Örgütsel bağlılık kavramının çeşitli disiplinler tarafından ele alınması örgütsel bağlılık tanımlarının farklılaşmasına ve bazı yerlerde örgütsel bağlılık yerine benzeri kavramların kullanılmasına yol açmaktadır. Örgütsel bağlılık ile ilgili tanımlamalar yapılırken özdeşleşme, bütünleşme, içselleştirme ve benzeri kavramlar sıklıkla kullanılmaktadır. Bağlılık ile özdeşleşme kavramları birbirine benzemek ve birbiri yerine kullanılmakla birlikte iki kavramı birbirinden ayıran önemli bir fark vardır. Özdeşleşme kavramı, aynı zamanda çalışanın işini nasıl yaptığı ile ilgilenmektedir. Bu anlayışa göre, örgütleriyle özdeşleşen kişiler gönüllü olarak işlerini daha iyi yapmaya özen göstermekte, örgütlerine katkıda bulunmayı istemekte ve örgüt çıkarları için daha fazla gayret göstermektedirler (Boen vd, 2006: 547-560). Kendilerini örgütle özdeşleştiren bireyler açısından yapılan iş anlam ifade eder ve bu sayede motivasyonları artar. Örgütsel özdeşleşmeyi örgütsel bağlılığın geçirdiği evrelerden biri olarak ele alan görüşler bulunmaktadır. Örgütle özdeşleşen kişiler örgütün başarı ve başarısızlıklarından duygusal olarak etkilenir. Çalışan açısından örgüt sadece ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bir araç olmaktan çıkarak duygusal bir ifadeye dönüşür. İş memnuniyetini olumlu etkileyen faktörler ortadan kalksa bile çalışanın örgüte olan bağlılığı devam ediyorsa bu
durum, örgüt bağlılığının özdeşleşme aşamasına geldiğini göstermektedir (Başaran, 2000: 41).
Örgütsel bağlılık ile benzer anlamlar taşıyan ya da ilişkili olduğu düşünülen birçok kavram olduğu görülmektedir. Bunlardan biri de profesyonelliktir. Bartol (1979), çalışanların işlerinde profesyonelleşmeleri halinde örgütsel bağlılık derecelerinin değişip değişmeyeceğini göstermeye yönelik bir araştırma yapmıştır. Araştırma neticesinde, çalışanların profesyonelleşme düzeyleri ile örgütsel bağlılıklarının ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, profesyonelleşen çalışanların işten ayrılmayı daha az düşündükleri görülmüştür.
Profesyonelliği mesleğe bağlılık kavramına dayandıran görüşler mevcuttur. Buna göre, profesyonel kişiler ait oldukları örgüte değil, mesleklerine bağlıdırlar. Ancak örgütsel bağlılık ile mesleki bağlılık kavramları karıştırılmakta ve birbirleri yerine kullanılmaktadır (Cengiz, 2001: 14).
2.2.1. Mesleğe Bağlılık
Profesyonel bağlılık olarak da tanımlanan mesleki bağlılık kişinin çalıştığı alanda uzmanlık kazanması neticesinde mesleğinin yaşamında önemli bir hale gelmesi durumuyla ilişkilidir. Mesleki bağlılıkları yüksek kişilerin mesleklerini hayatlarının merkezine koydukları ve mesleki memnuniyetleri sayesinde genel yaşam doyumlarının yükseldiğine inandıkları görülmektedir. Bu kişiler, mesleki kariyerlerini geliştirmeye yönelik uzun vadeli planlar yaparlar ve bu kişiler için genellikle meslekleri yaşamlarının diğer alanlarından önce gelmektedir (Balay, 2000: 206).
Kişilerin mesleki bağlılıklarının örgütsel bağlılık ile birleşmesi iş doyumunu artırır. Aksi takdirde, mesleki bağlılığı olup örgütsel bağlılığı olmayan kişilerin örgütsel kimlikle örtüşmeleri zor olacaktır. Bu sebeple, kişilerin mesleki bağlılıkları ile uyuşmayan örgütsel faktörlerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Örgütsel bağlılığı artırmak amacıyla çalışanları takdir etmek, kariyerlerinde ilerlemelerine imkan sunan bir zemin yaratmak, yaptıkları işi sevmelerini ve ona bir anlam yüklemelerini sağlamak ve yeniliklere, farklı görüşlere, katılıma fırsat tanıyan sosyal bir ortam oluşturmak mesleki
2.2.2. İşe Bağlılık
İşe bağlılık, kişinin işiyle psikolojik olarak özdeşleşmesi anlamına gelir. İşini seven, katılım gösteren, işyerinde yükselmenin işle ilgili performansına bağlı olduğunu düşünen kişilerde iş memnuniyetinin bir ürünü olarak işe karşı bağlılık gelişir. Yaptığı işe anlam yükleyen çalışanların işe duygusal açıdan bağlanmaları beklenir.
İşe bağlılığın ölçümüne ilişkin araştırmalarda karşılaşılan en büyük güçlüklerden biri işe bağlılığın diğer değişkenler ile nedensellik ilişkisinin anlaşılamamasıdır (Ergenç, 1983: 111-119). Rabinowitz ve Hall (1977), işe bağlılık düzeyine etki eden değişkenleri üç gruba ayırmaktadır. Birincisi, işe bağlılığı etkileyen kişisel farklılıklardır. Yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve örgüt içerisindeki konumu gibi kişisel özelliklerin dikkate alındığı çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışmaların amacı işe bağlılık üzerinde kişisel farklılıkların öneminin anlaşılmasıdır. İkincisi, işle ilgili faktörlerdir. Kişinin işe bağlılığını etkileyen unsurların işle ilgili olduğunu savunan görüşler mevcuttur. Üçüncüsü, kişi ve iş etkileşimine ait faktörlerdir. İşe bağlılığın iş ve çalışan arasındaki etkileşiminin bir ürünü olarak ortaya çıktığını gösteren araştırmalar yapılmıştır. Literatürde yer alan çalışmalarda işe bağlılık olgusunu açıklayabilen değişkenlerin bulunması ve işe bağlılık düzeyinin ölçülmesi konusunda anlaşmazlıkların olduğu görülmektedir. Bu sebeple, işe bağlılık olgusuna ait tanımlarda da farklı görüşlerin etkisi bulunmaktadır.
2.2.3. Çalışma Arkadaşlarına Bağlılık
Çalışanların aynı örgüt çatısı altında yer alan diğer çalışanlara karşı olumlu duygular hissetmesi örgütsel bağlılık açısından oldukça önemlidir. Çalışma arkadaşlarına duyulan bağlılık, örgütsel bağlılığı etkileyen bir unsur olmakla birlikte tek başına örgütsel bağlılığı temsil etmemektedir. Beşeri ilişkilerin kolaylıkla kurulabildiği ve sürdürülebildiği sosyal ortamlarda çalışanların motivasyonun, ilgisinin ve örgüte karşı duygularının olumlu yönde gelişmesi beklenir. Bu sayede, birliktelik duygusu güçlenir (Tiryaki, 2005: 53). Çalışma arkadaşlarına duyulan güven, bireylerin kendilerini çalışma grubunun bir üyesi olarak hissetmeleri birliktelik duygusunu güçlendirerek çalışanların örgütsel bağlılık düzeylerini artırır.
Çalışma arkadaşlarına bağlılık hisseden kişiler arkadaşlığı ve samimiyeti önemli bulurlar. Çalışanlar arasında uyumlu ve dostça sürdürülen ilişkiler kişileri egolarından uzaklaştırır (Balay, 2000: 206). Örgütün hedefleri doğrultusunda iş arkadaşlarıyla birlikte hareket eden çalışanlar örgütün verimliliğini artırır. Bu nedenle, iş arkadaşlarına duyulan bağlılığın işveren ve liderler tarafından desteklenmesi örgütün yararına olacaktır.