Öğretim Oturumları

Öğretim oturumları SÖ ve MSÖ öğretim yönteminin uygulandığı öğretim oturumları şeklinde yapılmıştır. Gün içerisinde her iki öğretim yöntemi, her bir katılımcıda bir kez uygulanacak şekilde düzenlenmiştir. SÖ ve MSÖ öğretim yöntemi ile düzenlenecek olan öğretim oturumlarının uygulama sırası ve katılımcıların her birine hangi becerinin hangi öğretim yöntemi ile kazandırılacağı araştırmacı tarafından yansız atama yoluyla belirlenmiştir ve aşağıda Tablo 2’de gösterilmiştir. Her iki öğretim uygulamasında da katılımcılar öğretimi yapılan becerilerde %100 doğru performans sergileyinceye kadar öğretim sürdürülmüştür. Öğretim oturumlarında katılımcıların doğru tepkileri ‘aferin’, ‘doğru yaptın’ gibi sosyal pekiştireçler kullanılarak pekiştirilmiştir. Yanlış tepkiler ise, görmezden gelinmiş, bu tepkilerin ardından herhangi bir uyaran verilmemiştir. Öğretim oturumları hafta içi beş gün olacak şekilde, katılımcıların öğrenim gördükleri okullarında ortam düzenlemesi yapılan toplantı odasında gerçekleştirilmiştir.

Tablo 2. Uygulama Planı Cem SÖ İzin İsteme MSÖ Yardım İsteme Ömer SÖ Yardım İsteme MSÖ İzin İsteme Eren SÖ İzin İsteme MSÖ Yardım İsteme

4.7.2.1. Sosyal Öykü Öğretim Oturumları

Başlama düzeyi verilerinde kararlı veri elde edildikten sonra öğretim oturumlarına geçilmiştir. Öğretim oturumları katılımcı ve araştırmacının kendini rahat ve güvende hissedeceği oturumun sağlıklı olarak gerçekleşebileceği bir ortamda uygulanmıştır. Öğretime başlamadan önce ön hazırlık olarak katılımcının boyuna uygun bir masa ve sandalye hazırlanmış, laptop katılımcının sandalyesinin tam karşısına yerleştirilmiştir. Uygulamacı katılımcı ile göz teması kurabilecek şekilde yan yana oturmuştur. Çalışma ortamına tüm öğretim oturumlarını kaydetmek için video kamera yerleştirilmiştir. Ortam tüm dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılmıştır. Ardından uygulamacı, katılımcıya çalışma ile ilgili kısa bir bilgi vererek uyması gereken kuralları anlatmış, ardından “şimdi çalışmaya başlayabiliriz” diyerek öğretim sürecine geçilmiştir.

Uygulamacı tarafından katılımcıya “Senin için bir öykü hazırladım. Şimdi sana bu öyküyü okuyacağım ve daha sonra sana öyküyle ilgili sorular soracağım. Tamam mı? Hazır mısın?” soruları yöneltilmiş ve katılımcının hazır olduğunu belirtmesi üzerine katılımcıya sözel pekiştireç sunulmuş ve ardından uygulama sürecine geçilmiştir. SÖ’ler uygulamacı tarafından katılımcılara sesli olarak okunmuştur. Öyküler katılımcılara okunurken her cümle için ayrı ayrı hazırlanmış resimler laptop ekranından slayt halinde katılımcılara gösterilmiştir. Öykü okunduktan sonra

katılımcıya uygulamacı tarafından öykü ile ilgili, araştırmacı tarafından hazırlanan sorular sorulmuş (Örn; kim, nerede, ne zaman gibi) ve katılımcının yöneltilen sorulara yanıt aralığı 5 saniye olacak şekilde, doğru yanıt vermesi beklenmiştir. Katılımcının tüm sorulara doğru yanıt verdiği durumlarda bu davranış sözel olarak pekiştirilmiş ve sonraki aşamada katılımcının hedef davranışı sergilemesi beklenen bir diğer ortama yani yoklama oturumunun gerçekleşeceği ve doğal olması gereken sınıf ortamına geçmesi sağlanmıştır. Katılımcının soruya doğru yanıt veremediği durumlarda öyküde sorunun yanıtı olan bölüm tekrar okunmuş ve katılımcıya o bölümle ilgili soru tekrar sorularak 5 saniye içinde doğru yanıtı vermesi beklenmiştir. Katılımcı soruya yanlış yanıt verdiğinde ya da soruyu yanıtsız bıraktığında araştırmacı tarafından doğru yanıta ilişkin model olunmuştur. Ardından, oturum sonlandırılmış ve katılımcının hedef davranışı sergilemesi beklenen bir diğer ortama geçmesi sağlanmıştır. SÖ öğretim oturumlarının işleyişi aşağıda belirtildiği gibidir.

Şekil 1. Sosyal Öykü Öğretim Oturumları İşleyiş Şeması

Ortam düzenlemesi yapılır

Masa ve sandalyeler hazırlanır

Öykü bilgisayarda öğretime hazır hale getirilir

Katılımcının dikkatini toplaması sağlanır

Öykü uygulamacı tarafından okunur

Katılımcının laptop ekranından öykülerin resimlerini izlemese sağlanır

Öykü ile ilgili sorular sorulur

Doğru yanıt pekiştirilir

Yanlış yanıt verildiğinde öyküdeki ilgili bölüm tekrar okunarak soru tekrar yöneltilir

Doğru yanıt pekiştirilir

Yanlış yanıtta doğru yanıta ilişkin model olunur

Oturum sonlandırılır

4.7.2.2. Müzikli Sosyal Öykü Öğretim Oturumları

Başlama düzeyi verilerinde kararlı veri elde edildikten sonra öğretim oturumlarına geçilmiştir. Öğretim oturumları katılımcı ve araştırmacının kendini rahat ve güvende hissedeceği oturumun sağlıklı olarak gerçekleşebileceği bir ortamda uygulanmıştır. Öğretime başlamadan önce ön hazırlık olarak katılımcının boyuna

uygun bir masa ve sandalye hazırlanmış, laptop katılımcının sandalyesinin tam karşısına yerleştirilmiştir. Uygulamacı katılımcı ile göz teması kurabilecek şekilde yan yana oturmuştur. Çalışma ortamına tüm öğretim oturumlarını kaydetmek için video kamera yerleştirilmiştir. Ortam tüm dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılmıştır. Ardından uygulamacı, katılımcıya çalışma ile ilgili kısa bir bilgi vererek uyması gereken kuralları anlatmış, ardından “şimdi çalışmaya başlayabiliriz” diyerek öğretim sürecine geçilmiştir.

Uygulamacı tarafından katılımcıya “Senin için bir öykü hazırladım. Şimdi sana bu öyküyü dinleteceğim ve daha sonra sana öyküyle ilgili sorular soracağım. Tamam mı? hazır mısın?” soruları yöneltilmiş ve katılımcının hazır olduğunu belirtmesi üzerine katılımcıya sözel pekiştireç sunulmuş ve ardından uygulama sürecine geçilmiştir. MSÖ’ler uygulamacı tarafından katılımcılara dinletilmiştir. Öyküler katılımcılara dinletilirken her cümle için ayrı ayrı hazırlanmış resimler laptop ekranından slayt halinde katılımcılara gösterilmiştir. Öykü dinletildikten sonra katılımcıya uygulamacı tarafından öykü ile ilgili sorular sorulmuş ve katılımcının yöneltilen sorulara yanıt aralığı 5 saniye olacak şekilde, doğru yanıt vermesi beklenmiştir. Katılımcının tüm sorulara doğru yanıt verdiği durumlarda bu davranış sözel olarak pekiştirilmiş ve sonraki aşamada katılımcının hedef davranışı sergilemesi beklenen bir diğer ortama yani yoklama oturumunun gerçekleşeceği ve doğal olması gereken sınıf ortamına geçmesi sağlanmıştır. Katılımcının soruya doğru yanıt veremediği durumlarda öyküde sorunun yanıtı olan bölüm tekrar dinletilmiş ve katılımcıya soru tekrar sorularak 5 saniye içinde doğru yanıt vermesi beklenmiştir. Katılımcı soruya yanlış yanıt verdiğinde ya da yanıtsız bıraktığında araştırmacı tarafından doğru yanıta ilişkin model olunmuştur. Ardından, oturum sonlandırılmış ve katılımcının hedef davranışı sergilemesi beklenen bir diğer ortama geçmesi sağlanmıştır. MSÖ öğretim oturumlarının işleyişi aşağıda belirtildiği gibidir.

Şekil 2. Müzikli Sosyal Öykü Öğretim Oturumları İşleyiş Şeması

Ortam düzenlemesi yapılır

Masa, sandalyeler ve hoparlör hazırlanır

Öykü bilgisayarda öğretime hazır hale getirilir

Katılımcının dikkatini toplaması sağlanır

Öykü dinletilir

Katılımcının laptop ekranından öykülerin resimlerini izlemese sağlanır

Öykü ile ilgili sorular sorulur

Doğru yanıt pekiştirilir

Yanlış yanıt verildiğinde öyküdeki ilgili bölüm tekrar okunarak soru tekrar yöneltilir

Doğru yanıt pekiştirilir

Yanlış yanıtta doğru yanıta ilişkin model olunur

Oturum sonlandırılır