Öğretim Yöntem ve Teknikleri

Öğretmenler derslerine başlamadan önce yaptıkları planlarında, dersin amaç ve hedefleri doğrultusunda en uygun modeli, materyalleri ve yöntem-teknikleri seçmek ve uygulamakla sorumludurlar. Tabii tüm bunları belirlemek öğretmenin yönteme yatkınlığına, dersin içeriği, öğretim materyallerinin durumu, zaman ve fiziksel olanaklar, maliyet, öğrenci grubunun büyüklüğü, öğrencilerin ve konunun özelliği, öğretim sonucunda öğrencide geliştirilmek istenilen nitelikler, sınıf atmosferi gibi pek çok neden etkili olmaktadır (Küçükahmet, 2008).

Öğretmenin öğretim etkinliklerini düzenlerken kullandığı yöntem; öğretim stratejisinden öğretim yöntemlerine, öğretim yöntemlerinden öğretim etkinliklerine ve öğretmenin kullandığı özgün tekniklere uzanmaktadır (Erginer, 2000). Öğretmenler farklı yöntemler kullanmak suretiyle öğrencinin anlama yeteneğinin gelişmesine ve derinleşmesine katkı sağlamaktadır. Bu yetenekleri geliştirilmiş öğrencilerin iletişim gücünün arttığı ve yeni etkinlikler üretebildikleri iddia edilmektedir (Young ve Kellogg, 1993). Dolayısıyla, öğretmenin yürüttüğü derslerde seçeceği öğretim yöntem ve tekniklerinin, konuların içeriğine, öğrencilerin yaşlarına, ön öğrenmelerine, ilgilerine uygun olmalı ve onları yaratıcı düşünmeye, araştırmaya yönlendirmelidir.

Eğitim öğretim etkinliklerin de kullanılan birçok öğretim yöntem ve tekniği bulunmakta olup bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir:

2.8.1. Anlatım Yöntemi

Öğretmenlerin sahip oldukları bilgileri öğrencilerine mantıklı bir düzende, çok zaman harcamadan sözlü olarak ifade etmeye çalıştıkları geleneksel bir öğretim yöntemidir. Anlatım yöntemi, öğretmen merkezli olup, daha çok sunuş yolu ile öğretme yaklaşımında ve bilgi düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır (Kaptan, 1999).

2.8.2. Gösteri Yöntemi

Gösteri, öğretmenin veya öğrenci gruplarının herhangi bir konuyu laboratuvarda, sınıfta veya diğer öğrencilerin önünde deneyerek, araç ve gereçler kullanarak açıklamaları veya sunmalarıdır (Hesapçıoğlu, 1998).

2.8.3. Örnek Olay Yöntemi

Örnek olay inceleme yöntemi, gerçek hayattan alınmış veya karşılaşılması olası olan bir problemin sınıf ortamında derinlemesine çalışılmasıdır. Seçilen örnek olay genel bir problemi ya da konuyu temsil etme gücüne sahip değilse, örnek benzer olaylara genellenemeyecektir (Tan, 2007).

2.8.4. Problem Çözme Yöntemi

Problem, önceden öğrenilmiş kurallar yardımıyla cevabı istenen bir sual olarak tanımlanabilir. Var olan problemin tek bir çözüm yolu yoktur fakat en iyi çözüm yolu vardır. Burada önemli olan varolan çözüm yolları arasında en uygun olanı belirleyebilmektir (Taşpınar, 2007). Problem çözme yönteminde Benjamin Bloom’un taksonomisinin üst basamağında yer alan analiz etme ve sentez etme gibi yüksek bilişsel fonksiyonları kullanılmaktadır.

2.8.5. Laboratuvar Yöntemi

Kuramsal bilgilerin laboratuvarda öğrenciler tarafından yapılan deneylerle öğrenilmesine dayalı yöntemdir. Bu yöntemle öğrenciler, laboratuvardaki araç-gereç ve malzemelerle öğretmenin gözetim ve denetiminde deneyler yaparak fen konularına ilişkin davranışlar kazanır. Bu yöntemle öğretimin maliyeti, sunumu gerektiren yöntemlere göre daha yüksektir (Karamustafaoğlu ve Yaman, 2014).

2.8.6. Proje Yöntemi

Daha fazla bilgi edinmek istenilen bir konu hakkında derinlemesine araştırma yapmak ve bir ürün ortaya koymak için uygulanan bir yöntemdir. Proje yönteminde öğrenciler, inceledikleri konularla ilgili ilk elden, yaparak, yaşayarak, inceleyerek bilgi kazanırlar (Kaptan ve Korkmaz, 2002).

2.8.7. Tartışma Yöntemi

Tartışma yöntemi, bir konu üzerinde iki ya da daha fazla sayıda öğrencinin karşılıklı olarak görüşlerini belirtmesidir (Karaağaçlı, 2005, 183). Tartışma yönteminde öğrenciler sorunları anlar, tanımlar ve bu sorunlara çözüm olabilecek fikirler üretirler (Küçükahmet, 2001, 93- 94). Bu bağlamda bu yöntemde öğrenciler aktif olarak, bilgi, fikir ve tutum alışverişinde bulunurlar (Yılmaz ve Sünbül, 2000, 177).

2.8.8. Benzetim Yöntemi

Benzetişim, öğrenmeyi desteklemek üzere gerçeğe uygun olarak geliştirilen modeller üzerinde yapılan bir öğretim yöntemidir (Demirel, 2005, 102). Benzetişim yönteminde gerçek ortamın bir benzeri olan yapay ortamda beceri kazanma amaçlanır.

2.8.9. İşbirlikli Öğrenme Yöntemi

İş birliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin ortak bir amaç çerçevesinde küçük gruplar oluşturarak birlikte çalışıp öğrenmelerine dayalı bir yaklaşımdır (Güven, 2008, 310). Bu yöntemde öğretmen, öğrencileri konuya ilgi duyan öğrencileri bir araya getirecek şekilde 2- 6 kişilik gruplara ayırır (Sönmez, 2003, 291). Ardından öğrencilere üzerinde çalışacakları konu veya problem verilerek öğrencilerin birbirlerinin öğrenmelerine yardım edecek şekilde öğrenmeleri sağlanır (Gözütok, 2006, 178 ).

2.8.10. 5E Modeli

5E modeli, yeni bir kavramı öğrenmeyi ya da derinlemesine bilinen bir kavramı anlamaya çalışan doğrusal bir süreçtir (Özsevgeç, 2007: 26-27). Yapılandırmacı yaklaşıma dayanmakta ve daha çok deneysel aktiviteler ile öğrenmeyi içermektedir (Ercan,2009: 31). 5E modelinin beş aşaması vardır: i) Merak uyandırma ii) Keşif iii) Açıklama, iv) Genişletme v) Değerlendirme.

2.8.11. Soru - Cevap Tekniği

Temeli Sokrates’in öğretisine dayanan bu teknik, öğrencilere düşünme ve konuşma alışkanlıklarının kazandırılmasında oldukça önemlidir ve her dersin öğretiminde kullanılabilir. Bu yöntem etkili kullanılırsa öğrencileri eleştirel düşünmeye sevk eder. Fen bilgisi dersinin amaçlarından biri öğrencileri eleştirici düşünceye sevk etmektir (Kaptan, 1999).

2.8.12. Beyin Fırtınası Tekniği

Beyin fırtınası öğrencilerin kavram, olay veya bir problem üzerinde yaratıcılıklarını kullanarak fikir üretmelerini sağlayan bir tartışma tekniğidir. Beyin fırtınasında öğrencilerden belirli bir süre içinde verilen probleme mümkün oldukça çok sayıda çözüm üretmeleri istenir. Bu teknikte söylenenlerin niteliği değil sayısı önemlidir (Bilen, 2002, 164).

2.8.13. Küçük Grup Tartışması Tekniği

Küçük grup tartışma tekniği, geniş ölçüde katılımın sağlanması için büyük grubun küçük gruplara ayrılmasıyla gerçekleştirilir (Bilen, 2002, 125). Küçük grup tartışmasına kısa süreli tartışma grupları da denilmektedir (Küçükahmet, 2001, 96). Gruplar grupta yer alan kişilerin sayısına ve tartışacakları süreye göre isimlendirilirler (Karaca, 2006, 105).

2.8.14. Altı Şapka Düşünme Tekniği

Altı şapkalı düşünme, farklı düşünceleri simgeleyen farklı renklerdeki şapkalar aracılığıyla bir olayın tüm yönleriyle incelenmesinin ve bir problemin bütün yönleriyle ele alınarak çözülmesinin amaçlandığı bir tekniktir. Bu teknik Edward de Bono tarafından 1984 yılında geliştirilmiştir (Şenşekerci ve Bilgin, 2008, 31).

2.8.15. Tahmin Et-Gözle-Açıkla (TGA)

Sunulan olayla ilgili öğrencilerin öncelikle tahminde bulunması ve bu tahmini nedeniyle birlikte belirtmesi gerekir. Sonra olayın gözlemlenmesi ve yapılan tahminin varsa çelişkilerini açıklamasına dayanır. Bu teknik isminden de anlaşılacağı gibi üç aşamadan oluşan ve öğrenilecek konu hakkında öğrenci fikirlerinin alınıp nedenlerinin biçimlendirilip geliştirilmesini içerir (White ve Gunstone,1992).

2.8.16. İstasyon Tekniği

Belirli bir konunun çeşitli açılardan kollektif bir şekilde ele alınarak ortak bir ürünün oluşturulduğu bir öğrenme tekniği şeklinde tanımlamıştır (Hesapçıoğlu 2008: 330).

Yenilenen Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin fen bilimleri alanındaki bilgiyi anlamlı öğrenebilmeleri için derslerin uygulanmasında öğrencinin aktif, öğretmenin ise yönlendirici olabileceği problem, proje ve işbirliğine dayalı gibi