Shb deneyimi estetik boyutunun ölçüldüğü ifadeler (1-3): Araştırmaya konu olan
shb turları Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Nevşehir il temsilciliği belirlediği gün
ÖLÇEKLER ve İFADELER Uyarlanan İfadenin kaynağı
DENEYİM DEĞERİ ÖLÇEĞİ ESTETİK
1. Rengârenk balonlar göz alıcıydı. Holbrook (1994), Pine ve Gilmore (1999), Schmitt (1999), Mathwick ve diğerleri (2001), Hosany ve Witham (2010) 2. Gökyüzünde diğer balonlarla uçmak eşsiz bir görünüm oluşturdu.
3. Kapadokya’nın eşsiz doğal güzelliklerinin uyumunu gökyüzünden seyretmek çok güzeldi.
EĞİTİM
4. Balon turu esnasında çok şey öğrendim. Pine ve Gilmore (1999), Schimitt (1999), Mathwick ve diğerleri (2001), Hosany ve Witham (2010)
5. Balonun nasıl uçtuğu hakkında bilgi sahibi oldum. 6. Uçuştan önce kişisel güvenlik eğitimi aldım. 7. Yeni şeyler öğrenme merakımı uyandırdı.
EĞLENCE
8. Balon turu aktiviteleri keyif vericiydi.
Holbrook (1994), Pine ve Gilmore (1999), Schmitt (1999), Mathwick ve diğerleri (2001), Hosany ve Witham (2010) 9. Eğlence cezbediciydi.
10. Balon turundaki aktiviteler eğlendiriciydi.
11. Balon turu esnasında diğer katılımcıların tepkilerine tanık olmak eğlenceliydi.
KAÇIŞ
12. Sanki başka bir yer ve zamanda yaşıyormuşum gibi hissettim. Pine ve Gilmore (1999) Schimitt (1999), Mathwick ve diğerleri (2001), Hosany ve Witham (2010), Fluker ve Tunner (2000).
13. Burada edindiğim deneyim kendimi farklı birisi gibi hissetmemi sağladı.
14. Gerçeklerden tamamen uzaklaştım.
15. Sanki farklı bir dünyadaymışım gibi hissettim.
GÜNENLİK-RİSK
16. Güvenli uçuş için her türlü önlemin alındığını fark ettim.
(Gallarza ve Gil, 2006) 17. Balon turu esnasında kendimi güvende hissettim.
HATIRA-UNUTULMAYAN
19. Balon seyahatindeki deneyimimi unutmayacağım.
Pine ve Gilmore (1999) Oh, Fiore, ve Jeoung, (2007) 20. Bu seyahat deneyimi ile ilgili birçok olumlu şeyleri hatırlayacağım.
21. Balon deneyimimi hatırlamak için fotoğraf çekme isteğim oluştu.
İMAJ DEĞİŞİMİ ÖLÇEĞİ
22. Yaşadığım balon deneyimi sonrasında, Kapadokya ile ilgili imajım daha olumlu yönde değişti.
(Asunción Beerli ve Martín, 2004) (Echtner ve Ritchie, 1991) (Kim ve Morrsion, 2005) (Prayag, 2008) (Li ve Vogelson, 2006) (C. Wang ve Hsu, 2010) (Lin, Morais, Kerstetter, ve Hou, 2007, p. 187)
(Lai ve Li, 2015, p. 55)
DAVRANIŞSAL NİYETLER ÖLÇEĞİ TEKRAR ZİYARET ETME NİYETİ
23. Gelecekte iki yıl içerisinde Kapadokya’yı tekrar ziyaret etmek isterim.
(P. Williams ve Soutar, 2009)
BAŞKALARINA ÖNERME NİYETİ
24. Kapadokya’da tatil yapmayı çevremdeki diğer kişilere öneririm.
doğumundan yarım saat önce başlamaktadır. Bu saatler doğanın dingin olduğu güneşin yavaş yavaş bulutların arasından doğduğu saatlere denk gelmektedir. Turistler balon turuna başlayacakları noktalara Kapadokya’nın eşsiz doğal güzelliklerini içeren yollar boyunca araçlarla taşınmaktadır. Balon kalkış noktalarında her işletme önceden hazırlık yaptığı rengârenk balonlarını şişirmeye başlarken devasa balonlar turistleri daha balon turuna başlamadan büyülemektedir. Balonlar yükseldiğinde onlarca balon gökyüzünde görsel bir şölen haline dönüşmektedir. Ayrıca balon sepetinden etraf seyredildiğinde Kapadokya’nın doğal yapısı bütünsel bir manzara oluşturmaktadır. Bu durum araştırmaya konu olan shb turunun estetik yönünü açıklamaktadır. Turistik bir üründe estetik değerler (renkler, manzara, ışık, koku) duyularla hissedilebilen güzelliklerin farkındalığı ile ilgilidir (Holbrook, 1996; Pine ve Gilmore, 1999; Schmitt, 1999). Turistik ürünlerin pazarlanması açısından bakıldığında estetik boyut fiziksel kanıtları oluşturmaktadır. Fiziksel kanıtlar soyut özelliğe sahip hizmetlerde görülebilir, hissedilebilir nitelik kazandırmaktadır (Kozak, 2006). Böylece, soyut olan bir hizmetin somutlaştırılması sağlanmış olur. Fiziksel çevre ve atmosfer gibi fiziksel kanıtlar bir turistik ürünün seçiminde önemli bir belirleyici olabilmektedir. Bu nedenle turistlerin shb deneyiminin estetik yönüyle ne derece etkilendiğini belirlemek amacıyla duyusal ve duygusal tepkileri ölçülmüştür.
Shb deneyimi eğitim boyutunun ölçüldüğü ifadeler (4-7): Shb turlarına
başlamadan önce rehberler ve pilot riskli durumlarda turistlerin nasıl davranması gerektiği ve neler yapmaları gerektiği hakkında mini bir bilgilendirme eğitimi vermektedir. Ayrıca gökyüzüne yükselme esnasında pilot balonun nasıl yükseldiği ve alçaldığı ile ilgili teknik detayları aktarmaktadır. Bu durum turistlerin ilgisini çekmekte ve uçuş ile ilgili bilgi sahibi olmalarını sağlamaktadır. Turistlerin kullandığı turistik ürün ile ilgili çalışanlardan ve diğer katılımcılardan edindiği bilgi aracılığı ile eğitsel bir değer elde ederler. Eğitsel değer turistin yeni bilgiler edinmesini, deneyimlerini zenginleştirmesini ve yaratıcılığını artırmasını sağlamakla ilgilidir (Pine ve Gilmore, 1999; Schmitt, 1999).
Shb deneyimi eğlence boyutunun ölçüldüğü ifadeler (8-11): Shb turları
başlangıçta turistleri korkutsa bile gerek yer personeli gerekse balon pilotu bu 123
tedirginliği gidermek amacıyla balon turunu eğlenceli hale getirme çabaları başarılı bir sonuç vermektedir. Balon turu esnasında pilot tarafından gökyüzünde yapılan espriler, turistlerin diğer turistlerle olan ilişkileri turu eğlenceli bir deneyime dönüştürmektedir. Bazen balon pilotları güvenli bir şekilde vadilerdeki ağaçlara balon sepetini dokundurarak heyecanla karışık eğlenceli bir aksiyon yaratmaktadır. Ayrıca tur bitiminde yapılan şampanya partisi ve sertifika seremonisi tur katılımcılarına hoş bir vakit geçirmelerini sağlamaktadır. Hosany ve Gilbert, (2010), turistik deneyimlerin duygusal yönünü belirlemede eğlence boyutunun tatmin oluşturmada öne çıkan en önemli faktör olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Lasalle, (2001)’e göre bir turistik üründe tatmin edilmesi en zor olan boyutun eğlence boyutu olduğunu, tatmin edildiği takdirde müşteri sadakatinin gerçekleşeceğini vurgulamaktadır.
Shb deneyimi kaçış boyutunun ölçüldüğü ifadeler (12-15): Shb deneyimi
esnasında turistler bambaşka bir ruh hali yaşamaktadır. Kapadokya bölgesi tarihi ve kültürel geçmişe ait fiziksel mekânları ile gökyüzünden seyretme imkânı bulan turistler sanki başka bir zamanda yaşıyormuş hissine kapılırlar. Balon deneyimi, turisti gerçeklerden uzaklaştırarak günlük hayatın streslerinden sıyrılmasını sağlayacaktır.
Shb deneyimi güvenlik boyutunun ölçüldüğü ifadeler (16-17): Shb deneyiminde
turistlerin kendilerini ne kadar güvende hissettiklerini yani risk algılarının ölçülmesi hedeflenmiştir.
Shb deneyimi hatıra boyutunun ölçüldüğü ifadeler (19-21): Shb deneyiminde
turistlerin bir başka yerde yaşayamayacakları unutulmaz bir deneyim oluşturduğu düşünülmektedir. Turistler shb turu esnasında gerek gökyüzüne yükselmeden önce gerekse gökyüzünde balonların ve çevrenin oluşturduğu eşsiz güzellikleri video ve resim çekimleri ile hatıralarını kalıcı hale getirmek istemektedirler. Anketteki bu ifadelerle shb deneyiminin hatıra boyutunun ölçülmesi amaçlanmıştır. Oh, Fiore, Jeoung (2007)’ye göre ideal bir seyahat deneyimi ile oluşan hatıralar, olumlu destinasyon imajı ve memnuniyet duygusu oluşturduğunu iddia etmektedir. Özellikle turistik deneyimlerin amacı sadece gerçekleştiği anla ilgili olmamalıdır, olumlu bir 124
deneyimin sonrasında turistlerin hatıralarında yaşaması ve turistte tekrarlanma isteğinin uyarılması olmalıdır. Deneyimlerin değeri turistlerin hafızalarında varlığını sürdürmeye devam etmelidir (Pine ve Gilmore, 1999).
Shb deneyimi ile destinasyon imaj değişimi/yenilenmesinin ölçüldüğü ifade (22):
Anketin en önemli ifadesidir. Bu ifade shb deneyimi yaşayan turistlerin deneyim sonrası Kapadokya hakkındaki izlenimlerinin (imajlarının) değişip değişmediği veya ne oranda değiştiği hakkında değerlendirme yapmaları beklenmiştir. Kapadokya bölgesinde turistlerin geceleme oranları düşüktür (1,5-2 gün) ve genelde balon turuna katılan turistlerin neredeyse hepsi aynı gün ya da ertesi gün bölgeden ayrılmaktadır. Dolayısıyla bu ifade ile shb turunun turistlerin Kapadokya’dan ayrılmadan önce Kapadokya hakkındaki genel imajlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Literatüre bakıldığında, toplam imajın tek soru ile ölçüldüğü çalışmaların yer aldığını görmek mümkündür. Prayag, (2008, s.212) genel imajın ölçümünde iki yol olduğunu belirtirken 1.yolun destinasyonun tüm özelliklerinin ortalamasının alınması olduğunu (Echtner ve Ritchie, 1991), 2.yolun ise toplam imaj algısının pozitiflilik veya negatiflilik özelliğinin belirlenmesi olduğunu belirtmektedir. Nitekim Baloglu ve McCleary (1999), Beerli ve Martín, (2004), Li ve Vogelson (2006), Kim ve Morrisin (2005), Wang ve Hsu (2010) çalışmalarında genel imajı tek bir ifade ile ölçmüşlerdir.
Aşağıda imaj değişimi/yenilenmesi ölçümünde kullanılan ifadeye yer verilmiştir. ”Yaşadığım balon deneyimi sonrasında, Kapadokya ile ilgili imajım daha olumlu yönde değişti” ifadesi 5’li likert ölçeği kullanılarak ölçülmüştür.
Yukarda kullanılan bu ifade değişimin derecesini belirlerken, değişime etki eden faktörün-çekiciliğin belirlenmesi amacıyla da açık uçlu ve sıralamaya dayalı şu ifadeye de yer verilmiştir;
“ Kapadokya ile ilgili imajınızın oluşmasında etkili olan faktörleri önem derecesine göre sıralayınız? Katılımcılardan en önemli gördükleri seçeneğe 1 değeri vermek suretiyle, sıralama yapmaları istenmiştir. Böylelikle, shb deneyiminin imaj değişimindeki rolünün bir kez daha ortaya konulması amaçlanmaktadır.
( ) Kültürel Çekicilikler ( Farklı kültürel ve dini yapılar)
( ) Doğal Çekicilikler ( Peri Bacaları, Vadiler, Yeraltı şehirleri ) ( ) Balon deneyimi
Davranışsal niyetin ölçüldüğü ifadeler (23-24):
Destinasyonu tekrar ziyaret etme niyetinin ölçüldüğü ifade (23): Araştırmanın
bağımlı değişkenini oluşturan ifadelerden biridir. Bu ifade ile shb deneyim boyutları ve shb deneyimi sonrası değişen/yenilenen destinasyon imajının destinasyonu tekrar ziyaret etme davranışsal niyeti üzerinde ne ölçüde etkisi olduğu belirlenecektir.
Destinasyonu başkalarına önerme niyetinin ölçüldüğü ifade (24): Araştırmanın
bağımlı değişkenidir. Bu ifade ile shb deneyim boyutları ve shb deneyimi sonrası değişen/yenilenen destinasyon imajının destinasyonu başkalarına önerme davranışsal niyeti üzerinde ne ölçüde etkisi olduğu belirlenecektir.