HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ SAĞLIK BİLİMLERİ
FAKÜLTESİ
Hem 301-Doğum ve Kadın Sağlığı Hastalıkları Hemşireliği
Öğr. Gör. Ayşe METİN
Hafta-13
İçindekiler
• Giriş
Vulvanın Bening Tümörleri Uterusun Bening Tümörleri Overin Bening Tümörleri
• Kadınlar menarştan menapoza kadar olan yaşlarda, daha ileri yıllarda ve yaşlılık döneminde üreme sistemi ile ilişkili olarak tümoral hastalıkların oluşması açısından risk altındadırlar (Şirin ve Kavlak ).
Üreme organlarında
tümoral hastalıklar
Bening Neoplazm
Malign Neoplazm
• BENİNG (iyi huylu) tümörler yavaş büyürler invaziv değildirler ve yaşamı tehlikeye atmazlar. Kist sıvı ya da
solid materyallerle çevrelenmiş, myom kapsülleşmemiş tümörler ya da polip hacimsel büyüme şeklinde
görülebilirler
• MALİGN (kötü huylu) tümörler
hızla büyürler, sınırları düzensizdir, doku ve organlara yayılırlar, ve bu oluşumlar KANSER olarak
tanımlanır.
Jinekolojik Bening İyi Huylu Değişimler
• Vulva, uterus, overler ve diğer üreme sisteminin iyi huylu kist ve tümörlerini içerir.
Bartolin Kisti Kondilom Aküminatum
Vulvanın Bening Tümörleri
• Vulvada en sık görülen bening oluşumdur.
Boyutu büyükse ya da enfekte olmuşsa vulvar ağrı, disparoni ve
vulvada kitle hissi gibi belirtiler verir. Cerrahi insizyon ile drene edilir.
Bartolin Kisti
Kondilom Aküminatum
Etkeni cinsel yolla bulaşan virüs olan HPV dir. Perine ve anal bölgede yerleşen papiller
yapıda soluk pembe renkli tümoral bir oluşumdur. Koterle
yakma işlemi gerçekleştirilir.
Uterusun Bening Tümörleri
Polipler
Myomlar Naboth
kistleri
POLİPLER
Mukozadan kaynaklanan genellikle endoservikal epitelin hiperplazisi ile karakterize saplı tümörlerdir. Genellikle
anestezi uygulanmadan kliniklerde çıkarılabilirler.
Hemşirelik bakımı; işlem öncesi bilgi eksikliğinin giderilmesi , anksiyetenin azaltılması, girişim anında
hastanın desteklenmesi, işlem sonrası hastanın eğitilmesini(cinsel ilişkiden bir hafta kaçınması, hijyen)
kapsamalıdır (Taşkın 2019,Şirin ve Kavlak 2008).
MYOMLAR
(fibroid,leomyoma,fibromyoma)
Uterus kökenli düz kas tümörleridir. Hormonal etkiyle gelişim gösterirler.
Reprodüktif dönemde %25 kadında görülür. Menepozda kendinden küçülebilir. Kansere dönüşmesi pek rastlanılanan bir durum değildir
Çok büyük boyutlara ulaşabilir ve bunun sonucu olarak damarlara baskı yaparak düzensiz ve şiddetli kanamaya neden olabilir. Hatta bası etkisiyle infertiliteyede neden olabilir.
• Myom gelişimini başlatan faktörler henüz kesin olarak bilinmemektedir
• Ancak myom gelişimi ile hormonların ilişkisi olduğu düşünülmektedir.
Uterusun dış yüzünde serozanın
altında gelişirler büyüdükçe
saplı şekil alırlar. Sırt
ağrısı, konstipasyon
idrar sorunları yaratabilirler Endometriumun
mukoz tabakası altına yerleşirler.
Büyüdükçe endometriumu incelterek yüzeye çıkarlar. Kramp ve
kanamaya neden olurlar. Anemi
oluşur
Myomların en sık görülen şeklidir.
Mukoza ya da serozaya yakınlıkları yoktur.
Uterus ölçüsünde artmaya
MYOM ÇEŞİTLERİ
MYOM TEDAVİSİ ENDİKASYONLARI
1. Myoma bağlı olarak kanama, ağrı veya mesane ve rektuma baskı olması
2. Menapozda olan hastalarda myomda büyüme
3. İdrar yollarına baskı ve idrar akışında güçlük ortaya çıkması
4. Myomun kendi sapı etrafında dönmesi(torsiyon)
MYOM TEDAVİSİ ENDİKASYONLARI
5.Myoma bağlı olarak karın boşluğunda sıvı toplanması
6.Myomda dejeneratif değişikliklere bağlı olarak
ortaya çıkan akut karın tablosu (bulantı ,kusma, karında hassasiyet, gaz çıkarmada güçlük)
7.uterus ağzından hazneye uzanan myom.
8.Myomun uterusi üç aylık gebelik büyüklüğüne kadar büyütmesi
9.İnfertilite
MYOM TEDAVİSİ
Myoma bağlı kanamalar uzun sürerse
anemiye yol açabilir .Birçok myom uteri hastası kadının hastaneye geliş nedeni
uzamış , artmış veya düzensizleşmiş adet kanamaları ve anemidir. İnfertil kadınlarda myomun büyüklüğü, yerleşim yerine göre çocuk olmasını güçleştiren bir neden
olarak karşımıza çıkabilir.
Tedavisi
Myom cerrahi olarak
çıkarılır(myomektomi) patolojiye
gönderilir. Hasta takibe alınır. Takibe alınan hasta 3-6 ayda bir izlenir.
Menopozla birlikte küçülme yerine büyüme varsa malignanstan
şüphelenilir.
NABOTH KİSTLERİ
Serviks salgı bezlerinin enfeksiyon ya da tıkanması ile oluşan içi sıvı dolu bir yapıdır.
Birden fazla sayıda bulunur ve çapları 2-10
milimetre arasında değişir. Kistin içi mukus adı verilen yapışkan salgı maddesi ile doludur.
Naboth kistlerinin tedavisi veya takibi
gerekmez, daha büyük boyutlara ilerlemezler, başka bir hastalığa veya kansere dönüşmezler
Overlerin Bening Tümörleri
Fonksiyonel Kistler
Folikül Kisti
Korpus Luteum Kisti
Teka Lutein Kisti
Endometrial (Çikolata) Kistler
Gerçek Neoplaziler
Epitelden Gelişen Tümörler
Germ hücreli Tümör
Gonadal Stromal Tümör
Fonksiyonel Kistler
• Gerçek neoplazmlar değillerdir. Genellikle asemptomatiktirler.
• Over yüzeyinde yer
alırlar. Absorbe olmamış folikül içine sıvı
retansiyonu nedeniyle
ortaya çıkarlar. Genellikle genç kadınlarda oluşur ve kendiliğinden kaybolur.
Folikül Kisti
(Follicular Cysts)
• Ovulasyon sonrası dönemde fazla miktarda progesteron salımınımı sonucu korpus luteum içinde fazla miktarda sıvı birikimiyle oluşurak amenore ve düzensiz kanamaya neden olur ve kendiliğinden yok olmaları beklenir. Ancak fazla
irileşirlerse over torsiyonuna neden olabilirler bu olgular cerrahi olarak çıkarılmalıdır.
Korpus Luteum
Kistleri
• Seyrek görülür ve her iki overde birden ortaya çıkarlar. Bu kistler human koryonik gonadotropin (HCG) seviyesinin yüksek
olduğu durumlarda bu hormon etkisiyle oluşurlar. Kist
yırtılmazsa ya da çok büyük boyutlara ulaşmazsa cerrahi gerekmez.
Teka Lutein
Kisti
• Endometriozis hormonal uyarılara cevap veren endometrial dokunun (stroma ve glandlar) uterus
dışında bulunması ve büyümesi ile karakterizedir. Bu ektopik
endometrial doku kan bulunduran kist şeklinde olabilir.
Endometrial Kistler
• Ektopik endometrial doku over
hormonlarına normal endometrial dokunun verdiği cevabı verir. Proliferatif ve servikal fazlarda endometrial doku büyür,
menstural fazla beraber ya da hemen sonra doku kanar. Sonuçta
endometriozisin bulunduğu bölgede
skarlaşma ve enflamasyon görülür. Bunun tekrarlanmasıyla komşu organlara
yapışıklık ve tıkanmalara neden olur.
• Overler endometriozisin en sık görüldüğü yerdir. Overlerdeki
endometriozise çikolata kisti denir.
Endometriozisin oluşturduğu eski
kanın kapsülleşmesiyle ortaya çıkar.
Kistin içinde eski kan ve menstural kalıntıdan oluşan koyu renkli koyu kıvamda bir sıvı bulunur.
Çikolata kisti
• Dünya çapında %5-10 kadında görülmektedir. Genetik ve
çevresel değişimlerin etkileşimi ile ortaya çıkan kompleks bir hastalıktır.
• İnsülin direnci,hiperandrojenizm gibi endokrin düzensizliklerle karekterizedir.
Polikistik Over Sendromu
(PCOS)
http://apps.who.int/rhl/gynaecology/gynaecology_infertility/cd010287/en/
https://www.bda.uk.com/foodfacts/pcos.pdf
https://www.acog.org/-/media/For-Patients/faq121.pdf
PCOS’un riskleri Kanser
İnfertilite Metabolik
sendrom
•Yüksek kan basıncı
•Yüksek kolesterol
•İnsülindirenci/diyabet
•Obezite
her bir semptom kalp hastalıkları riskini artırır
http://www.socrei.org/uploadedFiles/ASRM_Content/Resources/Patient_Resources/Fact_Sheets_and_Info_Booklets/PCOS.pdf
Kadında bir yılda 3 ya da daha az
mensturasyon olması endometriumu
kalınlaştırarak
kanserleşmesine neden olabilir.
Yapılan çalışmalarda PCOS tanısı alan
kadınlarda benlik saygısının düşük
olduğu belirlenmiştir(Aç
maz ve ark, Nazik ve ark).
Psikososyal Riskler
PCOS Hastalarında Tedavi Seçenekleri
(Saydam 2015)Tedavi Seçeneği Kullanılan Yöntem
İlaç Antiandrojenler
Oral Kontraseptifler
İnsülin düzenleyen ilaçlar
Destekleyici Beslenmenin düzenlenmesi ve kilo verme Egzersiz
Epilasyon
Dermokozmetik tedavi
Cerrahi Over Drilling (laparaskopik yöntemle overlerin kalınlaşan dış yüzüne delikler oluşturmak)
PCOS’ta Hemşirenin Rolü
• PCOS’un tedavisi ve yönetimi multidisipliner bir ekip çalışması gerektirir. Her ne kadar teşhis ve tedavi hemşirenin görev ve sorumluluklarından olmasa da, hastalığın neden olduğu sağlık sorunlarından korunma ve sağlığın geliştirilmesi için gerekli olan değişimlerin yaşam biçimi olarak bireye kazandırılması profesyonel hemşireliğin parametreleri içinde yer alır.
• PCOS tanısı olan kadınlara kazandırılması gereken sağlıklı yaşam biçimi davranışları diyet alışkanlığı (glisemik indeksi düşük beslenme), kilo kaybı, egzersiz, düzenli ilaç kullanımı ve rutin kontrollerdir.
Jinekolojik işlemlerde hemşire
• Cerrahi işlem öncesi,sırası ve sonrası aile bilgilendirilmeli desteklenmelidir.
• Hastayı dinlemeli ve sorunlarına objektif olarak yaklaşmalıdır.
• Mahremiyetine gerekli özeni göstermelidir.
• Uygulanacak yöntemi basit ve anlaşılır bir şekilde açıklanmalıdır.
• Korku ve endişeleri ile ilgili soru sormasına
• Hastaya herhangi bir işlem uygulamadan önce aydınlatılmış onam hakkında bilgi vermeli ve hastanın yazılı iznini almalıdır.
• Muayene esnasında mümkün olduğunca hastanın yanında bulunmalıdır.
• İşlemler sırasında hastanın elini tutarak gevşemesi için destek olmalıdır.
• Muayene için gerekli malzemelerin tam olup olmadığını kontrol etmeli ve tek
kullanımlık olasına dikkat etmelidir.
• Tıbbi atıkların uygun şekilde atılmasını sağlamalıdır
• Ambulasyonuna yardım etmelidir.
• Yaşlı hastalara masadan inmeden önce bir müddet oturmaları için zaman ayırmalıdır
• Hastaya işlem sonrası yapılacaklar ve tedavi süreci konusunda gerekli eğitimi yapılmalıdır.
• Eşine de gerekli açıklamayı yaparak hasta ve eşi psikolojik olarak desteklenmelidir.
• Hastaya yapılan bütün eğitim ve tıbbi işlemleri kayıt altına almalıdır.
• İlaçları kontrolleri nereye başvuracakları
Kaynaklar
• Taşkın, L. (2020). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, 16. Baskı, Akademisyen Tıp Kitabevi, Ankara
• Beji, N.K. (2015). Hemşire ve Ebelere Yönelik Kadın Sağlığı ve Hastalıkları. Nobel Tıp
Kitabevleri, İstanbul.
