Örgütsel bağlılık kavramını açıklamak için ilk önce bağlılık kavramının ne olduğunu açıklamak yerinde olacaktır. Mehmet Doğan Büyük Sözlüğü‟nde bağlılığı, bağlı olma hali, tabilik ve sadakat olarak tanımlamıĢtır (Doğan, 1996: 102). Sadakat ise sürekli bir bağlılığı ifade etmektedir. Bu nedenli bağlılığın anlık bir durum olmadığını süreklilik arz eden bir kavram olduğunu görmekteyiz.
Örgütsel bağlılık kavramını, sadakat kavramı ile iliĢkilendirerek açıklamak istediğimizde, iĢgörenin örgüte karĢı olan sadakat hali ve çalıĢtığı örgütün baĢarılı olabilmesi için gösterdiği çaba olarak tanımlayabiliriz.
Luthans‟a göre örgütsel bağlılık, iĢgörenlerin örgüte sadakatleriyle ilgili bir tutumudur (Luthans, 1992: 130). Örgüt ile iĢgörenin amaçlarının bir bütünlük ve uyum içinde olmasıdır. Örgütsel bağlılık, iĢgörenlerin enerji ve sadakatlerini sosyal sistemlere aktarma isteğidir (Mowday and et al., 1982: 20).
Örgütsel bağlılık, bireysel veya alt gruplardan çok, örgütün çıkarlarına önem verme ve onları koruyacak Ģekilde davranma eğilimi olarak tanımlanmaktadır (Kundi and Saleh, 1993: 154).
O'Reilly ve Chatman'a göre örgütsel bağlılık, bireyin örgüte olan psikolojik bağlılığının temelidir (Caldwell, 1990: 246). Bağlılık; iĢgörenin örgütte kalma ve onun için çaba gösterme arzusu ile örgütün amaç ve değerlerini benimsemesidir (Balay, 2000: 16).
Örgütsel bağlılık kavramı için Kiesler, Sakumura ve Salancik ise Ģu tanımlamayı yapmıĢlardır: "Bağlılık, bireylerin bağlılık tutumlarının sonucunda doğan davranıĢsal eylemlerdir (Reichers, 1985: 468).
Örgütsel bağlılık araĢtırmalarında Porter, Steers ve Mowday'e ait tanımlama literatürde önemli bir yer tutmaktadır. Buna göre; bireyler örgütle özdeĢleĢtiklerinde ve de örgütsel amaç ve değerler yönünde güç sarf ettiklerinde bağlılık meydana gelir. Burada bu tanımlamadan bağlılık için üç unsur söz konusu olacaktır (Vandenberg and Scarpello, 1994: 536):
Örgütsel amaç ve değerlere olan inanç ve bu amaç ve değerlerin kabulü, Örgütsel amaçların baĢarılması yönünde güç sarf etmeye istekli olma, Örgütsel üyeliği devam ettirme konusunda güçlü bir arzunun varlığı.
Örgütsel bağlılık, örgütlerin varlıklarını koruma uğraĢlarının hem temel etkinliklerinden hem de nihai hedeflerinden biridir. Çünkü örgütsel bağlılığı olan bireyler daha uyumlu, daha doyumlu, daha üretken olmakta, daha yüksek derecede sadakat ve sorumluluk duygusu içinde çalıĢmakta, örgütte daha az maliyete neden olmaktadır (Balcı, 2003: 27-28).
Bağlılık duyan iĢgörenler, örgütün amaç ve değerlerine güçlü bir biçimde inanır, emir ve beklentilere gönüllüce uyarlar. Bu üyeler ayrıca, amaçların istenen Ģekilde gerçekleĢmesi için asgari beklentilerin çok üstünde çaba ortaya koyar ve örgütte kalmada kararlılık gösterirler. Bağlılık gösteren iĢgörenler, içsel olarak güdülenirler. Bunların içsel ödülleri, baĢkaları tarafından denetlenen koĢullardan çok, eylemin kendisinden ve baĢarılı sonuçlarından gelmektedir (Balay, 2000: 3).
Örgütsel amaçlara bağlılık, sadece belli bir rolün baĢarı derecesini nitelik ve nicelik yönünden yükselterek devamsızlığın ve iĢgücü devrinin azalmasına katkıda bulunmakla kalmayıp; aynı zamanda bireyi, örgütsel yaĢam ve en üst düzeyde sistem baĢarısı için gerekli birçok gönüllü eyleme yöneltmektedir (Katz and Kahn, 1977: 436).
Örgütsel bağlılık, çalıĢılan örgütle özdeĢleĢme, örgüte katılım ve sadakat duyguları içinde olma Ģeklinde ifade edilebilmektedir ÖzdeĢleĢme, bireyin görev yaptığı örgütün amaçlarını benimsemesi, diğer bir ifade ile kendisini örgütle tanımlamasıdır. Burada, çalıĢanın amaçlarını benimsediği örgütten gurur duyması söz konusudur. Örgüte katılım duygusu, iĢin gerektirdiği rol ve faaliyetleri benimsemek ve onlarla bütünleĢmektir.
Sadakat ise, örgüte aidiyet hissetme ve örgütte kalmak isteğini belirtmektedir (Cook and Wall, 1980: 40; Balay, 2000: 24).
ÇalıĢanın örgüte olan bağlılığı, çalıĢtığı örgütün hedeflerini benimsemesi ve o örgüt içindeki varlığını sürdürmeyi istemesidir. ÇalıĢan bağlılığını, o örgütün bir üyesi olabilmek için güçlü istek duyarak, örgütün yararı için yüksek seviyelerde çaba sarf ederek ya da örgüt değerlerini, vizyonunu ve hedeflerini benimseyip kabullenerek gösterebilir. Dolayısıyla, örgütsel bağlılık çalıĢanın örgütüne karĢı olan sadakat tutumudur ve çalıĢtığı örgütün baĢarılı olabilmesi için gösterdiği ilgidir (Baysal ve Paksoy, 1999: 7-15).
Bağlılık konusunda yapılan tanımlamalar oldukça farklı içeriklere sahiptir. Bununla birlikte bütün tanımların ortak noktası bağlılığın birey ve örgüt arasındaki iliĢkiyi temel almasıdır. Tanımlar arasındaki farklılıklar daha çok bu iliĢkinin yapısı ve nasıl geliĢtiği konusundaki görüĢ ayrılıklarından kaynaklanmaktadır (Çöl, 2003:50).
Örgütsel bağlılık örgütler için anahtar bir konu özelliği olması nedeni ile yöneticiler için daima problem arz etmektedir (Brewer, 1996: 24). Çünkü örgütler dünya ekonomisinde baĢarıyla rekabet edebilmek için dengeye sokmak zorunda oldukları pek çok karıĢık problemle karĢı karĢıya bulunmaktadır. Onlar sürekli olarak maliyetleri düĢürerek performanslarını artırmalı, süreç ve ürünleri iyileĢtirmeli, kalite ve verimliliği artırmalıdır. Bu bağlamda örgütsel bağlılık iĢletmeler için daha fazla önem kazanmaktadır (Becker and Gerhart, 1996: 778-801).
Örgütsel bağlılık beĢ nedenden dolayı örgütler için yaĢamsal bir konu haline gelmiĢtir:
Birincisi örgütsel bağlılık, iĢi bırakma, devamsızlık, geri çekilme ve iĢ arama faaliyetleriyle; ikincisi iĢ doyumu, iĢe sarılma, moral ve performans gibi tutumsal, duygusal ve biliĢsel yapılarla; üçüncüsü özerklik, sorumluluk, katılım, görev anlayıĢı gibi iĢgörenin iĢi ve rolüne iliĢkin özelliklerle; dördüncüsü yaĢ, cinsiyet, hizmet süresi ve eğitim gibi iĢgörenlerin kiĢisel özellikleriyle yakından iliĢkili görünmektedir. Son olarak, bireylerin sahip olduğu örgütsel bağlılık kestiricilerini bilmenin, gelecekte örgüte sayısız yararlar sağlayacağı, örgütsel bağlılığı geliĢtirmenin örgütsel maliyetleri büyük ölçüde düĢüreceği tahmin edilmektedir (http://www.megatr.org/kitap-ozetleri/157948-yonetici-ve- ogretmenlerde-orgutsel-Bağlılık-refik-balay.html).
Ġnsanın bulunduğu ortamda kendisini ona bağlayan birçok bağlılık çeĢidi bulunmaktadır. Bu çalıĢtığı örgütüne bağlılık, mesleğine bağlılık, arkadaĢlarına bağlılık, ailesine bağlılık, vatanına bağlılık vb. Örgüte olan bağlılığı onun ekmek kapısı olması nedeni ile ailesine ve çevresine karĢı yükleneceği sorumluluklara karĢı en büyük desteği sağlayacak, iĢverenine karĢı ise kendisini o örgütün bir değeri olarak gösterecek ve bu Ģekilde o örgütte kendi iĢi gibi çalıĢacaktır.