ÇalıĢtığı Yayınevleri ve Onlarla ĠliĢkisi

Sanatçının çalıĢtığı yayınevleri ve onlarla olan iliĢkileri, mektuplarda, önemli bir yer tutmaktadır. Ġlhan Berk, bazı yayınevleriyle sözleĢme yapma gereği duymadan çalıĢır; tabii bu tavrı, karĢı tarafa duyduğu güvenin sonucudur. Ne var ki yine de bazen sorunlar yaĢar ve piĢman olur. SözleĢme yapmadığı için piĢmanlık duyduğu yayınevlerinden biri Dönemli Yayıncılık‟tır ki genel yayın yönetmenliğini 1987-88‟de Enis Batur yapmıĢtır. Berk, 26 Mayıs 1988‟de yazdığı bir mektupta “Galiba bu Dönemli Yayıncılık‟la sözleşme imzalamak vacip oldu artık. Zaten buna

girmedimse, neden sensin elbet.” (Berk, 2014b: 74) der. Nedenine gelince; bu

yayınevinden telif ücretlerini zamanında alamaz, kitaplarının baskıları gecikir… vb. sorunlar, ona bu piĢmanlığı yaĢatır ve sözleĢme yapmanın gerekliliğini gösterir.

Ġlhan Berk‟in çalıĢtığı yayınevlerinden ikisi de Memet Fuat‟ın yönettiği yayınevleridir. Memet Fuat‟ın, 1960‟ta kurduğu De Yayınevi, 1964-75 tarihleri arasında çıkardığı Yeni Dergi, 1980-83‟te yönettiği Yazko edebiyat dergisi ve Adam Yayınları, Berk‟in eserlerini basan, Ģiirlerini yayımlayan yerlerdir. Ġki dost, 1973 ile 1981 yılları arasında nedenini bilmesek de, belki de bu dönemin mektupları kayıptır, mektuplaĢmayı kesmiĢlerdir. 1981‟de, Memet Fuat‟ın, Adam Yayınevi‟nin yerli

yayınlar editörü olmasıyla yeniden, kitapların basımıyla ilgili olarak, mektuplaĢmaya baĢlarlar. Memet Fuat, Berk‟e sadece kendileriyle çalıĢması için teklifte bulunur; Berk de bu teklifi memnuniyetle kabul eder. “ Şimdi beni göçebelikten kurtarmana

kızmak şöyle dursun, bayılırım elbet, demeliyim de sıra: Her şeyi Adam Yayınevi‟ne, senin istediğin biçimde bırakıyorum. Benden böyle bir söz istiyorsan veriyorum. (…) Her şeyimi Adam‟a bıraktığımı bildiririm, senin denetiminde.” (Berk, 2012: 97)

Tabii Berk‟in de bir Ģartı vardır, eserlerinin üzerinde Memet Fuat‟ın denetimi olacaktır ve her Ģey mutlaka onun ellerinden geçecektir.

Berk‟in Memet Fuat‟la çalıĢması Adam Sanat‟ta da devam eder; ama Berk, durumdan çok da memnun değildir. 1996‟da, Adam Sanat‟a Ģiir gönderirken “(…)

Yeni Dergi‟ye gönderiyormuşum gibi heyecanlanıyorum…” (Berk, 2012: 178)

diyerek mutluluğunu dile getirir; ama bir rahatsızlığı vardır ve onu da söylemeden geçemez. ġairlerin derginin baĢında yer almaması ve Ģair isimlerinin derginin kapağında yer almaması, onu rahatsız etmiĢtir. “Bilmiyorum senin için düzyazılar

belki de çok önemli dergide, şairlerin adları kapakta yok (bunu anlamak zor, çünkü başka hiçbir dergide yok bu). Ben Yeni Dergi diye gönderiyorum şiirleri.” (Berk,

2012: 178) der. Adam Sanat‟taki bu tavır, onu çok rahatsız eder ve Ģiirlerini çok sevdiği Yeni Dergi‟ye gönderiyormuĢ gibi düĢünmeyi tercih eder. Aynı mektupta, Ģairlerin derginin baĢında yer almasını önerir; ama sadece kendisinin Ģiiri, baĢa alınır. Ġkinci mektubunda “(…) şiirlerin başa alınmasını da bütün şairler için istemiştim.” (Berk, 2012: 180) diyerek yapılanın yetersiz olduğunu belirtir. Berk‟in, Memet Fuat‟ın Adam Sanat‟taki bu tavrının nedeniyle ilgili yorumunu sekiz yıl önce, 1988‟de, yazdığı bir mektubunda bulmak mümkündür. “Şiir, (bugün yazılan şiir)

birden gözünden düşmüş izlenimin var bende. (…) Şiir gözünden düşmüş olmalı dedim: öyle geliyor bana.” (Berk, 2012: 115) Yıllar önce bugünkü Ģiirin, Memet

Fuat‟ın gözünden düĢtüğünü düĢünmüĢtür ki ona göre Ģair adlarının kapakta yer almamasının ve Ģairlerin baĢta olmamasının nedeni de budur.

Ġlhan Berk‟in, Adam Yayıncılık‟la olan iliĢkisi YKY ile anlaĢması üzerine bitmiĢtir. YKY, Berk‟in uzun süre çalıĢtığı yayınevlerinden biridir. Enis Batur‟un YKY ile çalıĢmaya baĢlaması, ikili arasındaki, zaten var olan, dostluğu ve yazar- editör iliĢkisini daha baĢka bir boyuta taĢımıĢtır. Berk‟in bazı Ģiirleri ve kitapları bu

yayınevi tarafından yayımlanır. Kimi yayınevleriyle olduğu gibi onlarla da bazı olumsuzluklar yaĢanır, protokolde yer almamak onu çok rahatsız eder ve iki mektupta da aynı sorunu dile getirir. “Sevgili Enis, belli başlı yayınevlerinin

protokolünde ben varım, Yapı Kredi‟de nasıl olmuyorum.” (Berk, 2014b: 115) der.

YaĢanan bazı olumsuzluklara rağmen aradan geçen yıllar, Batur‟a, Berk ile anlaĢma yaparak sadece YKY ile çalıĢmasını sağlama kararını aldırır ve dostuna birlikte çalıĢma teklifinde bulunur. Bütün eserlerini topla gel, der ve Berk de onun davetine; “Kitaplarını topla gel dedin ( sanırım 3. kez). Topladım işte bugün bu mektupla

birlikte (…) gönderiyorum. (…) ilk ağızda şiirleri gönderiyorum; düzyazıları (ki biri ikisi dışında YKY‟de çıkmayan yok; onlar üzerinde de çalışıyorum) daha sonra göndereceğim. Ayrıca antolojiler ve çeviriler üzerinde de çalışıp öyle göndereceğim.” (Berk, 2014b: 157) sözleriyle icabet eder. Batur‟un, bu çağrıyı ne

zaman yaptığı belli değil ama Berk, Eylül 1998‟de olumlu cevap vermiĢtir. Böylece

Şairin Toprağı adlı eseri hariç, tüm eserlerini YKY‟ye ve Batur‟un ellerine bırakır.

Berk, bazı yayınevleriyle sorun yaĢadığı için YKY ile bir sözleĢme yapmak ister ve Batur kendisine bu konuda garanti verir. “Bu dediğin kontratı da geciktirmemeni

dilerim. Ne olur ne olmaz. Kafan kızıp çekip gittiğinde ben ortada kalmayayım.”

(Berk, 2014b: 161) der. SözleĢme yapılır ama sözleĢmeden sonra da bazen telif ücretleri ve kitapların baskısı gecikir. Batur, ona cevap vermez veya cevaplar gecikir. Berk de her zamanki gibi kızar; ama aralarındaki dostluk, bunlardan zarar görmez.

Ne var ki Ġlhan Berk ile Memet Fuat arasındaki dostluk zarar görür; çünkü Berk‟in bazı kitaplarının yayın hakkı, hâlâ Adam Yayıncılık‟tadır ve Adam Yayıncılık ile bu yüzden davalık olur. Bir kitabının baskısı durdurulur: “(…) ikinci

baskıya giderken Adam‟ca durduruldu.” (Berk, 2014b:159) Ocak 1999‟da ise

“Adam‟dan şimdiye değin bana hiçbir olumsuz haber gelmedi. Belki de davadan

vazgeçildi.” (Berk, 2014b: 160) diye yazar. Böylece Adam Yayıncılık‟la yollarını

tamamen ayırır. Berk‟in, YKY ile anlaĢıp kitaplarını gönderdiği tarih 2 Eylül 1998‟dir. Memet Fuat‟a yazdığı son mektup ise 6 ġubat 1998 tarihini taĢımaktadır. Bu durum da gösteriyor ki ikili arasında bu değiĢiklikten dolayı bir kırgınlık yaĢanmıĢtır. Nitekim Berk, Batur‟a çok kızdığı bir gün, zehir zemberek bir mektup yazar ve bütün öfkesini kusar. “Kırk yıllık gül gibi yayınevimi bıraktım senin hatırın

için bu az şey mi? Memet Fuat‟a karşı da ayıp ettim. Benim hiçbir isteğim orda yerine getirilmez olmamıştır. Beni hep el üstünde tuttular. Asıl da Memet Fuat benimle konuşmuyor, onu değil de seni seçmek hayvanlığım benim.” (Berk,

2014b:180) Berk, bu tercihten dolayı bir süreliğine de olsa piĢman olmuĢ görünmektedir, yine de son mektuplarından birinde “Benim YKY‟den başka bir yerde

gözüm yok.” (Berk, 2014b: 227) diyerek yayınevi tercihine son noktayı koyacaktır.