Örgütsel Ustalık Çeşitleri

Alanyazında yer alan çalışmalara göre, organizasyonların, yapılarının ve stratejilerinin uyumlu bir şekilde çalışmasında, yapısal ve içeriksel (bağlamsal) ustalık üzerinde durulmaktadır (Afacan Fındıklı ve Pınar, 2014, s. 158). İlgili alanyazında öncü araştırmacılar, örgütsel ustalığın farklı çeşitlerini ortaya koymuşlardır. Bunlardan alanyazında üzerinde en çok durulanı Birkinshaw ve Gibson, (2004)’un ikili sınıflandırmasıdır. Bu sınıflandırmaya göre örgütsel ustalığın “yapısal ve içeriksel (bağlamsal)” ustalık olarak iki gruba ayrıldığı görülmektedir (Birkinshaw ve Gibson, 2004, s. 50). Yapısal ustalık türünde, en önemli görev üst yönetim takımındadır. Üst yönetim takımı, organizasyonu, örgütsel, zamansal ve alansal olarak farklı yapılara ayrıştırarak yönetir. İçeriksel ustalık ise araştırma ve yararlanma faaliyetlerinin bir arada yürütülmesini temel alır. Örgüt elemanlarının beşerî değerleri ile de ilgilenir (Gözen, 2018b, s. 55-57).

Yapısal ve içeriksel ustalık temelde birbirinden ayrılan birçok özelliğe sahiptir. Bu özellikler karşılaştırmalı olarak Birkinshaw ve Gibson (2004, s. 50)’un yaptığı çalışmadaki haliyle Çizelge 10’da aktarılmıştır. Fakat bu ayrıma karşın yapısal ve işlevsel ustalık, birbirini tamamlayabilen özelliklere sahiptir.

Yapısal ustalık araştırma ve yararlanma stratejilerinin yapısal düzenlemelerle sağlanmasıyla ifade edilebilirken, içeriksel ustalık, örgütün kültürel değerleri ve normlarının oluşmasına imkân verir (Özbebek Tunç, 2017, s. 28).

Çizelge 10. Yapısal Ustalık ve İşlevsel Ustalık Arasındaki Farklılıklar Yapısal Ustalık İçeriksel Ustalık Ustalık nasıl gerçekleşir?

İş birliği odaklı ve uyumluluk odaklı etkinlikler ayrı birim ya da

gruplarda yapılır

Bireysel işçiler zamanlarını iş birliği odaklı ve uyumluluk odaklı etkinlikler

arasında böler

İş birliği ve uyumluluk arasındaki ayırım hakkında karar nerede

oluşturulur?

Örgütün başında

Ön sırada- satıcılar, işletme kontrolcüleri, ofis işçileri

tarafından

Üst yönetimin rolü

Yapıyı tanımlamak iş birliği ve uyumluluk arasında

değiş-tokuş yapmak

Bireylerin rol oynadığı örgütsel içeriği geliştirmek

Rollerin türü Oldukça açık bir şekilde

tanımlanmış Oldukça esnek

İşçilerin Yetenekleri Daha uzmanlar Daha kültürlüler Kaynak: Birkinshaw, Julian ve Cristina Gibson 2004 “Building Ambidexterity in to an Organization” MIT Sloan Management Review Summer 2004 Vol:45 No:4.

Çizelge 10’da da görüldüğü gibi yapısal ustalıkta yöneticiler veya yönetim organları ön planda olmasına karşın, içeriksel (bağlamsal) ustalıkta alt çalışanlar ya da örgüt içi bireyler daha ön planda olmakta, süreç onların üzerinden yürütülmektedir.

2.2.4.1. Yapısal Ustalık

Örgütsel ustalığın yapısal ustalık boyutu, örgütte var olan birbirine ters ve birbirine tezat sorunların aynı zamanda dengelenmesi ile ilgilidir. Bu yönüyle yapısal ustalık, farklı işler için farklı gruplar oluşturmayı gerektirmektedir (Birkinshaw ve Gibson, 2004, 49). Yapısal ustalık üzerine çalışma yapan araştırmacılar gerek örgütsel yapı gerekse bu doğrultudaki stratejilerden faydalanma yoluyla araştırıcı ve yararlanıcı stratejilere odaklanmıştır (Afacan Fındıklı ve Pınar, 2014, s. 158). Örgütsel ustalık ile ilgili araştırmalarda yapı ile ustalık ilişkisine yaklaşımın ana fikri, birbirinden farklı faaliyetler için farklı yapılar oluşturmak düşüncesine dayanır. Duncan, bu düşünce ile yola çıkarak “ikili yapılar” olarak adlandırdığı yapıları önermiştir. Bu yaklaşıma göre, işletmelerin yararlanıcı veya araştırıcı faaliyetleri yerine getirecek birimlerin oluşturulması gerekmektedir. Yaklaşım bu yönüyle, yapısal ustalık olarak adlandırılmaktadır (Özbebek Tunç, 2017, s. 25). Örgütsel ustalığın yapısal öncülleri ile ilgili araştırmalar, ayrı birer organizasyon birimleri yaratmaya ve yenilikçiliğin elverişliliğini teşvik etmek için resmi ve gayri resmi koordinasyon mekanizmalarının

kullanılmasına odaklanmıştır. Yapısal açıdan ustalık değerlendirildiğinde, işletmelerin kısa vadeli verimlilik ve uzun vadeli yenilik sağlayan karmaşık örgütsel tasarımları yönetme kabiliyeti olarak kabul edilebilmektedir (Salehi ve Yaghtin, 2014, s. 49).

Yönetim süreçlerinde araştırıcı ve yararlanıcı faaliyetler için oluşturulan yapılar, teşvik ve kontrol süreçleriyle dizayn edilmektedir. Bu yönetim faaliyeti, örgütlerin başında bulunan yönetim kadrolarının sorumluluğu altındadır. Bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesi, yönetim mekanizmalarının, işletme dışı çevre gelişmelerini yakından takip etmesi ve geleceğe dair yönelimleri belirlemesine dayanmaktadır. Bu durum, işletmelerinin genel başarısının, yönetim mekanizmalarının özelliklerine bağlı olduğunu göstermektedir (Özbebek Tunç, 2017, s. 26). Yönetim mekanizmalarının başında bulunan yöneticilerin liderlik özellikleri, alanda yapılan birçok araştırmanın da gösterdiği gibi yönetim mekanizmalarında ve bununla birlikte örgütsel başarılarda oldukça etkilidir.

Örgütsel ustalığın bu türünde sorumluluk, üst yönetim takımındadır. Üst yönetim takımı veya yöneticilerin, yeni birimler oluşturmak, farklı yapıdaki birimleri yönetmek, bu birimlere gerektiğinde müdahale etmek ve bu birimler arasında koordinasyon sağlamak gibi misyonları vardır. Bu yönleriyle yapısal ustalığın örgütsel ayrışma, zamansal ayrışma ve alansal ayrışma olarak üç farklı ayrışma ekseninde oluştuğu kabul edilebilmektedir (Gözen, 2018, s. 55-56).

2.2.4.2. İçeriksel (Bağlamsal) Ustalık

Araştırma ve yararlanma faaliyetlerinin aynı anda yürütülmesi temeline odaklanan içeriksel (bağlamsal) ustalık, Birkinshaw ve Gibson (2004) tarafından ortaya atılmıştır. Bu araştırmacılara göre, bir olay veya sürecin içinde bulunduğu şartlara göre “zorlama, disiplin, destek ve güvene” dayanan değerler vasıtasıyla örgütsel ustalık sağlanabilmektedir.

Örgütsel ustalığın geleneksel görüşü girişimlerin ve etkinliklerin yapısal ayrımı etrafında dönmektedir. Bireysel seviyede dışa vuran içeriksel ustalık kavramı, tamamlayıcı bir süreci temsil etmektedir (Bouzdine-Chameeva ve Dupouet, 2008). İçeriksel ustalık adaptasyon ve düzenleme faaliyetlerinin aynı zamanda yerine getirilmesine dayanmaktadır. İçeriksel ustalık yapısal ustalığa alternatif değildir ama oldukça bütünleyicidir. Nihai amaç olabildiğince hızlı bir şekilde ana örgütle yeniden

bütünleşme olmasıdır. Bağlamsal ustalık hem ayrım hem de yeniden bütünleşme süreçlerini geliştirebilmektedir (Birkinshaw ve Gibson, 2004, s. 55).