Örgütlü Suçlara İştirak

Suç örgütleri baskı, sindirme ve yıldırma yöntemlerini kullanırlar veya bu imkanlara sahip olduklarını gösterirler. Suç örgütlerinin ana gücü korkutuculuk gücüne sahip olmalarından kaynaklanır.527

Örgütlü suçların üç temel özelliği bulunmaktadır. İlki uzun zamanı hedefleyen bir yapının varlığı, ikincisi genellikle şiddeti yaygın olarak kullanmaları, üçüncüsü ise belli bir işbölümüne dayanan hiyerarşik yapılarının olmasıdır. Suç işlemek için kurulan örgütlerin idare, işbölümü ve yönetim faaliyetlerini yerine getirebilmeleri için belli sayıda kişinin bir araya gelmiş olması gerekir. Bu özelliklerinden dolayı örgütlü suç disiplini sürekliliği ve hiyerarşik yapısı nedeniyle iştirak kavramını aşan bir oluşumdur. Suç örgütü yapılanmalarının çeşitleri farklı olmakla birlikte en bilinenleri iktisadi çıkar, terör, silah ve insan kaçakçılığı, uyuşturucu ticareti ve kara para aklama amacıyla kurulan örgütlerdir.528

TCK m. 37-41 arasında düzenlenen “Suça İştirak”, m. 316 da düzenlenen “Suç İçin Anlaşma” suçu ve CMK'nın“Tanımlar” başlığı altında m. 2/1-k'da düzenlenen “Toplu Suç” tanımlaması ile “Suç örgütü” kavramları birbirinden ayrı kavramlardır. Yasa Koyucu birden fazla faille işlenen suçları; suç işlemek amacıyla örgütlenme, suça iştirak, suç için anlaşma ve toplu suç başlıkları altında dört ayrı biçimde düzenleme yoluna gitmiştir.529

Örgüt kurma suçları yapısı gereği tek bir faille işlenmesi mümkün değildir, çok failli bir suçtur ve anlaşma suçlarının bir türüdür. TCK 220/1-son maddesi yarınca örgütün varlığı için üye sayısının en az üç kişi olması gerekmektedir. 530 Örgütlü suçlarda çok failli suçlardan olmalarına rağmen aradaki en önemli fark suç işlemek için örgüt kurma suçunda belirsiz sayıdaki suçları işlemek için belli bir organizasyon bulunması gerekir. Yasada öngörülen sayıdan fazla kişinin örgütün daimi üyeleri olmadan örgüte yönelik katkıları halinde ise iştirak hükümleri gündeme gelecektir. Diğer kişilerin iştirakçi olmaları için bir planın ya da önceden yapılan bir

526 _{Devrim Aydın, a.g.e., s. 274} 527 _{Ersan Şen, a. g. e. s. , 19} 528 _{Ersan Şen, a. g. e. s. ,19} 529 _{Ersan Şen, a. g. e. s. ,132} 530 _{Ersan Şen, a. g. e. s. ,133}

136

anlaşmanın varlığı gerekmez. İştirakin varlığı için yardımların üyelerden birine veya bütününe yapılmış olması arasında bir fark bulunmamaktadır. Fakat örgütün amaçları ve örgütün kollektif faaliyetine bilinerek ve istenerek yardım edilmiş olması gerekir. Örgütün baskısı, korkutması sonucu yardım etmeye mecbur edilmiş kişilerde iştirak iradesi yoktur. Örgütün üyesi olmayan ancak örgüt üyelerinin faaliyetlerine maddi veya manevi davranışlarda katkıda bulunan kişiler iştirak hükümlerine göre sorumlu tutulacaklardır. Örgüte veya örgüt üyelerine yönelik yardımlar maddi veya manevi nitelikte olabilir.531

Suç örgütünü iştirakten ayıran en önemli üç özellik hiyerarşik yapılanma, suç işlemede ve örgütte devamlılık ile korkutuculuk özelliğidir. Bu özellikler yoksa birlikte hareketin ve yapılanmanın suç örgütü olarak değil ancak iştirak olarak nitelendirilmesi mümkündür.532

Suça iştirakte failler arasında belli bir veya birkaç suçu işlemek için anlaşma varken, örgüt kurma suçunda belirsiz sayıda suçu işlemek amacı söz konusudur. İştirakte failler arasında belli bir iş bölümü olmasına rağmen örgütlü suçlarda bu durumdan daha fazla olarak hiyerarşik bir yapılanma ve örgütlenme söz konusudur. İştirakçiler belli suçları işlemek amacındayken, örgüt kurma suçunda örgütün faaliyetlerinde belli bir devamlılık söz konusudur. İştirakin varlığı için yalnızca anlaşma yeterli değilken, örgüt kurma suçunda anlaşmanın varlığı yani örgütün kurulmuş olması yeterli olup icra hareketlerine başlanılmış olması gerekmez. Çünkü bu tip suçlar tamamlanması öne alınmış suçlardır.533_{Yine iştirak ilişkisinde suç} ortakları nazarında suçun, konu ve mağdur bakımından somutlaştırılması gerekirken suç örgütü yapılanmasında işlenmesi amaçlanan suçların konu ve mağdur itibariyle somutlaştırılması zorunlu değildir.534

Çok failli bir suç olan, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, suçuna iştirak mümkündür. Ancak iştirak eden kişiler, suçun oluşması için gereken en az üç kişinin dışında kalan kimselerdir. Diğer taraftan, örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil

olmamakla birlikte, örgüte bilerek ve isteyerek yardım etme fiili, 220. maddenin 7.fıkrasında bağımsız suç olarak düzenlenmiştir. Buna göre, örgüt içindeki hiyerarşik

531 _{Devrim Aydın, a.g.e., s. 278; İzzet Özgenç, Suç Teşekkülü, Düşünceyi Açıklama ve}

Örgütlenme Hürriyeti, İHFM C:LV-S 3(1997) s. 2

532

Ersan Şen, a. g. e. s. ,142

533 _{Ersan Şen, a. g. e. s. ,132;Devrim Aydın, a.g.e., s. 278; Nevzat Toroslu, Ceza Hukuku Özel}

Kısım, Savaş Yayınevi, Ankara, 2005, s. 262

137

yapıya dahil olmamakla birlikte, örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişi, örgüt üyesi olarak cezalandırılacaktır. Bu ihtimalde, genel iştirak kuralları (m. 39) uyarınca failin suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yönetme ve örgüte üye olma suçuna yardım etmeden dolayı sorumluluğuna gidilmeyecektir. Örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapmak suçuna da iştirak mümkündür.535

Üzerinde durulması gereken diğer bir husus ise örgüt yönetici konumunda bulunan kişinin örgüt üyelerinin işlediği tüm suçlardan sorumlu olup olamayacaklarına ilişkindir. 5237 s. TCK'nın 220/5. maddesi “Örgüt yöneticileri,

örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen bütün suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılır” hükmü ile bu soruna çözüm getirip, “Cezaların şahsiliği” ilkesine

aykırılığı ve yine aynı maddenin 7. fıkrasında düzenlenen örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmadığı halde yardım edenin örgüt üyesi gibi kabul edilmesi ile örgütlü suçluluğun maddi ceza hukukundaki aşırı sınırlayıcı hükümleri olarak karşımıza çıkmaktadır.536