IFRS for SMEs hükümlerini işlem ve olaylara uygularken çoğu kez değerlendirmede bulunmak gerekir. Yapılan önemli değerlendirmeler ve tahminin belirsizliğinin ana kaynakları hakkındaki bilgi, işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve nakit akışlarının değerlendirilmesinde fayda sağlar.
Sonuç olarak paragraf 8.6 uyarınca işletmenin muhasebe politikalarının uygulanma sürecinde yönetim tarafından yapılan ve finansal tablolarda muhasebeleştirilen tutarlar üzerinde en önemli etkiye sahip olan değerlendirmeler açıklanmalıdır. Ayrıca, paragraf 8.7 uyarınca, geleceği ilgilendiren temel varsayımlar ve gelecek finansal yıl içinde varlık ve borçların defter değerlerinde önemli değişikliklere neden olma açısından büyük riske sahip olan, raporlama dönemindeki tahminlerin belirsizliklerinin diğer ana kaynakları açıklanmalıdır. IFRS for SMEs’in diğer bölümleri belirli değerlendirmeler ve tahminlerdeki belirsizlikler hakkında bilginin açıklanmasını gerektirir.
Sınıflandırma
Yatırım amaçlı gayrimenkul, kira geliri veya sermaye değer artış kazancı ya da her ikisini birden elde etmek amacıyla elde tutulur. Bu nedenle bir maddi duran varlık kaleminin aksine yatırım amaçlı bir gayrimenkul, işletme tarafından elde tutulan diğer varlıklardan büyük ölçüde bağımsız nakit akışları yaratır. Çoğu durumda bir gayrimenkulün yatırım amaçlı gayrimenkul olup olmadığı belirlenirken fazla bir zorlukla karşılaşılmaz. Ancak bazı gayrimenkul kalemlerini sınıflandırmak için önemli değerlendirmelerde bulunmak gerekir. Örneğin:
Bazı gayrimenkuller kira geliri veya sermaye değer artış kazancı elde etmek için elde tutulan
•• bir bölüm ile yönetimin amaçları için mal veya hizmet üretimi ya da tedarikinde kullanılmak için elde tutulan başka bir bölümden oluşur. Bu bölümlerin ayrı ayrı satılabilmesi (veya bir finansal kiralama uyarınca ayrı ayrı kiralanması) durumunda söz konusu bölümler ayrı ayrı muhasebeleştirilir. Bölümlerin ayrı ayrı satılamaması durumunda, yalnızca küçük bir bölümün yönetimin amaçları doğrultusunda mal veya hizmet üretimi ya da tedarikinde kullanılmak için elde tutulması halinde, söz konusu gayrimenkul yatırım amaçlı gayrimenkul niteliğindedir.
Bazı durumlarda işletme elinde tuttuğu gayrimenkulün kiracılarına, güvenlik ve bakım
•• hizmetleri gibi yardımcı hizmetler sunar. Yardımcı hizmetlerin, söz konusu gayrimenkulün, yatırım amaçlı gayrimenkul olarak nitelendirilmemesine neden olacak kadar önemli olup olmadığını tespit etmek zor olabilir. Çoğu durumda güvenlik ve bakım hizmetleri önemsiz olacak ve bu nedenle bina yatırım amaçlı gayrimenkul olarak sınıflandırılacaktır. Ancak bazı şirketler, bilgi teknolojisi sistemleri ve yönetim hizmetleri gibi geniş kapsamlı hizmetleri içeren, tamamı mobilyalı ofisleri kiralamaktadırlar (birçok otelde olduğu gibi). Bu tür anlaşmalar hizmet tedariki niteliğindedir ve söz konusu gayrimenkul sahibi tarafından
kullanılan gayrimenkul olarak sınıflandırılacak ve Bölüm 17 uyarınca muhasebeleştirilecektir.
Söz konusu iki durum arasında, hizmetlerin önemsiz olup olmadığı konusunda değerlendirmede bulunmanın zor olabileceği çok sayıda örnek bulunmaktadır.
Modül 16 – Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
Bir gayrimenkulün yatırım amaçlı gayrimenkul niteliğini taşıyıp taşımadığının belirlenmesi için önemli değerlendirmeler yapmanın gerekli olduğu durumlarda işletme, söz konusu değerlendirmeyi yatırım amaçlı gayrimenkul tanımı uyarınca tutarlı şekilde uygulayabilmek için bir kriter geliştirir.
Yatırım amaçlı bir gayrimenkulün gerçeğe uygun değerinin aşırı maliyet ve çabaya katlanmaksızın güvenilir olarak sürekli şekilde ölçülebildiği durumlarda, işletme yatırım amaçlı gayrimenkulü ilk muhasebeleştirmeden sonra gerçeğe uygun değer üzerinden ölçer. Aksi takdirde yatırım amaçlı gayrimenkul ilk muhasebeleştirmeden sonra Bölüm 17 uyarınca maliyet – amortisman – değer düşüklüğü yöntemi kullanılarak muhasebeleştirilir. İşletme yönetimi, yatırım amaçlı gayrimenkulün gerçeğe uygun değerinin aşırı maliyet ve çabaya katlanmaksızın güvenilir olarak sürekli şekilde ölçülüp ölçülemediğini belirlerken değerlendirmede bulunmalıdır. 11.27 – 11.32 paragrafları gerçeğe uygun değerin belirlenmesi konusunda açıklayıcı hükümler içermektedir.
Ölçüm
Yatırım amaçlı gayrimenkul, ilk muhasebeleştirmede maliyeti üzerinden ölçülür. İlk
muhasebeleştirmeden sonra gerçeğe uygun değeri aşırı maliyet ve çabaya katlanmaksızın güvenilir olarak sürekli şekilde ölçülebilen yatırım amaçlı gayrimenkul, her raporlama tarihinde gerçeğe uygun değeri üzerinden ölçülür. Diğer tüm yatırım amaçlı gayrimenkuller Bölüm 17’de yer alan maliyet – amortisman – değer düşüklüğü yöntemi kullanılarak maddi duran varlık olarak muhasebeleştirilir.
Yatırım amaçlı bir gayrimenkulün ilk muhasebeleştirmede maliyetinin ölçümünde yapılan önemli değerlendirmeler aşağıdaki hususları içerebilir:
Gayrimenkule ilişkin ödemenin normal kredi koşullarının ötesinde ertelenmesi durumu – söz
• konusu gayrimenkulün maliyetini içerecek şekilde bugünkü değerine ulaşmak için, gelecekteki tüm ödemelerin iskonto edileceği iskonto oranının belirlenmesi.
Mümkün olması halinde - söz konusu kalemin yıkılması ve kaldırılması ile bulunduğu yerin
• restore edilmesinin maliyetinin ve söz konusu kalemin ediniminde işletmenin katlandığı yükümlülüğün tahmin edilmesi.
İlk muhasebeleştirmeden sonra ölçüm için maliyet – amortisman – değer düşüklüğü yönteminin kullanıldığı durumlarda yatırım amaçlı gayrimenkulün amortismanının muhasebeleştirilmesinde yapılan önemli değerlendirmeler aşağıdaki hususları içerebilir:
Yatırım amaçlı bir gayrimenkul kaleminin başlangıçta muhasebeleştirilen tutarının, paragraf
• 17.16 uyarınca ayrı ayrı amortismana tabi tutulması gereken önemli parçalarına dağıtılması;
Gayrimenkulün (ya da bir gayrimenkul kaleminin önemli bir parçasının) faydalı ömrünün tahmin
• edilmesi;
Yatırım amaçlı gayrimenkulün (ya da bir gayrimenkul kaleminin önemli bir parçasının)
• gelecekteki ekonomik yararlarının işletme tarafından beklenen tüketim modelini yansıtacak bir amortisman yönteminin seçilmesi.
Modül 16 – Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
Maliyet – amortisman – değer düşüklüğü yöntemi kullanılarak gösterilen yatırım amaçlı gayrimenkule ilişkin değer düşüklüğünün muhasebeleştirilmesinde yapılan önemli değerlendirmeler aşağıdaki hususları içerebilir:
Yatırım amaçlı bir gayrimenkul kaleminin değer düşüklüğüne uğramış olabileceği yönünde bir
• göstergenin olup olmadığının değerlendirilmesi ve
Söz konusu yatırım amaçlı gayrimenkulün değer düşüklüğüne uğramış olabileceği yönünde bir
• gösterge varsa – söz konusu gayrimenkulün geri kazanılabilir tutarının belirlenmesi.
Yatırım amaçlı bir gayrimenkulün gerçeğe uygun değerinin aşırı maliyet ve çabaya katlanmaksızın güvenilir olarak sürekli şekilde ölçülebildiği durumlarda, söz konusu gayrimenkulün gerçeğe uygun değeri belirlenirken bazı değerlendirmeler yapmak gerekli olabilir. 11.27 – 11.32 paragraflarında gerçeğe uygun değerin belirlenmesi konusunda açıklayıcı hükümler yer almaktadır.