ÖHD tabi mükelleflerde 24.04.2003 tarihinde yürürlüğe giren yeni yatırım

24.04.2004 tarih ve 25088 Sayılı resmi Gazeteyle yayınlanan ve yayınlandığı tarihle birlikte yürürlüğe giren 4842 sayılı kanunun 1. maddesi yeniden düzenlenen “yatırım indirimi”

mevzuatına göre; “Dar mükellefiyete tâbi olanlar dahil, ticarî veya ziraî kazançları bilanço esasına göre tespit edilen vergiye tâbi mükellefler (adi ortaklıklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil) faaliyetlerinde kullanmak üzere satın aldıkları veya imal ettikleri amortismana tâbi iktisadî kıymetlerin maliyet bedellerinin % 40'ını vergi matrahlarının tespitinde ilgili kazançlarından yatırım indirimi istisnası olarak indirim konusu yaparlar.

Yatırım indirimi istisnası tutarının hesaplanmasında amortismana tâbi iktisadî kıymetin maliyet bedeli esas alınır.

Yatırım indirimi istisnası uygulamasına, istisnaya konu iktisadî kıymete ilişkin harcamaların yapıldığı yılda başlanır ve indirilecek tutara ulaşılıncaya kadar devam olunur.”

Kanun maddesinden anlaşılacağı üzere, yatırım indirimi uygulaması açısından özel hesap dönemi tayin edilen işletmeler için farklı bir durum mevcut değildir. Ancak dikkat edilirse kanun maddesinde yatırım indirimi uygulamasına harcamaların yapıldığı yılda başlanır ifadesi kullanılmıştır. Fakat burada yıl ifadesinden hesap döneminin anlaşılması gerekmektedir.

Geçici vergi uygulamasında yatırım indiriminden faydalanılması için herhangi bir açıklama yapılmamıştır. İlgili geçici vergi dönemi itibariyle, yeni mevzuat kapsamında gerçekleşen yatırım harcaması geçici vergi matrahından indirim konusu yapılabilecektir.

1.3.7.1 GVK Geçici 61. maddesi kapsamında 23.04.2003 tarihinden önce alınmış teşvik belgeli yatırım harcamalarıyla ilgili bu tarihten sonraki harcamalarda yeni mevzuattan yararlanma

GVK Geçici 61. maddesine göre, bu maddenin yürürlük tarihinden (24.04.2004) önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına (teşvik belgelerine bu tarihten sonra ilave edilen iktisadî kıymetler için yapılan harcamalar hariç), yatırım indirimi uygulamasına ilişkin olarak Gelir Vergisi

Kanununun bu tarihten önce yürürlükte bulunan hükümleri uygulanır.

Yukarıda belirtilen şekilde yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile bu

maddenin yürürlük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır.

İsteyen mükellefler, bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında bu tarihten itibaren yaptıkları harcamaları (öngörülen harcamalar kapsamında daha önce yatırım indirimi istisnasından yararlanmış harcamalar hariç) için bu Kanunun 19 uncu maddesinde yer alan hükümler çerçevesinde yatırım indirimi istisnasından yararlanabilirler. Bunun için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ilk geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verileceği tarihe kadar bağlı bulunulan vergi dairesine bir bildirimde bulunulması ve tercihin, alınmış olan yatırım teşvik belgelerinin tamamı için yapılması şarttır.

Kendilerine ÖHD tayin edilen mükelleflerde de söz konusu uygulamaya geçiş tarihi olarak 23.04.2003 tarihi dikkate alınmalıdır. Yine konuyla ilgili olarak Vergi Dairesine bildiriminde 15 Mayıs 2003 tarihinde yapılması gerekirdi. Söz konusu bildirim GVK Geçici 65.

maddesiyle 10 Şubat 2004 tarihine kadar verilebilme imkanı doğmuştur.

1.3.7.2 Dönem sonunda yatırım harcamalarının TEFE artış oranında arttırılması GVK 19. madde kapsamında yatırım indirimi istisnası uygulamasına, istisnaya konu iktisadî kıymete ilişkin harcamaların yapıldığı yılda başlanır ve indirilecek tutara ulaşılıncaya kadar devam olunur.

Yatırım harcamalarının yapıldığı yıla ilişkin vergi matrahının tespitinde, kazancın yetersiz olması nedeniyle dikkate alınamayan istisna tutarı, izleyen dönemlerde, bu dönemlerde Devlet İstatistik Enstitüsü Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksinde meydana gelen artış oranında artırılarak dikkate alınır.

Enflasyon düzeltmesi uygulanan dönemlerde, yatırım indirimi istisnası tutarının

hesaplanmasında amortismana tâbi iktisadî kıymetin aktife alındığı hesap dönemi sonundaki düzeltilmiş değeri esas alınır.

Ancak iktisadî kıymetin aktife alındığı hesap döneminden önceki hesap dönemlerinde gerçekleşen harcamalar, gerçekleştirildikleri dönem sonundaki düzeltilmiş değerleri ile dikkate alınır. İzleyen dönemlerde enflasyon düzeltmesi nedeniyle bu harcamalardan kaynaklanan farklar üzerinden yatırım indirimi istisnası hesaplanmaz.

Kendilerine ÖHD tayin edilen mükelleflerde de dönem sonu itibariyle yatırım harcamalarının gerçekleştiği aya ait olan katsayıyla çarparak düzeltme yapılacak ve düzeltilmiş değerleri üzerinden yatırım indirimi uygulanacaktır.

1.3.7.3 Geçici vergi dönemlerinde yatırım harcamalarının TEFE artış oranında arttırılması

Yine GVK 19. maddesi kapsamında geçici vergi dönemleri itibariyle de yatırım harcamaları için düzeltme yapılan değerleri üzerinden indirim yapılması mümkün olacaktır.

Örneğin; kendisine 1 Ağustos 2004 – 31 Temmuz 2005 özel hesap dönemi tayin edilen mükellefin, birinci geçici vergi dönemi olan Ağustos-Eylül-Ekim 2004 döneminde,

harcamaların yapıldığı aylara ait katsayıların dikkate alınması suretiyle düzeltme yapılacak ve yatırım indirimi tutarı bulunacaktır.

1.3.7.4 Eski yatırım indirimi mevzuatına göre yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırım harcamalarında endeksleme veya TEFE artış oranında artırımın ÖHD tabi işletmelerde özellik arz eden durumlar

GVK Geçici 61. maddenin yürürlük tarihi olan 24.04.2003 tarihinden önce yapılan

müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına (teşvik belgelerine bu tarihten sonra ilave edilen iktisadî kıymetler için yapılan harcamalar hariç), yatırım indirimi uygulamasına ilişkin olarak Gelir Vergisi

Kanununun bu tarihten önce yürürlükte bulunan hükümleri uygulanacaktır.

Yukarıda belirtilen şekilde yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile bu

maddenin yürürlük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır.

İsteyen mükellefler, bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında bu tarihten itibaren yaptıkları harcamaları (öngörülen harcamalar kapsamında daha önce yatırım indirimi istisnasından yararlanmış harcamalar hariç) için bu Kanunun 19 uncu maddesinde yer alan hükümler çerçevesinde yatırım indirimi istisnasından yararlanabilirler. Bunun için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ilk geçici vergilendirme dönemine (bu tarih GVK Geçici 63. maddesiyle 10 Mayıs 2004 tarihine kadar uzatılmış oldu) ilişkin beyannamenin verileceği tarihe kadar bağlı bulunulan vergi dairesine bir bildirimde bulunulması ve tercihin, alınmış olan yatırım teşvik belgelerinin tamamı için yapılması şarttır.

1.3.7.4.1 24.04.2003 tarihinden sonra yeni mevzuata göre yatırım indiriminden faydalanan ÖHD tabi işletmelerde yatırım indirimi uygulaması

GVK Geçici 63. maddesinin son paragrafında “19 uncu madde kapsamında yatırım indirimi istisnası tutarlarının tespitinde 1.1.2004 tarihine kadar yapılan harcama tutarları düzeltilmiş değerleri ile dikkate alınmaz.” hükmü bulunmaktadır. Dolayısıyla yeni mevzuata göre yatırım indiriminden yararlanmayı tercih eden ÖHD tabi mükelleflerde uygulamanın başlangıç tarihi 2004 yılında başlayan hesap dönemleri için geçerli olacaktır.

Bir örnek verecek olursak 01 Kasım 2004 -31 Ekim 2005 ÖHD tabi bir işletmede tercihini yeni mevzuat uygulamasından yana kullanan mükelleflerde yatırım harcamalarının

düzeltilmiş değerlerinin dikkate alınmasına 01 Kasım 2004 tarihinden sonraki harcamalar esas alınacaktır.

1.3.7.4.2 Teşvik belgesi kapsamında eski mevzuata göre yatırım indiriminden faydalanan ÖHD tabi işletmelerde yatırım indirimi uygulaması

Teşvik belgesi kapsamında eski mevzuata göre yatırım indiriminden faydalanan ÖHD tabi işletmelerde enflasyon düzeltmesi yapılmadan yatırım harcamaları yatırım indiriminde dikkate alınacaktır. Kazancın yetersiz olması sebebiyle gelecek yıllara devreden yatırım indirimi tutarları da yeniden değerleme oranıyla çarpılmak üzere yatırım indirimi tutarı bulunacaktır.