Öğrenme Nesnesi Ambarları

Öğrenme nesneleri, birbirinden bağımsız nesneler olduklarından her bir bireyin kendi öğrenme şekli veya yöntemine uygun şekilde dersler oluşturulmasını sağlama amaçlı kullanılabilirler. Günümüzde öğrenme nesnelerinin dinamik ve uygun maliyetli öğretim yazılımlarını oluşturmak üzere işe koşulmasına yönelik yöntem arayışları da hız kazanmaktadır (Wagner, 2002).

Öğrenme nesneleri; text metinleri, fotoğraflar, grafikler, animasyonlar, ses ve video klipleri vb. içerik kaynakları olabileceği gibi çoktan seçmeli testler, oyunlar ve diğer etkileşime dayalı öğrenme konularından oluşabilmektedir.

Öğrenme nesnelerini ve bu nesneleri tanımlayıcı bilgileri kullanım haklarıyla birlikte depolamak, aramak ve kullanmak amacıyla ağ üzerinde oluşturulan, erişilebilir depolama sistemleri Öğrenme Nesne Ambarı olarak tanımlanmaktadır (Aytaç, 2006).

Günümüzde internetin öğretmenler için en iyi araştırma araçlarından biri haline gelmiş olmasına rağmen google gibi en güçlü arama motoru bile hemen her arama terimi için istenenin dışında çok fazla bilgi döndürmektedir. Bu durum, kaliteli öğrenme kaynaklarını ortaya çıkarmayı ve bunları tanımayı zorlaştırmaktadır. Nesne yönetim araçlarıyla bütünleşmiş öğrenme nesnesi ambarları bu bağlamda öğrenme nesnelerinin erişimini kolaylaştırır (Richards, McGreal, Hatala ve Friesen, 2003).

Aslında nesne ambarları, klasik kütüphanelere benzetilebilir ancak bu benzerlik kataloglama ve erişim noktasına kadardır. Farklılık ise bilgi yanında öğretim de sunmasıdır (Mahadevan, 2002).

Gerçekte kütüphane yerine ambar denmesinin nedeni çok sayıda kişi ya da kurumun öğrenme nesnelerine katkıda bulunabileceğini vurgulamaktır. Öğrenme nesnesi ambarları aslında yüzlerce hatta binlerce ayrı nesneyi içeren merkezi bir veri tabanıdır. Böyle bir veri tabanı, çok farklı işlevlerde kullanılabilir. Online derslerin oluşturulması önemli işlevlerindendir (Çakıroğlu, Güven ve Akkan, 2005)

2.13.1. Dünya’da Ve Türkiye’de Öğrenme Nesnesi Ambarları

Türkiye’de bu alanda literatüre yansıyan yalnızca dört uygulama tespit edilebilmiştir:

Bunlardan birincisi, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesinde geliştirilen AtaNesA’dır. Bu uluslararası tanımlara göre kataloglanmış ilk Türkçe nesne ambarıdır. AtaNesA, orta ve yüksek öğretim seviyesinde kimya, fizik, biyoloji ve matematik derslerinin yanı sıra yüksek öğretim seviyesinde öğretim teknolojileri ve programlama dilleri derslerine yönelik 9.000'i aşkın öğrenme nesnesi bulunmaktadır (Karaman, 2005).

Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim portalı ilköğretim öğrencilerine destek olmak amacıyla geliştirilmiştir. Türkçe, Sosyal Bilgiler, Hayat Bilgisi, Matematik, Fen ve teknoloji alanlarında 60 civarında deneme amaçlı geliştirilmiş öğrenme nesnesi bulunmaktadır.

İlköğretim Sanal Matematik Manipülatif Seti, SMAP, TÜBİTAK destekli bir proje kapsamında geliştirilmiştir. Bu proje ile, tüm Türkiye'de ilköğretim 1-8. sınıflar düzeyindeki öğretmen ve öğrencilerin matematik derslerinde tamamlayıcı materyal olarak

kolayca kullanabilecekleri ve ilköğretim matematik öğretim programında incelenen tüm kavram ve ilişkileri destekleyen kapsamlı bir "etkileşimli" eğitsel yazılım setinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Geliştirilen yazılım seti İnternet ortamında üyelerin hizmetine sunulmaktadır.

Türkiye Tarımsal Öğrenme Nesneleri Deposu, TürkÖnde, Türkiye’de çok disiplinli, çok dilli, IEEE LOM taslak standardına uyumlu bir öğrenme nesneleri ve üstveri deposudur. Bu depo, tarım, gıda, veteriner, çevre ve orman disiplinleri başta olmak üzere ilgili fen ve mühendislik öğretimi yapan kurumlardaki öğretim elemanları, öğretmenler ve öğrencilerin sayısal öğrenme nesnelerini depolaması, taraması, deneyim ve görüşlerini paylaşabilmelerini sağlama amacındadır.

Çakıroğlu ve Akkan (2009), dünyadaki ve Türkiye’de önde gelen öğrenme nesnesi ambarlarını araştırmış ve aşağıdaki gibi sıralamıştır:

· http://www.merlot.org (Multimedia Educational Resource for Learning and Online Teaching): Yaygın olarak bilinen ve ücretsiz hizmet veren Merlot nesne ambarı, Kaliforniya Üniversitesi öğrenim geliştirme merkezi tarafından finanse edilmiştir. Bu sistem ile web sayfalarını kullanan öğretim elemanlarına geleneksel, web tabanı ve uzaktan öğretim ortamlarındaki dersler için kaynak sağlanmıştır. Metadata standardı olarak IEEE-LOM kullanılmıştır.

· http://www.eoe.org (Educational Object Economy ):Java Applet olarak hazırlanmış ve arka planında Genel, Bilgisayar bilimi, Psikoloji, Din, Sosyal bilimler, Ekonomi, Genel matematik, Aritmetik, Geometri, Mühendislik, Analiz, Astronomi ve Fizik gibi birçok konu alanında yaklaşık olarak 3300 adet nesne barındıran bir ambardır. Genellikle diğer sitelere link verilmiştir.

· http://ali.apple.com/ali (Apple Learning Interchange — Learning Resources (ALI)): ALI (Apple Learning Interchange) son derece gelişmiş bir nesne arama yüzüdür. Bu veritabanı sayesinde binlerce öğretim ve bilgi kaynağına erişilebilir.

· http://nlvm.usu.edu/en/nav/ (National Library of Virtual Manipulatives (NVLM)): Ulusal Sanal Görsel Manipülatif Organizasyonu (NVLM), ilköğretim ve ortaöğretim matematik konularını içeren, NSF’nin desteklediği 1999’da başlayan ve etkileşimli, web tabanlı görsel manipülatifleri ve kavram öğretimi notlarını içeren, çoğunluğu java applet formatında olan bir nesne ambarıdır.

· http://illuminations.nctm.org/ (NTCM Illimunations): Kendine göre nesne ve metadata standartlarını tanımlayan ve kullanan NTCM’nin bir nesne ambarıdır. Sistemdeki nesneler ağırlıklı olarak matematik konusunda olup, sistem etkileşim düzeyleri son derece

yüksek nesneleri barındırmaktadır.

· http://www.shodor.org/interactivate (Shodor Education Foundation): Matematik ve Fen eğitiminin gelişmesine simülasyon tekniklerini ve modellemeyi kullanarak yardımcı olmayı sağlayan bir platformdur.

· http://learnalberta.ca (Alberta Education): Online kaynaklar içeren ve hayat boyu öğrenmeyi destekleyen bir ambardır. Alberta eğitim programı ile paralel hazırlanmış olup öğretmenler, öğrenciler ve velilerin üye olarak kullanabilecekleri bir sistemdir.

· http://skoool.meb.gov.tr (SKOOOL): Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan bu nesne ambarında matematik, fizik, kimya ve biyoloji derslerinde ilk ve ortaöğretim programı paralelinde nesnelere rastlanmaktadır. Sitenin etkileşimli özellikte hazırlanmış içeriği ile dersteki öğretimi destekleyici bir kaynak olarak kullanılması mümkündür.

· http://www.ogrenmenesneleri.org/ (NETDÖK): Lise matematik konularının yer aldığı LOM metadata yapısının kullanıldığı bir nesne ambarıdır (LOM, 2000). En önemli özelliği ortaöğretim matematik programı paralelinde flash ve java ile hazırlanmış nesneleri barındırmasıdır.

Bunların haricinde daha birçok öğrenme nesnesi ambarı bulunmaktadır. Karaman (2005)’ın yaptığı araştırmaya göre nesne ambarlarına aşağıdaki örnekler verilebilir.

· http://careo.netera.ca (CAREO): Alberta tarafından desteklenen Careo projesinde Alberta yerleşkesinin öğrenme nesneleri deposu olan ve web tabanlı interaktif eğitimsel oyunlar, web sayfaları, videolar gibi nesneler içeren bir sistemdir.

· http://rubens.cs.kuleuvert.ac.be:8989/silo/ (European Knowledge Pool System (ARIADNE)): Avrupa çapında yayımlanması amacıyla Avrupa birliğinin eğitim ve öğretim programı tarafından desteklenen ARIADNE eğitimsel içerikleri geliştirilmiştir.

Metadata standardı olarak IEEE LOM ve Dublin Core kullanılan sistem çok büyük metinler, slayt setleri, video klipler ve interaktif nesneleri içerir.

· http://cloe.on.ca/ (Co-Operative Learning Object Exchange): CLOE, uzman değerlendirmesinden geçen öğrenme nesnelerinin yer aldığı bir nesne ambarı olmakla birlikte sadece Kanada’da yer alan üye üniversiteler tarafından erişilebilen bir ambardır.

· http://www.dlese.org (Digital Library for Earth System Education (DLESE)): DLESE, eğitimcilere ve öğrencilere, dünya fen bilimleri eğitimi sistemini destekleyen binlerce siteye ulaşma imkânı tanımaktadır. Bu ambarda ders planları, haritalar, şekiller, görüntüleme araçları, değerlendirme aktiviteleri, programlar, online dersler ve diğer materyaller gibi kaynaklara erişmek mümkündür.

·http://www.edna.edu.au/go/browse/(Education Network Australia (EdNa)):EdNa, Avustralya’da eğitim, öğretim ve öğrenme için yararlı internet sitelerine yönlendirmeyi amaçlayan bir sistemdir. Tüm kullanıcılara açık olan bu nesne ambarı on altı binden fazla nesnenin yer aldığı geniş bir konu kapsamına sahiptir.

· http://www.thegateway.org (Gateway to Educational Metarials (GEM) Project): Bu nesne ambarında; öğretimin başarısı için yüksek kalite ders planları, ünitelerin müfredat programları ve internet üzerindeki diğer öğrenim kaynakları bulunur. Bu nesne ambarının en büyük özelliği nesne sayısı itibari ile çok büyük olmasıdır. Yaklaşık olarak elli beş bin nesne bulunur. Metadata tanımları üyeler tarafından oluşturulmakta ve standart olarak Dublin Core kullanılmaktadır.

· http://ocw.mit.edu/index.html (OpenCourseWare (Massachusetts Institute of Technology)): Havacılık, İnsan bilimi, Mimarlık, Fizik, Kimya, Ekonomi gibi daha birçok konu başlığı altında materyaller bulunmaktadır. Bu nesne ambarı web aracılığıyla erişilebilir olan kaynakları kendi bünyesinde toplamayı amaçlamıştır.

· http://www.wisc-online.com/,http://www.wisc-online.com/Info/LODev Proc htm (Wisconsin Online Resource Center – Wisc Online Learning Object Project): NFS tarafından desteklenen bu öğrenme nesnesi ambarı, online hizmet veren ve yaklaşık olarak iki bin nesneyi bünyesinde bulunduran bir ambardır. Materyallerin indirilmesine ve kopyalanmasına yasal olarak izin verilmemiştir. Tüm ziyaretçiler nesnelere ulaşabilmektedir. Daha çok interaktif, tarayıcı tabanlı eğitimsel materyaller yer almaktadır.

Metadata tanımları site çalışanları tarafından hiçbir standart göz önüne alınmaksızın oluşturulmaktadır.

· http://www.splashedu.net/ (Splash) : CANARIE tarafından desteklenmiş bir girişim olup p2p teknolojileri ve ilkelerini kullanan öğrenim nesnesi ambarları için bir altyapı geliştirmek amacındadır. İngilizce ve Fransızca arayüz dilleri sunmuştur. Elera, CanLom, EdNA, Ariadne, Smete, Pond, Explora ve RDN nesne ambarlarında arama imkanı sunmaktadır. Bu da diğer ambarların yayınlanma özelliğini ön plana çıkarır.

· http://www.escot.org/ (Educational Software Components of Tomorrow (ESCOT)): ESCOT, ortaokul matematiğini yenilenen teknolojiyle bütünleştirmek için geliştirilen bir test projesidir. Proje yüksek kaliteli dijital kaynakların, tahmin edilebilen kopyalarının ve uygulamalarının üretimini araştırır. Nesne içeriklerinde, matematiği günlük hayat ile ilişkilendirmesi ve yapılandırmacı öğretim ortamları ile uyumlu olması göze çarpmaktadır.

2.13.2. Nesne Ambarlarının Öğrenmeye Katkıları

Oluşturulan öğrenme nesnesi ambarlarının eğitime ve öğretime birçok olumlu katkısı bulunmaktadır.

1. Kalite

Nesne ambarlarında birçok öğrenme nesnesi bulunmaktadır. Bu sayede, öğretmenler her seferinde aynı konuyu hazırlarken yeni bir öğrenme nesnesi hazırlamak zorunda kalmazlar. Çünkü daha önceden hazırlanmış olan birçok nesne, bu havuzda bulunmaktadır. Bunun bir diğer avantajı ise, herkesin en iyi kaynaklara ulaşabilmesi yani genel anlamda, eğitimde kalite artışıdır.

2. Verimlilik

Öğretmenler daha önceden hazırlanmış nesneleri ele alıp geliştirebilir ve böylece çok daha iyi ve kaliteli nesnelerin ortaya çıkmasını sağlayabilirler. Bu nesneleri birleştirebilir, parçalara ayırabilir ve daha verimli nesneler ortaya çıkmasını sağlayabilirler. Böylece hem zamandan hem de enerjiden tasarruf elde edilir.

3.Çeşitlilik

Nesne ambarı yöneticileri, farklı türde birçok nesnenin aynı havuza yüklenmesine olanak tanıdığı için, çok çeşitli nesne ambarları oluşur. Kullanıcılar, bu havuzda bulunan farklı türdeki birçok nesneyi diledikleri şekilde kullanarak istedikleri hâle getirebilirler.