Doç. Dr. Mustafa SAYGIN SDÜ Tıp Fakültesi Fizyoloji ABD

Doç. Dr. Mustafa SAYGIN

SDÜ Tıp Fakültesi Fizyoloji ABD

Uykuda solunum bozukluklarının sınıflandırmasını sayabilmelisiniz

Obstrüktif uyku apne sendromunu tanımlayabilmelisiniz

Obstrüktif uyku apne sendromununa etki eden faktörleri sayabilmelisiniz

 Obstrüktif uyku apne sendromu tanı yöntemlerini sayabilmelisiniz

 Polisomnografiyi anlatabilmelisiniz

 Obstrüktif uyku apne sendromunu tedavilerini sayabilmelisiniz

Obstrüktif ve Santral Uyku Apnesini öğrenmek.

Uyku sırasında solunumda patolojik olarak

değerlendirilebilecek düzeydeki değişikliklere bağlı olarak gelişen ; bu hastalarda morbidite ve

mortalitenin artmasına yol açan klinik tablolar.

Obstrüktif uyku apne sendromu ( OSAS)

Santral uyku apne sendromu ( CSAS)

Üst solunum yolu rezistansı sendromu (UARS)

Obezite-Hipoventilasyon Sendromu ( OHS)

Overlap sendrom ( KOAH- Astım + Obstrüktif uyku apne sendromu) ( OVS)

 Yaşamımızın yaklaşık üçte birini uykuda geçirmemize rağmen uyku ile ilgili bilgiler oldukça yenidir.

 1929 yılında Berger ilk EEG kaydı yapmış ve uyku yeni bir boyut kazanmıştır.

 1956’da Burwell tarafından Charles Dickens’ın yazmış olduğu romanda hastalığı en iyi tanımladığı düşüncesiyle Pickwickian Sendrom olarak tanımlamıştır.

 1965 Gastaut ilk kez polisomniyografiyi kullanmış, uykuda solunum bozukluklarına karşı ilgi artmıştır.

 1973’te Guilleminault tarafından Uyku Apne Sendromu ayrı bir hastalık olarak tanımlanmıştır.

 Uyku Apne Sendromu apne tipinin yoğunluğuna göre santral ve obstrüktif olarak ikiye ayrılır.

 % 90-95 oranında obstrüktif olarak tespit edildiği için

bahsedildiğinde Obstrüktif Uyku Apne Sendromu anlaşılır.

 1997’de ASDA (American Sleep Disorders Association ) OSAS tanımını uykuda tekrarlayan üst solunum yolu tıkanmaları ile

karakterize ve sıklıkla oksijen satürasyonunda azalmayla birlikte görülen sendrom olarak tanımlamışlardır.

 Hastalığın prevalansı % 1-5, DM prevalansı %3 olduğu

düşünüldüğünde hiç de az olmayan bir oranda görülmektedir.

OSAS’ın, orta yaş erkeklerde (40-60 y)

prevalansı % 4-8 dir.

Ülkemizde prevalansın % 2-4 dolayında olduğu

bildirilmiştir.

Apne; 10 sn veya daha fazla süreyle ağız ve burunda hava akımının olmamasıdır. Obstrüktif, santral, mikst olabilir

Obstrüktif apne; solunum çabasının sürmesine rağmen hava akımının olmamasıdır

Santral apne; hem solunum çabasının hem de hava akımının olmamasıdır

Mikst apne; başlangıçta santral tipte olan apnenin solunum çabasının başlamasına rağmen devam etmemesidir

Hipopne; 10 sn ve daha fazla süreyle hava akımında en az %50 azalma ile birlikte oksijen satürasyonunda %3’lük düşme ve arousal gelişimidir

Arousal; uyku sırasında daha hafif uyku evresine veya uyanıklık durumuna ani geçişlerdir

Apne-hipopne indeksi; uykuda görülen apne ve hipopne sayıları toplamının saat olarak uyku süresine bölünmesi ile elde edilir.

Obstrüktif Apne: Uyku sırasında solunum çabasının sürmesine karşın ağız ve burunda hava akımının

olmamasıdır.

Santral Apne: Uyku sırasında hem solunum çabası hem de, hava akımının olmamasıdır.

Mikst Apne: Başlangıçta santral tipte olan apnenin, solunum çabasının başlamasına rağmen sürmesidir.

Hipopne: 10 saniye veya daha fazla süre ile oksijen saturasyonunda % 3’lük düşme ya da arousal gelişimi ile

birlikte hava akımında en az %50 azalma olmasıdır.

Arousal: Uyku sırasında, daha yüzeyel uyku evresine ya da uyanıklık durumuna ani geçişlerdir. Apne ve

hipopneyi sonlandırır.

Hastalığın patofizyolojisi tam olarak açıklanamamıştır.

Üst solunum yolu genişliğini azaltan ya da kollabe olmasını kolaylaştıran faktörler OSAS’a eğilimi

arttırmaktadır.

Genel faktörler; yaş, cinsiyet, obesite, horlama, ilaçlar, genetik

Anatomik faktörler; spesifik anatomik leyonlar, Boyun

çapı(erkeklerde >43, kadınlarda >38), baş- boyun pozisyonu, nasal obstrüksiyon

Mekanik faktörler; Hava yolu çapı ve şekli, yatış pozisyonu, üst solunum yolu rezistansı, üst solunum yolu kompliansı, intraluminal basınç, ekstraluminal basınç, torasik kaudal traksiyon, mukozal adeziv etkiler, vasküler faktörler

Nöromüsküler faktörler; Üst solunum yolu dilatör kasları, dilatör kas/diyafragma ilişkisi, üst solunum yolu refleksleri

Santral faktörler; Hipokapnik apneik eşik, periyodik solunum,

arousal, sitokinler ₁₇

Yaş

Erkeklerde farengeal rezistans artar.

ÜSY kas tonusu azalır ve horlama prevalansı artar.

Vücut yağ dağılımı, doku elastisitesi, ventilasyonun kontrolü, pulmoner ve

kardiovasküler fonksiyonlar üzerine olumsuz etkisi rol oynar.

Cinsiyet

Vücuttaki androjenik yağ dağılımının boyun

bölgesinin de içinde olduğu santral tipte olması ile ilişkili olabilir.

Erkeklerde farengeal ve supraglottik hava yolu rezistansı kadınlara kıyasla daha fazladır. Bu

özellik erkeklerde daha kolay ÜSY daralmasına ve daha kolay OSA gelişmesine neden olur.

Obezite

BMI 27 kg / m2’nin üzerinde ise kişi şişman kabul edilir.

Farengeal duvar çevresinde, lateral farengeal yağ yastıklarında aşırı yağ birikimi

Özellikle santral obesite ÜSY çevresinde yağ birikimi ile ÜSY açıklığı ve kompliansını etkiler.

Abdominal yağ birikimi ile de solunum paterni etkilenir.

Horlama

 Uyku sırasında dilatör kas tonusunun azalması ile ÜSY’da bir daralma oluşur.

 Daralmaya sekonder gelişen türbülan akım tüm farenks boyunca iletilerek klinikte horlama olarak karşımıza çıkar.

 Tüm horlayanlarda OSA gelişmez.

 Horlamaya bağlı yumuşak damaktaki vibrasyon hasarı hava yolu çaplarında değişikliklere yol açarak OSA

gelişimine katkıda bulunabilir.

İlaçlar

Alkol ve sedatif ilaç kullanımı ÜSY nöromuskuler aktivitesini azaltır.

Etanol hem apne sıklığını arttırır, hem de apne süresini uzatır.

Anestezikler de ÜSY kas aktivitesini azaltırlar.

Genetik

 Aynı ailenin fertleri arasında OSAS’lı olgular tanımlanmıştır.

 Çok sayıda konjenital hastalıkla ilişkilidir

(Trisomi 21, Fragile X, Prader-Willi Sendromu)

Spesifik Anatomik Lezyonlar

Boyun Çapı

Baş ve boyun pozisyonu

Nazal Obstrüksiyon

Spesifik anatomik lezyonlar

 Adenotonsiller hipertrofi

 Fasial dismorfizm

 Mandibuler anormallikler

 ÜSY kaslarının infiltrasyonu (miksödem,

akromegali, mukopolisakkaridozlar ve neoplastik hastalıklarda olduğu gibi ) da OSAS’a

predispozisyon oluşturur.

Boyun çapı

 Erkeklerde 43 cm,

 Kadınlarda ise 38 cm üstü anlamlı kabul edilmektedir.

Mekanik faktörler

Hava yolu çapı ve şekli

Supin pozisyonu

ÜSY Rezistansı

Transmural basınç

Farengeal komplians

Torasik kaudal traksiyon

Vasküler faktörler

Mukozal adheziv kuvvetler

Normal Horlayan Apneik

Horlama

Tanıklı apne

 Gündüz aşırı uyku eğilimi

Uykuda boğulma hissi

 Atipik göğüs ağrısı

 Nokturnal aritmiler

 Yetersiz ve bölünmüş uyku

 İnsomnia

 Karar verme yeteneğinde azalma

Hafıza zayıflaması, unutkanlık

Karakter ve kişilik değişiklikleri

Çevreye uyum güçlüğü

 Depresyon, anksiyete, psikoz

 Uykuda anormal motor aktivite

 Uyanınca baş ağrısı

Ağız kuruluğu

Gece terlemesi

Nokturnal öksürük

Noktüri, enürezis

Libido azalması, empotans

İşitme kaybı

Gastro-özofageal reflü

ÜSY patolojileri

KOAH , astım,restriktif akciğer hastalıkları

Endokrin hastalıklar (Hipotiroidi,akromegali)

KVS hastalıkları

Kollojen doku hastalıkları

Nörolojik ve psikiatrik hastalıklar

Kesin tanı koydurucu bir bulgusu yok

Kesin tanı multidisipliner yaklaşımla muayene önemli (Göğüs hast., Nöroloji, Psikiyatri, KBB, Diş hek.)

Çoğu obez, kısa-kalın boyunlu

Sıklıkla ÜSY’ na ait bulgular

Eşlik eden hastalık bulguları

 (KOAH, hipotiroidi, akromegali vs.)

Hipertansiyon, aritmiler, siyanoz, sağ kalp yetmezliği ve kor pulmonale bulguları

Sefalometri

 BT

 MR

 Somnofloroskopi

 Akustik refleksiyon

Nasofarengolarengoskopi

Kan tetkikleri

 EKG

 Solunum Fonksiyon Testleri (SFT)

 Kan gazları

Uyku hastalıkları tanısında

‘ altın standart ’ olarak kabul edilir.











Yüzeyel uyku süresi artıp, derin uyku (Evre III-IV) ve REM periyodu azalmıştır.

Sık tekrarlayan apne, hipopne ve arousallar vardır.

Sık tekrarlayan oksijen desaturasyon dönemleri

REM evresinde apne süre ve sıklığının artıp, oksijen desaturasyonunun daha da

derinleşmesi,

 Paradoksal karın ve göğüs hareketlerinin varlığı,

 Sık sık apne nedeniyle kesintiye uğrayan düzensiz gürültülü horlama.











AHI > 5 ve klinik semptomların birlikte olduğu sendromdur.

Klinik Semptomlar:

 a. Horlama

 b. Tanıklı apne

 c. Gündüz aşırı uyku eğilimi

Konservatif tedavi

Kilo kaybı

Pozisyonel tedavi

Risk faktörlerinin eliminasyonu

AHİ > 20 tedavi edilmeli

AHİ 5-20 tedavisiz takip

AHİ<5 ÜSYRS ?

Düşük kalorili diyet

Gastrik cerrahi

Intestinal bypass

Farmakolojik tedavi

OSAS’lı hastaların % 50-60’ında , vücut

pozisyonu apne ve hipopnelerin sıklığını etkiler

AHİ supin pozisyonda artar, lateral pozisyonda ve başın 30° - 60 ° elevasyonunda azalır.

Supin pozisyonda lateral pozisyona göre solunumsal olay sayısı en az 2 kat olan ve lateral postürde AHI < 15 / st olan hastalarda pozisyonel tedavi düşünülebilir.

Pijama arkasına tutturulan tenis topu benzeri materyaller ucuz ve basit bir yöntem olabilir.

Alkol

Sedatifler

Sigara

 Solunum stimülanları

 Trisiklik antidepresanlar

 Serotonin antagonistleri

 Antihipertansifler

 Sedatif-hipnotik ajanlar

 Spesifik tedaviler

Ağır OSAS’lı hipotiroidili olgularda , CPAP tedavisiyle birlikte tiroid replasman tedavisi verilmelidir.

Daha hafif şiddette OSAS’lılarda tek başına tiroid replasman tedavisi denenebilir.

OSAS’ın tedavisinde farmakolojik

ajanların kullanımı ile ilgili çalışmalar

hayal kırıcı olmuştur.

 Oral apareyler mandibula ve dili öne iterek doğrudan hava yolu çapını arttırırlar.

 Oral apareylerin etkilerinden 2 temel

mekanizma sorumludur : kros-kesitsel çapta artış , ve artmış kas tonusu nedeniyle oral ve farengeal kasların daha iyi stabilizasyonu

Endikasyonları :

Hafif - orta OSA

CPAP başarısızlığı Cerrahi başarısızlık

Planlanan cerrahi öncesi Kilo verme sırasında

Kontrendikasyonları :

 Kronik temporomandibuler bozukluklar

 Santral uyku apne

 Çocuklar

 Dişi olmayanlar

Yan etkiler:

Çene eklemi sorunları

Tükrük artışı

Aspirasyon

Cerrahinin ve nazal CPAP’ın başarısız olduğu olgularda

denenebilir ; ancak , solunumsal

uyku bozukluklarının tedavisindeki rolü açık değildir.

UPPP (Uvulopalatofaringoplasti )

1981’de Sullivan ve ark. tarafından geliştirilmiştir.

Etkin ve noninvaziv bir tedavi yöntemidir.

OSAS tedavisinde birinci seçenektir.

OSAS: CPAP uykuda gelişen apne ve hipopneleri ve bunlara bağlı oksijen desatürasyonu ve arousal’ları yokeder., CPAP OSAS tanısı almış tüm hastalarda endikedir.

Horlama

Santral uyku apne sendromu

Semptomları gözönüne alınmaksızın Aİ en az 20 veya AHİ en az 30 olan olgular

AHİ en az 10 olan ve GAUH olan olgular

Solunumsal arousal indeksi en az 10 olan ve GAUH olan olgular

Amaç yan etkiler ortaya çıkmadan ÜSY

obstrüksiyonunun kaybolmasını sağlayan en etkin CPAP basıncını bulmaktır.

Genellikle optimal basınç 5-15 cmH2O arasında değişir.

Tek gece CPAP’sız uyumadan sonra gündüz aşırı uykululuk geri döner.

CPAP tedavisi kesildiğinde apneler ve semptomlar geri döner.

Tüm gece boyunca kullanılmalıdır.

Hastalar 1. ve 3. ayda ve 6 ayda bir izlenmelidir.

Apne-hipopne, artmış solunum çabası ve arousallar azalır, hatta kaybolur

Oksijen satürasyonu normalleşir,

Uyku yapısı düzelir,

Üst solunum yolu lateral çapı artar,

Horlama ve gündüz uykululuğu kaybolur

Burun bantları

Nasofarengeal tüp

Elektrik uyarıları

 Kardiyovasküler

 Nörolojik

 Psikiyatrik

 Endokrin

 Hematolojik

 Nefrolojik

 Ani ölüm

 TEŞEKKÜRLER

 SORULAR?

saglikveuyku.com

adresinden indirebilirsiniz.