Dışsal prestij algılamaları, gerçeği yansıtsın ya da yansıtmasın işgören bağlılığını ve örgütten ayrılma niyetini etkileyebilmektedir. Araştırma bulguları, işgörenin çalıştığı örgüte yönelik işgörenin bağlılığını ve özdeşleşmeyi etkileme ve şekillendirmede
prestijin önemini ortaya koymaktadır.195 Özellikle hizmet sektöründe düşük işgören
bağlılığı ve personel devri önemli sorunlar olduğundan hizmet örgütlerinin olumlu algılanan dışsal prestije sahip olması gerektiğini ortaya koymaktadırlar.
Bir örgütün algılanan dışsal prestiji, bireysel süreklilik, bireysel farklılık ve kendini zenginleştirmeye (kendini daha pozitif değerlendirme) katkıda bulunduğunda çekici olmaktadır. Bir örgütün dışsal imajı, kendi algısına benzerlik derecesi kadar bireye çekici gelebilir. Yani insanlar dışarıdakilerin örgütlerinin aynası olarak kendilerini gördüklerine inandıklarından, yapılandırılmış imaj, onların tutarlı bir duyuya sahip olmalarına yardımcı olmaktadır. Bireyler, örgüte üyeliklerinin sosyal değerini değerlendirmek için kamuoyunun görüşünü yansıtan yapılandırılmış dışsal imajı kullanır. Bir örgüt üyesi dışarıdakilerin örgütü pozitif olarak gördüğüne inanırsa, o
örgütün yansıtılan imajının iyi olduğunun işaretidir.196
İşgörenlerin yüksek motivasyonu ve örgütle özdeşleşmesi, algılanan dışsal prestijin bir fonksiyonudur. Algılanan dışsal prestijin özellikle örgütlerde özdeşleşme üzerinde güçlü
bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.197 Çünkü algılanan dışsal prestij bireylerin
194
Marjon Witting, “Relations between Organizational Identity, Identification and Organizational Objectives: An Empirical Study in Municipalities”, Afstudeerartikel voor de opleiding Toegepaste Communicatiewetenschap Universiteit Twente, Enschede, 3 Maart 2006, p.1-19.
195
Carmeli and Freund, 2009, p.236–250.
196
J. Bryan Fuller, Laura Marler, Kim Hester et al. “Construed External Image and Organizational Identification: A Test of the Moderating Influence of Need for Self-Esteem”, The Journal of Social Psychology, Vol. 146, No. 6, 2006, p.701-716.
197
saygı ve tanınma gereksinimlerini karşıladığından özdeşleşme için pozitif bir durum
yaratır.198
Özellikle turizmin önemli bir öğesi olan konaklama işletmelerinde hizmetlerin soyut olma niteliği, algılanan dışsal prestiji daha önemli hale getirmektedir. Şüphesiz fiziksel ortam, yönetimin tutumu, çalışan teması, hizmet kalitesi, kurum kimliği gibi faktörler algılanan dışsal prestiji etkileyebilmektedir. Konaklama işletmelerinde müşteriler açısından algılanan dışsal prestij ile hizmet kalitesi algıları ve tekrar satın alma davranışları arasında bağ kurmak zor değildir. Çünkü birincil paydaşlar (müşteriler, çalışanlar ve tedarikçiler) ürün ve hizmet sunumunda marka ve kalite kadar örgütün algılanan dışsal prestijini de önemsemektedirler. Yani olumlu algılanan dışsal prestij sayesinde müşteri ve nitelikli çalışanlar örgüte daha kolay çekilebilmekte ve tedarikçiler daha kolay işbirliğine girebilmektedir. Bununla birlikte olumlu algılanan dışsal prestij, çalışanların motivasyonunu artırarak örgüte bağlılıklarını pekiştirmektedir.
198
Scott A. Johnson and Blake E. Ashforth, “Externalization of Employment in A Service Environment: The Role of Organizational and Customer Identification”, Journal of Organizational Behavior, Vol. 29, 2008, p.292-293.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: BAĞLAMSAL PERFORMANS
Bu bölümde performans kavramı, performans perspektifleri, performans ölçümü, bağlamsal performans kavramı ve önemi, görev performansı-bağlamsal performans ilişkisi, bağlamsal performansın benzer kavramlarla ilişkisi, bağlamsal performansın öğeleri, bağlamsal performansı etkileyen faktörler, konaklama işletmeleri açısından bağlamsal performansın önemi, örgütsel hizmet odaklılık ve algılanan dışsal prestijin bağlamsal performans üzerindeki etkisine ilişkin literatür üzerinde durulmaktadır.
3.1. Performans Kavramı
Performans kavramı, örgütsel davranış ve yönetim alanında birçok araştırmacının üzerine önemle durduğu temel araştırma konularından biri olmuştur. Örgütler amaçlarına ulaşmak, ürün ve hizmetlerini sunmak ve sürdürülebilir rekabetçi avantaj elde edebilmek için yüksek performans gösteren çalışanlara gereksinim duymaktadırlar. Genel olarak performans kavramı; bir süreç kapsamındaki faaliyetlerin nasıl ve ne düzeyde gerçekleştirilebildiği veya spefisik bir amaca ulaşma esnasında ulaşılan
çıktıların etkinlik düzeyi olarak ifade edilebilir.199
Performans; bir bireyin kendisine verilen görevi yerine getirme ve başarma
derecesidir.200 Görev ve kişi ile ilgili olup, görevin gereği olarak önceden saptanan
199
Durdu Mehmet Biçkes, “Örgütsel Öğrenme, İnovasyon ve Firma Performansı Arasındaki İlişkiler: İnovasyonun Aracılık Etkisine Yönelik Büyük Ölçekli İşletmelerde Bir Araştırma” Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Kayseri 2011, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), s. 130.
200
ölçütleri karşılayacak şekilde görevin başarılma derecesi veya belirlenen amaçlara
ulaşma derecesidir.201
Performans doğası itibarıyle davranışsaldır ve bireyin doğrudan etkileyebileceği bir unsurdur. Performans bireysel ve örgütsel etkinlik açısından poizitif ve negatif olarak değerlendirilebilen davranıştır. Görevi başarma ve yüksek düzeyde performans gösterme özsaygı gereksinimlerine hitap ettiğinden bir tatmin kaynağıdır. Ayrıca performans sadece temel bir gösterge değil, aynı zamanda gelecekte kariyer geliştirme ve işgücü piyasasında başarı için bir gerekliliktir. Her çalışanın beklentisi olmasına karşın, yüksek performansa sahip olanlar düşük performans gösterenlere nazaran örgütte
daha kolay terfi edebilmekte ve daha fazla kariyer fırsatına sahip olabilmektedirler.202
Bireyin performansı zamana göre stabl değildir. Performans öğrenme süreci sonucunda değişebilmektedir. Araştırmalar birey belli bir işte fazla zaman harcadığında performansın öncellikle arttığını göstermiştir. Ayrıca zaman içinde performansa temel teşkil eden süreçler de değişebilmektedir. İlk olarak bireyin beceri edinme safhasında performansı büyük ölçüde kontrollü işlemlere, bildirimsel bilginin elverişliliğine ve sınırlı kaynakların optimal bir şekilde tahsisine bağlı iken, beceri geliştirme sürecinde
performans daha çok işlemsel bilgi ve psiko-motor becerilere bağlı olmaktadır.203