4. KAMU ÇALIŞANLARININ DENETİM ALGILARININ
4.7 Araştırmanın Bulguları ve Değerlendirilmesi
4.7.1 Ölçeklerin Güvenirlik ve Geçerlilik Analizleri
Tez çalışmasının dayanak verileri; demografik özellikler , denetim gören personele yönelik anket örneği ve çalışan performansına yönelik anket örneği EK’te yer almaktadır.
Demografik Bilgilere İlişkin Sorular
Örneklemin özelliklerini ortaya koymak amacıyla çalışanların demografik bilgileri de alınmıştır. Bu kapsamda; cinsiyet, medeni hal, eğitim düzeyi, unvan ve mevcut şirkette çalışma süresi ile ilgili sorular bulunmaktadır.
Denetim Kavramına Yönelik Sorular
Literatürde birçok kez denetçilerin algılarına yönelik çalışmalar yapılmışken denetim gören personele uygulanmış bir araştırma kısıtı ile karşılaşılmaktadır. Yapılan kapsamlı literatür araştırması sonucunda kamu personelinin denetim reformlarına yönelik algılarını belirleyebilmek amacıyla, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü’ nün, günümüzde kamu yönetiminin önemli sorunlarından olan teftiş ve iç denetim sistemine yönelik olarak, “Türk Kamu Yönetiminde Teftiş Hizmeti ve İç denetim” adlı bir araştırma projesinde yer alan soru formu kullanılmıştır. Söz konusu ölçek 34 soru formundan oluşmaktadır. Denetim reformlarına yönelik algıların ölçülmesinde 5’li likert ölçeği kullanılmıştır. Ölçek yanıtları 1= Hiç Katılmıyorum, 2= Katılmıyorum, 3= Kararsızım, 4= Katılıyorum ve 5= Tamamen Katılıyorum seçeneklerinden oluşmaktadır.
Performans Değerlendirme Sonuçlarına İlişkin Sorular
Performansa yönelik literatürde uygulanan araştırma metodolojileri incelendiğinde bu alanın diğer ölçeğe göre daha zengin olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bu tezde kamu çalışanlarının performanslarını ölçebilmek için 16 maddelik soru formu hazırlanmıştır. Bunların 9 tanesi Goodman ve Syvantek (1999) tarafından derlenen görev performansını ölçmeye yönelik ifadeler iken 7 tanesi Jawahar ve Carr (2007) tarafından oluşturulan bağlamsal performansı ölçmeye yönelik ifadelerdir. Yine bu anket formunda da 5’li Likert ölçeği kullanılmıştır ve ölçek yanıtları 1= Hiç
Katılmıyorum, 2= Katılmıyorum, 3= Kararsızım, 4= Katılıyorum ve 5= Tamamen Katılıyorum seçeneklerinden oluşmaktadır.
Ölçeklerin güvenilirlik analizinde Cronbach Alfa katsayısı yöntemi kullanılmıştır. Sosyal bilimlerde ölçeklerin güvenirlilik aralıkları ile ilgili olarak Kalaycı (2008) ’nın aktardığına göre ;
“0.00 ≤α< 0.40” ise ölçeğin güvenilir olmadığını,
“0.40 ≤α< 0.60” ise ölçeğin düşük güvenilirlikte olduğunu,
“0.60 ≤α< 0.80” ise ölçeğin oldukça güvenilir olduğunu,
“0.80 ≤α< 1.00” ise ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğunu gösterir (Kalaycı, 2008:405)
Çalışmada veri setinin ön incelemesi ve analiz için gerekli olan açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi ile ilk olarak kamu çalışanlarının denetim reformları karşısında edindiği algıları noktasında ölçeğin orijinal faktör yapısına uyup uymadığını belirlenmiştir. Daha sonra aynı adımlar performans ölçeği için de gerçekleştirilmiştir.
Söz konusu ölçeklerin faktör yapıları da belirlendikten sonra, ölçeklerin faktörler itibari ile güvenirliliklerine ilişkin sonuçlarda tablolarda gösterilmiştir. Bu bağlamda Principle Components ve Varimax faktör rotasyon yöntemleri kullanılarak faktör analizine başvurulmuş ve bu analizde kullanılan korelasyon matrisi, ayırma geçerliliği için incelenmiştir. Yapı için faktör analizinin uygun olup olmadığı Kaiser-Meyer- Olkin örneklem yeterlilik testi ve Bartlett'in Küresellik Testi (Bartlett's test of sphericity) sonuçlarıyla belirlenmektedir. KMO değerinin 1’e yakın olması faktör analizinin yapılmasının uygun olduğunu, KMO değerinin 0,50’den küçük olması ise eldeki verilere faktör analizi uygulamanın anlamsız olduğunu verir (Bayram, 2004:137). Burada bahsedilen tüm analizler aşağıdaki tabloda özet halinde sunulmuştur.
Tablo 4.14 Denetim Algısı Faktörlerinin Analiz Bulguları
Faktör
Soru İfadesi Faktör
Faktörün Açıklayıcılığı % Güvenilirlik Adı Ağırlıkları Katıl ımc ıl ık
A3. Denetim sonuçları çalışanlara rehberlik edebilmeli
dolayısıyla bizlerle de paylaşılmalıdır. 0,786
18,648 0,767 A6. Denetimler sonucunda saptanan aksaklıkların giderilip
giderilmediğini belirli aralıklarla değerlendiren bir sistemin olması gerekir
0,773 A7. Cezalar hataların tekrarlanmasını önler 0,668 A8. Denetim sonuçları itibariyle çalışanın iş performansına
katkıda bulunmalıdır 0,658
A10. Bizler kadar denetleyenlerin de performanslarını ölçen
bir sistem olmalıdır 0,584
A14. Denetimin sağlıklı sonuçlanması için, denetlenen birimlerin aktif katılımı önemlidir 0,46 A15. Yapılan teftiş uygulamalarının çoğu mevzuata
uygunlukla sınırlıdır 0,393
A19. Denetim faaliyetinin mevzuatta bulunmayan konularla ilgili öneri geliştirebilecek bir yapıya sahip olması gerektiğine inanıyorum 0,373 E tkin li k
A18. Kurumumuzda yapılan teftişlere ilişkin raporlarda ortaya konulan aksaklıkların giderilip giderilmediği düzenli aralıklarla olmasa da takip edilir
0,846
12,31 0,815 A29. Kurumumuzda yapılan iç denetimler mevzuatta
bulunmayan konular hakkında öneriler sunar 0,824 A30. Gereğinden uzun süren teftişlerle ilgili temel sorun
denetleyenlerin konuyla ilgili bilgilerini güncellememelerinden kaynaklanmaktadır.
0,818 A31. Kurumumuzda teftiş faaliyetinin etkin olarak
yürütüldüğünü düşünüyorum 0,712
A32. Kurumumuzda iç denetim faaliyetinin erkin olarak
yürütüldüğünü düşünüyorum. 0,533
A33. İç denetimde denetleyenlerin objektif ve bağımsız olarak
denetleme yaptıklarını düşünüyorum. 0,528 A34. Teftişlerde teftiş edenlerin objektif ve bağımsız olarak
teftiş ettiklerini düşünüyorum. 0,39
De
ğe
r A4. Kurumunuzda yapılan teftişlerde çalışanların da görüşleri alınır 0,812
7,133 0,663 A5. İç denetim yapılacağına ilişkin önceden haberdar ediliriz 0,704
A26. Kurumumuzda teftiş yapılacağına dair önceden haber
alırız 0,657
T
u
tum
A12. Habersiz gerçekleştirilen denetimlerin, çalışanları strese
sokacağını düşünüyorum 0,659
6,506 0,622 A16. Performans ölçmeye dayalı denetim anlayışının doğru
olmadığını düşünüyorum 0,645
A17. Yapılan denetimlerde, denetleyenlerin işimle ilgili gelişmeler konusunda bilgilerini güncellememeleri denetim
sürecini gereksiz yere uzatmıştır 0,628
A20. Odak noktası hata aramak olan denetimlerin iş
performansını olumsuz etkileyeceğine inanıyorum 0,495 A30. Gereğinden uzun süren teftişlerle ilgili temel sorun
denetleyenlerin konuyla ilgili bilgilerini güncellememelerinden kaynaklanmaktadır.
0,495
E
tkil
il
ik
A1. Kurumunuzda yapılan teftişler, çalışanların
performanslarını olumlu yönde etkilemiştir. -0,802
5,483 0,574 A2. Kurumunuzda yapılan iç denetimler, sadece
hataların raporlanmasıyla sınırlı değildir. -0,627 A9. Benim gözümde teftiş ve iç denetim faaliyeti
birbirinden farklı değildir -0,536
A13. Şimdiye kadar yapılan teftişlerde rapor sonuçları
bizlerle paylaşılmadı -0,505
Toplam Varyansı Açıklama Oranı 50,08%
Kaiser-Meyer-Olkin Ölçek Geçerliliği 0,713
Barlett Küresellik Testi Ki Kare 2479,159
Sd 325
P değeri 0
Güvenirlik Katsayısı 0,805
Tablo 4.14’de denetim algısı ölçeğine ilişkin analiz sonuçları görülmektedir. Faktör analizi sonucunda düşük ortak varyansa sahip olan; A11, A21, A22, A23, A24, A25, A27 ve A28 değişkenleri analizden çıkarılmıştır.
Denetim algılarına yönelik faktör analizi tablosu incelendiğinde; denetim algısı faktörlerinden “katılımcılık” faktörü toplam varyansın %18,648’ini, “etkinlik” faktörü toplam varyansın %12,31’ini, “değer” faktörü toplam varyansın %7,133’ünü, “tutum” faktörü toplam varyansın %6,506’sını ve “etkililik” faktörü ise toplam varyansın %5,483’ünü oluşturmaktadır. Ayrıca analiz sonuçlarına göre denetim algısı ölçeği beş temel faktör ile toplam %50,08 oranında açıklanmaktadır. Güvenilirlik analizi sonucunda Cronbach‟s Alpha değeri 0,805 ve KMO değeri 0,713 olarak belirlenmiştir. Algı ölçeğine ait faktörlerin güvenirlilik katsayısı faktörler itibariyle “katılımcılık” faktörünün güvenirlik katsayısı (⍺)=0,767 “etkinlik” faktörünün güvenirlik katsayısı (⍺)=0,815, “değer” faktörünün güvenirlik katsayısı (⍺)=0,663, “tutum” faktörünün güvenirlik katsayısı (⍺)=0,622, “etkililik” faktörünün güvenirlik katsayısı ise (⍺)=0,574’tür. KMO değeri 0,713>0,50 bulunduğu için veri setimizin faktör analizine uygun olduğu söylenebilir. Buna göre 0,05 önem düzeyinde, ölçeğe ilişkin tüm değerler dikkate alındığında ölçeğin güvenilir ve geçerlilik düzeyinin yüksek olduğu ve veri setinin analize uygun olduğu anlaşılmaktadır.
Tablo 4.15 Performans Ölçeği Faktörlerinin Analiz Bulguları
Faktör
Adı Soru İfadesi
Faktör Ağırlıkları Faktörün Açıklayıcılığı % Güvenilirlik G ör ev Per fo rm an sı
B1. İşime ilişkin hedefleri başarıyla sonuçlandırırım. 0,847
48,761 0,914 B2.İşimin gerektirdiği performans kriterlerini karşılarım. 0,834
B3. İşimle ilgili tüm görevlerde uzmanlığımı kullanırım. 0,834 B4. İşimin tüm gerekliliklerini yerine getiririm. 0,829 B5. Daha üst düzey bir rol için uygun olduğumu
düşünürüm. 0,824
B6. İşle ilgili tüm alanlarda yeterliyim, görevlerin ustalıkla
üstesinden gelirim 0,782
B7. Görevlerimi beklendiği gibi yaparak, işimde iyi bir
performans sergilerim. 0,780
B8. Hedeflenen işleri başarmak ve verilen tarihte
bitirmek için planlı ve organize çalışırım 0,681 B9. Görevlere ilişkin belirlenmiş olan sorumluluklardan
daha fazlasını üstlenebilirim 0,646
Ba ğl am sa l Per fo rm an s
B10.Geçerli bir mazeretim olsa dahi işimi aksatmamaya
gayret gösteririm 0,644
10,484 0,702 B11. İşimi mümkün olan en az hatayla yerine getiririm 0,606
B12. Görevlerimi yerine getirirken ekstra bir özen
gösteririm 0,681
B13. Belirli bir tarihte tamamlanması gereken işimi daima zamanında ya da zamanı gelmeden önce yerine getiririm
0,539
B14. Diğer çalışanlar eleştirdiğinde, ben kurumumu
savunurum 0,319
B15.Kurum dışındakiler eleştirdiğinde, ben kurumumu
savunurum. -0,717
B16. Kurumumu toplum içinde temsil etmekten gurur
duyarım 0,415
Toplam Varyansı Açıklama Oranı %59,245
Kaiser-Meyer-Olkin Ölçek Geçerliliği 0,903
Barlett Küresellik Testi Ki Kare 3167,702
Sd 120
P değeri 0,000
Tablo 4.15’de performans ölçeğine ilişkin analiz sonuçları görülmektedir. Faktör analizine ilişkin tablo incelendiğinde performans ölçeği faktörlerinden “görev performansı” faktörü toplam varyansın %48,761’ini, “bağlamsal performans” faktörü ise toplam varyansın %10,484’ünü oluşturmaktadır. Her iki faktör performans ölçeğinin %59,245’ini açıklamaktadır. Güvenilirlik analizi sonucunda Cronbach‟s Alpha değeri 0,784 ve KMO değeri 0,903 olarak belirlenmiştir. Performans ölçeğine ait faktörlerin güvenirlilik katsayısı faktörler itibariyle “görev performansı” faktörünün güvenirlik katsayısı (⍺)=0,914 ve “bağlamsal performans” faktörünün güvenirlik katsayısı (⍺)=0,702’dir.KMO değeri 0,903>0,50 bulunduğu için veri setimizin faktör analizine uygun olduğu söylenebilir. Buna göre 0,05 önem düzeyinde, ölçeğe ilişkin tüm değerler dikkate alındığında ölçeğin güvenilir ve geçerlilik düzeyinin yüksek olduğu ve veri setinin analize uygun olduğu anlaşılmaktadır.