve İflas Kanununun 360. maddesinden söz edilerek davanın yetki yönünden reddedilmiş olması bozmayı gerektirir…” görüşüne yer verilmiştir²³⁷.

234 KURU-İcra II, s. 1018-1019; UYAR, Talih: İcra Hukukunda Yetki Görev ve Yargılama Usulü, Manisa 1983, (UYAR-Yetki), s. 62-63.

235 Kazancı Bilişim-İçtihat Bilgi Bankası/Yargıtay Kararları/Daire Endeksi/Y21. HD.

236 (YKD., 1976, C, II, S. 1, s. 69-70).

237 Benzer yöndeki kararlar için bkz: 13. HD., 16.10.1978 T., 1978/3236 E. ve 1978/4155 K. ve 15.

HD., 17.03.1992 T., 1992/1034 E. ve 1992/1341 K. sayılı ilamları.

Haczin istinabe yoluyla yapıldığı hallerde, genellikle eşyanın bulunduğu yer ile istinabe olunan icra dairesinin bulunduğu yer aynı olmakla beraber, nadiren de olsa, hacizli mal istinabe olunan icra dairesinin bulunduğu yerin dışında olabilir²³⁸. Böyle bir durumda istihkak davası, eşyanın bulunduğu yerde açılabileceği gibi, istinabe olunan icra dairesinin bulunduğu yerde de açılabilmelidir²³⁹.

IV. İstinabe Olunan İcra Dairesince Yapılan Haciz İşlemlerine Karşı