SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Hemşirelik Bölümü/ Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Yüksek Lisans DKH604 JİNEKOLOJİK ONKOLOJİ HEMŞİRELİĞİ

Hemşirelik Bölümü/

Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Yüksek Lisans SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

DKH604

JİNEKOLOJİK ONKOLOJİ HEMŞİRELİĞİ

VULVA, VAJEN KANSERİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI

DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLAY AKMAN

DKH604

JİNEKOLOJİK ONKOLOJİ HEMŞİRELİĞİ DERSİ

İÇERİK

- Vulva Kanseri - Vajen Kanseri

- Vulva ve Vajen Kanserinde Hemşirelik Bakımı

ÖĞRENME HEDEFLERİ

• Vulva ve vajen kanserinin risk gruplarını ve tanılama yöntemlerini bilmek

• Vulva ve vajen kanserinin patolojilerini kavrayabilmek

• Vulva ve vajen kanserinin tedavi şekillerini kanserlerin evrelerine göre tartışabilmek

• Vulva ve vajen kanserinden korunma yollarını bilmek

• Vulva ve vajen kanserinde hemşirelik bakımını planlayabilmek

VULVA KANSERİ

• Vulva kanseri tüm genital kanserlerin %5’ini, kadınlarda görülen kanserlerin %1’ini

oluşturmaktadır.

• Endometrium, over ve serviks kanserinden sonra dördüncü sıklıkta görülen genital

kanserdir.

• Ortalama görülme yaşı 65-75’tir. 50 yaşın altında nadir görülür.

• 60 yaşın üzerinde olmak

• 2’den fazla cinsel partner

• Sigara

• Immunosupresyon

• Kronik vulva distrofisi(leukoplakia)

• Kronik irritasyon(diabet vulvitis)

• CYBH

(herpes simplex virusu tip II, Human papilloma virusu tip 16 nın neden olduğu genital siğiller)

Vulva Kanserinin Etyolojisi

Vulva Kanserinin Patolojisi-1

• Vulva kanserlerinin % 90’ı squamoz

hücreli karsinomalar, % 4’ü bazal hücre karsinomadır.

• Diğerleri melanoma, fibrokarsinoma,

Paget’s hastalığı, Bartholin gland tümörleri ve adenokarsinomadır.

Vulva Kanserinin Patolojisi-2

Vulvanın preinvaziv kanseri servikal kanserlerde

olduğu gibidir. Vulvar intraepiteryal neoplaziler (VIN) üç gruba ayrılır:

1. VIN I: Hafif displazi 2. VIN II: Orta displazi

3. VIN III: Ciddi displazi ya da karsinoma in situ

Vulva Kanserinin Prognozu

• Prognoz hastalığın evresine, tümörün büyüklüğüne, invazyon

derinliğine, lenf nodu tutulumuna, metastazların varlığına, cerrahi sınırların pozitif olup olmamasına, lenfovasküler tutulum olma durumuna göre değişmektedir.

• Vulva kanserinde uygun tedavi sonrası ortalama 5 yıllık sağ kalım % 70 civarındadır.

• Evre arttıkça sağ kalım oranı düşmektedir.

• Evrelere göre 5 yıllık sağ kalım oranı:

Evre I - % 90 Evre II - % 81 Evre III - % 68 Evre IV - % 20

Vulva Kanserinde Belirti ve Bulgular

• Pruritis (%60-70)

• Ağrı

• Disparoni

• Ele bir kitle gelmesi

(% 70’i labia majörlerin üzerinde, % 5’i labia minörde ve diğerleri pubis, klitoris, vestibül, bartolin glandları ya da perinededir ve multifokaldir.)

• Muayenede beyaz, kırmızı, kahverengi, siyah lezyonlar

• Vulvar kanama

• Pis kokulu akıntı

• Dizüri

Vulva Kanserinde Tanı

• Biyopsisi

• Tedavi sürecinde:

– Tam kan sayımı

– Biyokimyasal profil – Göğüs X-ray

– EKG

– Servikal smear

Vulva Kanserinde Tedavi-Cerrahi

• Kanserin evrelemesi, ortadan kaldırılması ve devamındaki tedavi rejimlerinin belirlenmesi için gereklidir.

• Bilateral pelvik lenf nodları diseksiyonu ile birlikte radikal vulvektomi yapılabileceği gibi konservatif ve bireysel

tedaviler uygulanmaktadır.

• Lokal eksizyonlar, hastayı fiziksel ve psikososyal yönden daha az etkilemesi, cinsel ve üreme fonksiyonlarını

sürdürmesi açısından önemlidir.

• Kriyocerrahi ve lokal koter uygulaması da lokal eksizyon işlevine alternatif olarak kullanılmaktadır.

Vulva Kanserinde Tedavi-Kemoterapi

• Postoperatif dönemde radyoterapi ile birlikte adjuvan kemoterapi iyi tolere edilmesine rağmen diğer jinekolojik

kanserlere göre başarı şansı düşüktür.

• Ayrıca inoperatif durumlarda da adjuvan tedavi uygundur.

• Rekürrent durumunda ise etkin değildir.

Vulva Kanserinde Tedavi-Kemoterapi

• Sisplatin + 5-fluorouracili

• PMB (sisplatin+ methotrexate + bleomisin)

• Mitomycin-C

• 5-fluorouracil

Vulva Kanserini Önleme

• Kendi kendine vulva muayenesi

• Pap testi

• Tarama (Özellikle sigara içen, HPV enfeksiyonu ile

karşılaşan, serviksin, vajenin ya da perianal bölgenin diğer invaziv kanserine yakalanan kadınlar)

• Sigara kulanımının önlenmesi.

• CYBH’dan korunma

(Bariyer kontraseptif kullanma ve seksüel partner sayısını sınırlandırma)

VAJEN KANSERİ

Jinekolojik malingnensilerin %1 ‘ini oluşturur.

Risk Faktörleri

• 50-70 yaşta olmak

• İntrauterin DES’e maruz kalmak

• Kronik vajinal irritasyon

• Servikal/vulva kanseri öyküsü

• Pelvik radrasyon

• İntravaginal Peser kullanımı

Vajen Kanserinin Patolojisi

Vajinanın intraepiteliyal neoplazisi (VAIN) üç kategoride incelenir:

• VAIN I hafif displazi

• VAIN II orta displazi

• VAIN III ciddi displazi yada karsinoma insitu

Vajen Kanserinin Belirtileri

• Coitus ve muayeneden sonra kanama

• Disparanoya

• Vajinal akıntı

• Vajinal kanama

• Palpasyonda kitle

• Mesane metastazında sık ve acil idrara çıkma,

• Rektum metastazında ağrılı defekasyon

Vajen Kanserinde Tanı

• Dikatli anamnez,

• Fiziksel muayene,

• Vajenin detaylı spekulum ile inspeksiyonu,

• Kolposkopi yardımı ile biyopsi

• Pap test

Vajen Kanserinde Prognoz

- Tüm evrelerde 5 yıllık sağ kalım oranı %45-60 - Hastalığa özgü sağ kalım oranları:

• Evre I - %85,

• Evre II - %78

• Evre III ve IVA - %58

- Adenokarsinomada 10 yıllık hayatta kalma hızı %79

Vajen Kanserinde Tedavi

• VAIN I : tedavi gerekmez

• VAIN II: Lazer cerrahisi+ 5-FU krem

• VAIN III: lokal eksizyon

• Erken evrede cerrahi veya radyoterapi ile tedavi edilir.

• İleri evrede radyoterapi tek tedavi seçeneği olabilir.

• Vajinal kanser yönetiminde kemoterapinin yeri tartışmalıdır

Vulva ve Vajen Kanserinde Hemşirelik Bakımı

• Cerrahide preoperatif ve postoperatif bakım

• Psikososyal destek

• Seksüaliteye yönelik eğitim

• Kemoterapi, olası yan etkileri ve bunlarla baş etmeye yönelik eğitim ve danışmanlık

Vulva ve Vajen Kanserinde Hemşirelik Bakımı

Postoperatif Komplikasyonlar Erken Dönem:

• Yara enfeksiyonu

• Üriner sistem enfeksiyonu

• Derin ven trombozu

• Pulmoner emboli Geç Dönem:

• Kronik bacak ödemi

• Üriner stres inkontinansı

• Genital prolabsus

Hemşirelik Tanıları

• Ağrı

• Diare ya da konstipasyona bağlı barsak boşaltımında değişme,

• Bulantı-kusma, iştahsızlık, stomatite veya tat almada değişime bağlı beslenmede değişim,

• Beslenme ve sıvı elektrolit eksikliği, yorgunluğa bağlı öz bakım defisiti,

• Kemoterapiye bağlı oral mukoz membranda bozulma,

• Eritrosit depresyonuna bağlı doku bütünlüğünde bozulma,

• Anemi,

• Kemoterapötik ilaç kullanımına bağlı ekstravazasyon,

• Solunum fonksiyonlarında değişim,

• Seksüel fonksiyonlarda değişim,

• Beden imajı/benlik saygısında azalma,

• Yaşam kalitesinde değişim,

• Stresle baş etmede yetersizlik

• ………..

KAYNAKLAR

• Bulechek G.M., Butcher H.K, Dochterman J.M., ve Wagner C.(2017).Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması(NIC) Çeviri editörleri: Erdemir F. Kav S. Akman Yılmaz A., Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul: 66-67.

• Carpenito-Moyet, L.J. (2010). Hemşirelik Tanıları El Kitabı, 13. Baskı. Çeviren: Firdevs Erdemir, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul; 365-370.

• Chabner, B.A., Lynch, T.J., Longo, D.L. (2009). Harrison Onkolji El Kitabı, Çev. Ed.: Yılmaz, B.D., Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul: 497-502

• Çetinkaya, K., Bacınoğlu, A., Altınok, M. (2011). Bir Primer Vajen Kanseri Olgusunda Radikal Cerrahi, Vajen Rekonstrüksiyonu ve Literatürün Gözden Geçirilmesi, Journal of Turkish Society of Obstetrics and Gynecology, (J Turk Soc Obstet Gynecol), 8 (3): 214-218

• Demirsoy, G. (2008). Jinekolojik Onkoloji Hastalarında Kemoterapiye Bağlı Semptomların Yönetimi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul

• Eroğlu, K., & Koç, G. (2014). Jinekolojik kanser kontrolü ve hemşirelik. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 1(2), 77-90.

• Hacker, N.F., Moore, J.G., Gambone, J.C. (2009) Obstetrik ve Jinekolojinin Temelleri, Çev. Ed.:

Üstün, C., Koçak, İ., Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul:447-465

• Mungan, T. Ve Çiçek. N. (2007). Klinikte Obstetrikve Jinekoloji, Güneş Tıp Kitabevleri, Ankara: 715- 722

• Newton, S., Hickey, M., Mars, J. (2009). Onkology Nursing Advisor, Mosby Elsevier, Canada: 77-81

• Özkılıç, T. Abalı, S., Arıkan, İ., Bozkurt, S., Gülben, H.U. (2004). Vajinal ve Servikal Adenozis Zemininde Clear Cell Adenokarsinom Birlikteliği, İstanbul Tıp Dergisi, 1: 34-37

• Shorge, J.O., Schaffer, J.I., Halvorson, L.M., Hoffman, B.L., Bradshaw, K.D., Cunningham, F.G.

(2010). Williams Gynecology, The McGraw-Hill Companies: 646-685

• Taşkın, L.(2019). Jinekolojik Kanserler. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, VII. Baskı, Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara

TEŞEKKÜRLER..