Çocuk resimlerinin dil

Çocuk hissettiklerini ve düşüncelerini resme yansıtır. Çocuklar çizimlerini bir diyalog olarak kullanır. Çocuklar çizimlerinde toplum ile ilgili diyaloglarını yansıtırken aynı zamanda diyaloğunu da güçlendirmiş olur. Çocuklar görsel çalışmalarında birlikte kullandığı renkleri ve cisimleri bir Kısıma kadar bilinçli bir şekilde yaparlar. Geri kalan Kısımı ise sezgileri ile tamamlarlar. Örnek verecek olursak çizimler herhangi bir konuyu kapsamayan bütünlük sağlanamamış resimler olursa bu zihinsel geriliği olan çocuğa işaret eder. Akranları arasında ciddi anlamda fark yaratan ve ileri düzeyde ki fikirlere sahip bir çizim gerçekleştiriyorsa bu da üst düzey zekâya sahip çocuğa işaret etmektedir.

Çocuğun çizdiği resim incelendiğinde eğer ki çocuk resim kâğıdının tamamını kullanmamış ve resimleri küçülterek dar bir alana sığdırmışsa bu çocuğun özgüven eksikliği olduğunu gösterir. Yine çocuk resimde aile fertlerine yapışıksa

65

ve resimde kendini tam olarak cinsiyet ayrımını belli edecek şekilde özellikle diremiyorsa cinsiyet kararsızlığı yaşıyor manasına gelmektedir. Çocuk resminde kendisiyle diğer aile bireyleri arasına başka nesneler ekliyorsa bu sefer de aile içerisinde iletişim sorunu yaşıyor manasına gelmektedir (Savaş, 2014).

Çocuk resmine bakıldığında eğer çocuk resminde kendi bedeninden bir uzvu çizmiyorsa bedenindeki o uzvuyla alakalı sorunları olduğunu gösterir. Veya çocuk resminde bir uzvunu ön plana çıkaracak şekilde çizmişse bu da kendi uzvuna aşırı ilgisini gösterir. Örneğin saçlarını çok seven sarışın lüle ve uzun saçlı bir çocuk resminde saçlarını ön plana çıkaracak şekilde çizer. Normal hayatta kısa ve gösterişsiz saçlara sahip bir kız çocuğu eğer bu konuda eziklik hissediyorsa o da resmin de saçlarından daha ziyade başka bir uzvunu ön plana çıkarıp o eksikliğini kapatmaya çalışır. Çocuk resminde büyük ve geniş bir ev çiziyorsa ve evi ön plana çıkarıyorsa bu da böyle bir eve hasret olmasından kaynaklanmaktadır. Eğer ki çocuğun resminde başka kişiler yoksa bu da sosyalleşemeyen bir çocuğa işaret ediyor olabilir.

Resim yapan çocuk hakkında değerlendirme veya çıkarımlar yapılırken tek bir resim üzerinden neticeye gitmek doğru olmaz. Çocuğun yaptığı tüm resimlerden yola çıkarak değerlendirme yapmak gerekir. Çünkü çocuğun yaptığı tek bir resimden yola çıkarak değerlendirme yapılması çok geçerli olmaz. Çocuk o anda kısa bir süre önce etkilendiği bir şeyden dolayı ruh halini farklı yansıtmış olabilir. Çocuklar sözlü iletişimde fazla başarılı olmadıkları için genellikle iç dünyalarını resmederler. Çocukların çizmiş oldukları resimler eğer ki iyi değerlendirilirse çocuğun o anki duygularını hislerini kırgınlıklarını problemlerini anlamada etkili olacaktır. Çocuklar genellikle ilk olarak kendilerini resmederler. Genellikle insan figürlerinde ki karalamalar beden ve ruh özelliğini iletir. Kâğıdın köşelerine çizilmiş küçük insan figürleri küçük görülen ve her fırsatta azarlanan çocuk olduğunu gösterir. Vücutta bulunan uzuvların yokluğu ise çocuğun ezildiğini ve özgüven eksikliğini gösterir.

Eller toplumla olan iletişimi yansıtır. Kafa çizimi bireyin demokratik düşüncesini ve davranış biçiminin kontrol ettiği yerdir. Çocuklar genellikle kafayı büyük resmederler. Ama olması gerekenden fazla büyük çizilen kafa resmi çocukta ben merkezli olduğunun göstergesidir. Göz çizimleri ise çocuğun bilinçaltını

66

yansıtmaktadır. Paranoyak olan çocukların göz çizimlerinde sert bir bakış vardır. İlgi gösterilmesinden memnun olan çocuklar ise resimlerinde gözleri büyük resmederler. Hayattan bıkmış olan çocuk çizimlerinde genelde insanlar oturmuş olurlar ayakta duran insan figürü olmaz (Artut, 2002).

Çocukların çizimlerinde ki boyutlardan başka çizimde ki renkler de çocuğu anlamada önemlidir. Çocuk çizimlerinde ağırlıklı olarak hoşlandığı renklere yer verir. Her bireyin kendini anlatma yöntemi farklıdır. Renklerle bireyin özellikleri arasında bir etkileşim olduğunu söylemiştir Lüksçe. Çocuğun bilinçaltını anlamada ki en iyi yol renklerin analizidir. Bireylerin renklere yaklaşımları da farklılık göstermektedir. Bazı renklere pozitif yaklaşılırken kimi renklere negatif, çoğu renklerde tarafsız yaklaşımlar yapılmaktadır. Kullanılan renk ve çizimlerin anlamlarına bakılarak bir karakter oluşturulur (Savaş, 2014).

Bazı çocuklar, resimlerini sayfanın sağına, soluna veya ortasına çizerler. Bunlar; Machover'a göre, resim sağa yapıldığı takdirde dış dünyaya; sola yapıldığı zaman ise iç dünyasına yönelmiş olduğunu göstermektedir. Resmin, sayfanın üst bölümüne yapılması ise; yersiz bir iyimserliğin söz konusu olduğunu göstermektedir. Çocuğun, resimleriyle kendisini yansıtması ve olaylar hakkındaki duygu ve düşüncelerini ifade etmesinde, yalın bir anlatım yolu olan resmin önemi büyüktür. Resim faaliyeti, çocuğu tanımak ve onun iç dünyası, yakın çevresiyle ilişkileri hakkında bilgi edinilebilecek geçerli bir araştırma ve psikopedagojik yansıtma aracıdır. Çocuk. Resmindeki çizgiler, sanatçı çizgileri değildir. Sanattaki estetik kurallara bir uygunluk söz konusu değildir. Ancak çocuk resmindeki saflık, içtenlik, çocuk resimlerine ilişkin özel bir niteliktir. Çocuk resimlerindeki intimitif yaratıcılık özellikleri; birçok sanatçının çocukluktansa dönerek ulaşmaya ve yaratılmana yansıtmaya çalıştıkları bir niteliktir. Çocuk resmi; yetişkinlerinde bir zamanlar sahip oldukları yaşam coşkusunu yansıtan çocuk içsel yapısının aynasıdır.

Çocuklar kalem tutmayı öğrendiklerinden itibaren bir resim yapma hevesi ve boş bir kâğıt bulduğunda hemen bir şeyler karalama hevesindedir. İlerleyen yaşlarda ise artık yaptığı resimlerin bir anlamı hatta resim yapma esnasında bile anlatılmak istenen bazı durumlarla karşılaşabiliriz. Bazı çocuklar resimlerini kâğıdın sağına, soluna, ortasına hatta altına üstüne bile çizebilir. Bunlar Machover’a göre, resim sağa çizildiği zaman dış dünyaya, sola çizdikleri zaman ise iç dünyasına yönelmiş

67

olduğunu anlıyoruz. Resmin sayfanın üst bölümüne yapılmış olması ise; yersiz bir iyimserliğin söz konusu olduğunu göstermektedir. Çocukların resimleri ile kendilerini yansıtmaları ve olaylar hakkındaki duygu ve düşüncelerini yansıtmasında sade fakat anlaşılır bir anlatım yolu olan resmin önemi büyüktür. Okul öncesi dönemde kendini ifade etmenin en kolay ve anlamlı yolu çocukların çizmiş olduğu resimler. Bu önemli konunun en büyük destekçileri hiç şüphesiz öğretmenlerdir (Bolattaş Gürbüz & Deniz, 2017). Yapılan resimlere karşı vermiş oldukları tepkiler ve çözüm önerileri bir çocuğun hayatında yolunda gitmeyen bir problemin başarıyla atlatılmasına ve gerekirse okul aile iş birliğini devreye alması gerekmektedir. Bir çocuğun şiddet ve tecavüz gibi konuları resim yoluyla yansıtması öğretmenin dikkatini çekmeli ve bunu yalnızca resim yaptı işte diye değil ne yaptığını anlayarak incelemelidir.

Çocukların çizdikleri resimlerde yaşadıkları şiddet ve tecavüz olayları en yakın çevrelerinde bulunan tanıdıkları tarafından ev ve sokaklarda yaşandığı yansıtılmaktadır (Hiçyılmaz, İnci, & Seven, 2015). Çocuklar yaşadıkları bu olumsuz olayların birinci dereceden tanığı olduğu için ve belki de sık sık aynı ortamda bir araya geldiği için korkar ve anlatamaz. Bu olayı resim çizerek gün yüzüne çıkması sağlanır ve gerekirse çocuk koruma altına alınır.

Çocukların yaptıkları resimler bize onların psikolojisini anlatmaktadır. Çizdikleri bir karaktere veya çizdikleri bir figüre bakıp neler anlatmak istediklerini anlayabiliriz. Mesela bir çocuk figürü olduğundan daha geniş çiziyorsa bu çocuğun hırçın olabileceğini gösterebilir, eğer ki çocuklar resimlerini daha minik yapıyorsa bu onların genellikle kendilerini güvende hissetmediklerini gösterebilir, eğer ki bir çocukta konuşma sorunu varsa bunu ağızı daha dolgun ve kocaman çizmesinden anlayabiliriz. Dünyayı gözlerimizle gözlemleriz ve bundan dolayı gözler bizim için önemlidir. Bir çocuk resminde kocaman bir ayak çiziyorsa bu onun özgüveninin olduğunu gösterebilir, stresli ve umutsuz çocuklar ayak çizerken zorlanabilirler. Burun problemi yaşayan çocuklar genellikle burun figürünü kocaman çizerler. Kocaman kulak çizen çocuklar duymada bir problem yaşadıkları için çiziyor olabilirler. Bir resimde çocuk parmakları en ufak ayrıntısına kadar çizmişse, buradan çocuğun takıntılı olabileceğini düşünebiliriz. Eğer ki çocuk bir eldeki parmak sayısından daha fazla parmak çiziyorsa bu onun tutkulu olabileceğini gösterebilir. Dişler agresifliği gösterebilir daha kocaman

68

çizilmiş dişler ise daha fazla agresifliği gösterebilir. Eller görünmeyecek gibi çiziliyorsa o zaman çocuğun tırnak yeme veya da parmağını emme gibi alışkanlıkları olabilir. Bahsedilen çizimler dikkate alındığında bir çocuğun çizdiği tek bir resimden onun hayatında nasıl bir gelişme olduğunu, onu neyin etkilediğini anlayamayız. Okul öncesi dönemde çocukların çizdiği tek bir resimle onların etiketlenmesi doğru değildir bu nedenle her daim gelişimsel aşamalar göz önünde bulundurulmalıdır (Arıcı, 2006).