Kendi özgün kimlikleriyle yaşayan kentin içinde varlıklarını sürdüren arkeolojik alanların deneyimlenmesi, kentlinin ve kente turist olarak gelen ziyaretçilerin alanla ve dolayısıyla tarihle, geçmişle kurdukları ilişkinin güçlendirilmesi için sanatsal içerikler geliştirilmektedir.
Lübnan, Balbek’te Bacchus Tapınağı’nda gerçekleştirilen bir çağdaş sanat sergisi örneği sunulmaktadır.
(Nimet Özgönül, 3.Oturum)
21 Bacchus Tapınağı’nda gerçekleştirilen Sessiz Yankı Sergisi’nden görüntüler, Kuratör Karine El Helou (İmajlar https://www.thenationalnews.com/arts/a-journey-to-the-past-where-contemporary-art-meets-archeology-at-baalbek-1.164535, https://maaloufarchitects.com/the-silent-echo/ web sitelerinden alınmıştır.)
İtalya, Napoli, Pompei’de gerçekleştirilen etkinliklerden biri otuz kadar heykelin bir yıl boyunca antik kentin kamusal alanlarında sergilenmesidir. Sit alanında, neo klasik dönemde yapılmaya başlanmış olan eserlerin kalıntıları, sanatçının bu bağlamda üretmiş olduğu neoklasik heykellerle birlikte bütünleşerek, geçmiş ve bugün tekrar Pompei'de buluşmaya çalışmaktadır. (Nimet Özgönül, 3.Oturum)
Anıtsal Bronz Heykeller, Sanatçı Igor Mitoraji (İmajlar Mitoraj Pompeii - Pompeii Siteleri (pompeiisites.org) web sitesinden alınmıştır.)
Yunanistan, Skinos, Delos Adası’nda antik dönemden kalmış olan veriler, kalıntılar sanatla birleştirilerek, alan tekrar bir kamusal alana dönüştürülmektedir. Delos’ta antik dönemde tapınaklar ve konutları süsleyen antik dünyanın heykelleri gibi, tapınaklar ve konutların kalıntıları da günümüz heykellerini sergileyen mekanlara dönüşerek arkeolojik alan çağdaş sanatla bütünleşmektedir. (Nimet Özgönül, 3.Oturum)
Bodyform heykel yerleştirme, Sanatçı Antony Gormley (Nimet Özgönül sunumundan)
İtalya, Roma’da Trajan Pazar Yeri’nde gerçekleştirilen bronz atlar sergisi, kentle bütünleşen kentle bir arada yaşayan arkeolojik alanlarda yapılan çağdaş sanat etkinliklerine örnektir. Sanatçı Roma’nın değişik yerlerindeki at figürlerinden etkilenerek, sürekli kitlesel göç sorununu, hayatta kalmak için sürekli hareket etmek zorunda olan milyonlarca insanın çektiği acıları at figürleri ile ilişkilendirmektedir.
(Nimet Özgönül, 3.Oturum)
22 Lapidarium Heykel Yerleştirme, Sanatçı Gustavo Aceves (İmajlar
https://thelosangeleno.com/tag/horses-at-trajans-market web sitesinden alınmıştır.)
İtalya’da Roma’da Caracalla Hamamı kendi buluntuları ile birlikte zaman zaman sergilere sahne olmaktadır. Caracalla’nın açık alanlarında, bağlamından kopmuş olan mimari ögeler farklı birliktelikler ile geçici olarak sergi alanına dönüştürülmektedir. Alan çağdaş sanat etkinliklerine mekan oluşturmaktadır. Artist Fabrizio Plessi’nin Zamanın Sınırı Sergisi.(Nimet Özgönül, 3.Oturum)
Caracalla Hamamı’nda açık alanda sergilemeler(Nimet Özgönül sunumundan)
Caracalla Hamamı’nda Zamanın Sınırı Sergisi’nden Enstalasyon, Sanatçı
Fabrizio Plessi
(Nimet Özgönül sunumundan)Apollon Smintheus Tapınağı Sunumu
Var olan ama alanda çalışılmaya başlandığında yok haldeki bir mekan olan Apollon Smintheus Tapınağı, Türkiye'deki (Çanakkale) çok değerli bir kült merkezidir.
Tapınak'ta Hellenistik Çağ Anadolu mimarlığına imzasını atan Mimar Hermogenes'in uyguladığı pseudodipteros (yalancı iki sıralı sütun) plân tasarımı kullanılmıştır. Naos’ta(kutsal odada), 110 cm'lik
23 bacak parçası ele geçen, tanrı Apollon'un heykelinin yer aldığı bilinmektedir. Helenistik Çağ sikkelerinde görülen ve antik kaynaklarda bahsi geçen tanrı Apollon'un tapınak cephesinde duran, adını aldığı fare-smintheus'a basar biçimde tasvir edildiği sanılan kutsal heykeli olasılıkla, 5 metre boyundadır. Yapının sütunlarının üzerindeki frizlerde, Troia Savaşları'nı anlatan mitolojik konuları içeren kabartma bloklar yer alır. Ilyada anlatımları, çeşitli çağlarda vazolar üzerinde, duvar resimlerinde, mermer lahitlerde betimlenmiştir. Ancak bir tapınakta, ilk kez olarak Apollon Smintheus kutsal alanında karşımıza çıkmaktadır.(https://canakkale.ktb.gov.tr/TR-70514/apollon-smintheus-oren-yeri.html)
Apollon Smintheus Tapınağı üzerinde, seksenli yıllarda zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır. Ayrıca, köyün tarlalara ve bahçelere giden ana yolu da tapınağın tam üstünden geçerek onu ikiye bölmüş ve bu durum hem yapının üst bölümlerinde hem de temellerinde büyük tahribatlara neden olmuştur. Kazı süreçleri içinde hem insitu halinde olan yapı belgelenmiş hem de yapı elemanlarına yönelik envanter çalışmaları yapılmıştır. Burada bulunmuş olan malzemenin büyük bir çoğunluğu civardaki bağlardan bahçelerden toplanmıştır. 1986-1995 döneminde, alan üzerindeki zeytinyağı fabrikası kaldırılarak, yapının bir bölümü temelden itibaren zemin kotuna kadar ayağa kaldırılarak üçüncü boyutta bir görsellik ile sunulmaya çalışılmıştır. 2010 ve 2013 arasında, tapınağın ayağa kaldırılmasına yönelik bir proje çalışması yapılmıştır. Bu proje Koruma Kurulu’nca da uygun bulunmuştur.
2014’den itibaren çok disiplinli bir ekip çalışmasıyla alt kottaki yorgun malzemenin yeniden yapılacak bir üst yapıyı taşıyamayacağı ve diğer tüm veriler yeniden değerlendirilerek, tapınağın ayağa kaldırılması yerine; bütün parçaları dağılmış, tamamına dair bir şeyin görülemediği, kutsal alan olarak yalnızlaşmış, bulunduğu çevreyle yabancılaşmış bu alanın yeniden canlanması ve konuşmasını hedefleyen eylemler planlamıştır.
2016 yılında tapınağın korunması, sürdürülebilirliğinin sağlanması, var olanlarla canlanması, konuşması, anlatılması, diyalog kurması eylemliliklerini içeren hedeflere yönelik farklı içerikte fiziksel, sosyal, kültürel, yorum-sunum düzenlemelerine ilişkin programlar tanımlanmıştır. Bu programlarda kutsal mekanın, geçmişle bugün arasında da bir diyalog kurmasının sağlaması amaçlanmıştır.
Varoluş biçimi yok olmuş ve anlamını yitirmiş üstelik de çok eksik parçaları olan bir alanın yeniden yapılmasının fiziksel veriler üzerinden değil de başka anlamlar düzeni üzerinden gerçekleşmesi gerekli görülmüş ve fiziki yapısı ile kendisiyle ilgili bir şey söyleyemeyen bu tapınağın mitolojideki verileri;
farelerle olan ilişkisi, Apollon'un varlığı gibi somut olmayan değerlerinin, yerin geçmişinin tercümanı olması, yeniden kendini anlatması, sunmasının aracı olması hedeflenmiştir. Tapınağın yaşamını, çağın dil, malzeme ve yapım tekniğiyle bir sanat eseri olarak devam ettirmesi ile eskiden var olan mekanı yeniden yaparak yok etmeden de sunabilmenin aracı olarak yer sanat eserine dönüştürülmek istenmiş, alan bir açık hava sanat merkezi olarak kurgulanmıştır.(Nimet Özgönül, 3.Oturum)
24 Nimet Özgönül sunumundan görüntüler
5.Tekrarlanan etkinlikler/ziyaretler
Arkeolojik alanlara kentlinin tekrar tekrar gelerek, alan ve kentlinin farklı deneyimler yaşayabilmesi için sürekli değişen aktiviteler planlanmaktadır. Bu amaçla Roma’da kurgulanan etkinliklerden biri, tasarım müzesi aktivitesidir. 2011 yılında yapılmış olan Meet Design Show için sergileme mekanı Trajan Marketi kullanılmıştır. (A. Güliz Bilgin Altınöz, 3. Oturum)
2011 yılında Meet Design Show’dan görüntüler(Güliz Bilgin Altınöz Sunumu’ndan)
Roma müzelerinin düzenlediği müzik dinletisi gibi akşam etkinliklerinde yerel halk hedef kitle olarak seçilmektedir. Tarihi mekânlar koku, ses, dokunma, görme gibi duyularla deneyimlendiğinde, ziyaretçinin yer ile kurduğu ilişki hatırlanabilir kılınmaktadır. Örneğin Roma‘da Marcellus Tiyatrosu
’ndaki konserlerin başlangıcında alanın tüm dönemleri ve bu noktanın neden önemli olduğu anlatılmaktadır. Müzik deneyimi, mekanın ileride güzel bir şekilde hatırlanmasını sağlamaktadır. (A.
Güliz Bilgin Altınöz, 3. Oturum)
Roma müzelerinin düzenlediği akşam etkinlikleri afişi (Güliz Bilgin Altınöz sunumundan)
Roma’da bir Avrupa Birliği projesi kapsamında “live museum, live change” ile kentlilerin katılımı için farklı atölyelerin yapıldığı etkinlikler düzenlenmektedir. Önde gelen tasarımcıların, yazarların,
25 müzisyenlerin yürüttüğü etkinliklerde hedef kitle farklı yaş gruplarından Romalılardır. Etkinlikler ile kentlilerin Trajan Pazar Yeri ile ilişkisi sürekli kılınmaya çalışılmaktadır. (A. Güliz Bilgin Altınöz, 3.
Oturum)
Live Museum , Live Change atölyeleri(Güliz Bilgin Altınöz sunumundan)