Ölçeğin Uygulanması

Ölçme aracının uygulanabilmesi için Uludağ Üniversitesi AraĢtırma ve Yayın Etik Kurulları BaĢkanlığı‟na baĢvuru yapılmıĢ, gerekli uygulama izni alındıktan sonra da Uludağ Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi‟nde ön uygulama yapılmıĢtır. Ana uygulama verilerinin toplanabilmesi için örneklem grubunda yer alan ilahiyat fakültelerinden ayrıca uygulama izni alınmıĢtır. Verilerin toplanması iĢ ve iĢlemleri 2016-2017 eğitim öğretim yılı güz ve bahar dönemlerinde araĢtırmacı tarafından bizzat yürütülmüĢtür.

Uygulama esnasında ilahiyat fakültelerinin son sınıflarında öğrenim gören uluslararası öğrencilere araĢtırma konusuyla ilgili bilgi verilmiĢtir.

AraĢtırmaya katılmaya istekli olan öğrenciler örneklem grubuna dahil edilmiĢtir.

Örneklem kapsamındaki fakültelerde belirlenen katılımcıları oluĢturan uluslararası öğrencilere 500 adet ölçek formu elden ulaĢtırılmıĢ, dağıtılan ölçeklerden 483‟ü öğrenciler tarafından doldurumuĢ ve araĢtırmacıya geri iade edilmiĢtir. Toplanan ölçek formlarının açıklamalara uygun olarak yanıtlanıp ‎yanıtlanmadığı araĢtırmacı ve danıĢmanı tarafından kontrol edilmiĢ, açıklamalara uygun Ģekilde ‎yanıtlanmamıĢ veya eksik yanıtlanmıĢ ölçek formları iĢlem dıĢı bırakılmıĢtır.‎‎Bu formlardan 37‟si eksik veya yanlıĢ doldurma, 41‟i de aykırı değerler nedeniyle analizden

çıkarılmıĢtır. Aykırı değerler, içinde bulunduğu örneğin diğer gözlemlerinden belirgin sapmalar gösteren değerlerdir. Aykırı değerler ölçme hatası, veri giriĢi sırasında yapılabilecek bir hata, ölçme aracının doğru çalıĢmaması olabileceği gibi elde edilen gözlemlerin farklı bir yığından gelmesi gibi bir durumda da ortaya çıkabilir (Teddlie ve Yu, 2007).

Bu araĢtırmada aykırı değerler, Mahalanobis uzaklığı kullanılarak tespit edilmiĢtir. Belirlenen örneklem büyüklüğünü karĢılayan ve hedef evrenin (yaklaĢık 450 öğrenci) %73‟ünü oluĢturan 330 ölçek formları analize dâhil edilmiĢtir (Bkz. Tablo 3). Ölçeğin uygulanması için her öğrenciye 15-20 dakika süre verilmiĢ ve veri toplama iĢlemleri örneklem grubunda yer alan ilahiyat fakültelerince izin verilen mekanlarda gerçekleĢtirilmiĢtir. Söz‎

konusu‎ işlemlerden‎ sonra‎ analize‎ hazır‎ hale‎ getirilen‎ ve‎ 330‎

öğrenciden‎toplanan‎ölçekler‎ana‎örneklem‎grubunu‎oluşturmaktadır.

Fatih ÖZKAN

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR VE YORUM

Fatih ÖZKAN

AraĢtırmanın bu bölümünde öğrencilerin demografik özelliklerine iliĢkin sorular ve Ġlahiyat Fakültesi Uluslararası Öğrenci Memnuniyeti Ölçeği (ĠFUÖMÖ) ile toplanan verilerin uygun istatistiksel yöntemlerle çözümlenmesi sonucunda elde edilen bulgular ve yorumlara yer verilmiĢtir.

3.1. Katılımcıların Demografik Özellikleri

AraĢtırmaya katılan öğrencilerin demografik özelliklerine göre dağılımı Tablo 9‟da görülmektedir.

Tablo 9. Katılımcıların Demografik Özellikleri

DeğiĢkenler DeğiĢken Kategorileri Sayı (N)

Avrupa/ABD/Kanada 25 7,6

Uzakdoğu 62 18,8

Türkiye‟deki resmi bir kurum 149 45,15 330

Ülkemdeki resmi bir kurum 30 9,09

Diğer 23 6,97

Katılımcılara iliĢkin demografik bilgilerin yer aldığı Tablo 9 incelendiğinde, çalıĢma grubunda yer alan kadın katılımcıların katılımcıların

%39,1‟ini ve erkeklerin %60,1‟ini oluĢturduğu görülebilir. 2017 yılı YÖK istatistiklerine bakıldığında, Türkiye‟deki uluslararası öğrencilerin 71 bin 854‟ünün erkek ve 36 bin 222‟sinin kadın olduğu ve bu araĢtırmada olduğu gibi erkeklerin büyük çoğunluğu oluĢturduğu görülmektedir. Bu farkın yüksek olduğu Sahra Altı Afrika Ülkeleri, Arap Ülkeleri, Güney ve Batı Asya ile Orta Asya Ülkeleri‟nde kadınların yurtdıĢında eğitim görmesinin dini ve kültürel nedenlerle fazlaca onay görmediğinden kaynaklandığı (Nurdinova, 2016: 280) düĢünülebilir.

Ayrıca katılımcıların %34,2‟sinin TDV, %23,6‟sının UĠP,

%22,1‟inin YTB ve % 4,8‟inin ise YÖS kapsamında Türkiye‟ye gelip öğrenim görmekte oldukları görülmektedir. Burada öğrencilerin yaklaĢık

%80‟inin Türkiye‟de burslu olarak öğrenim görmekte oldukları dikkati çekmektedir.

Katılımcıların vatandaĢı oldukları ülkelerin coğrafi konumlarına göre bir gruplamaya gidilmiĢ⁸ ve %23,9‟unun Ortadoğu; %23,3‟ünün

8 Burada ülke sayısının çok fazla olması nedeniyle, tek tek ülkelerin tabloda gösterilmesi mümkün olamadığından ülkelerin coğrafi ve kültürel yakınlıkları ile bu ülkelerden gelen öğrenci sayısı dikkate alınarak bölge sınıflandırması yapılmıĢ ve YTB‟nin 2012 raporunda gruplandırdığı Ģekle benzer biçimde gruplandırılmıĢtır:

1. Balkanlar (Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Karadağ, Kosova (sınırlı olarak tanınmakta), Makedonya, Romanya, Sırbistan, Slovenya, Yunanistan).

2. Afrika (Angola, Bassas Da Indıa, Batı Sahra, Benin, Bostvana, Bouvet Adası, Burkina Faso (Yukarı Volta), Burundi, Cape Verde, Cezayir, Cibuti, Çad, Ekvator Ginesi, Eritre, Etiyopya, Europe Adası, Fas, FildiĢi Kıyısı, Güney Afrika Cumhuriyeti, Gabon, Gambia, Gana, Gine, Gine Bissau, Heard Ad. ve Mcdonald Ad., Juan De Nova Adası, Kamerun, Kenya, Komorolar, Kongo, Lesotho, Liberya, Libya, Madagaskar, Malavi, Mali, Maurıtıus, Mayotte, Mısır, Moritanya, Mozambik, Namibya, Nijer, Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti,

Fatih ÖZKAN

Balkanlar; %18,8‟inin Uzakdoğu; %18,2‟sinin Orta Asya; %8,2‟sinin Afrika ve %7,6‟sının ise Avrupa/ABD/Kanada ülkelerinden Türkiye‟ye ilahiyat öğrenimi görmek amacıyla geldikleri tespit edilmiĢtir. Elde edilen bulgular, göç edilecek yere mesafenin kısa olmasının ve göç edilecek yerdeki eğitim, sağlık, güvenlik ve istihdam imkânlarının fazlalığının göç etme ihtimalini artırdığı fikrine dayanan Stouffer‟in teorisini doğrular niteliktedir (Stouffer, 1940: 845-867).

Katılımcıların %53,3‟ünün TDV bursları ile, %23,94‟ünün Türkiye Bursları ile ve %14,85‟inin ise ailesinin desteğiyle öğrenimlerini sürdürmekte olduklarından yaklaĢık olarak %77‟sinin Türkiye tarafından sağlanan burslarla öğrenimlerine devam etmekte oldukları saptanmıĢtır.

AraĢtırma kapsamında katılımcıların Türkçe‟yi öğrendikleri kaynağa iliĢkin bilgiler de toplanmıĢ olup katılımcıların %45,15‟inin Türkçeyi Türkiye‟deki resmi bir kurumdan, %38,79‟unun aile çevresinden ve %9,09‟unun kendi ülkesindeki resmi bir kurumdan öğrendiği; Arapça‟yı ise, katılımcıların

%74,5‟inin Türkiye‟de, %23,3‟ünün kendi ülkesinde ve %2,1‟inin ise baĢka bir ülkede öğrendiği tespit edilmiĢtir.

3.2. Katılımcıların Türkiye’deki Öğrenim Süreci