5. SINIF TÜRKÇE TAM ÖĞRENME
FİZİKSEL VE RUHSAL ÖZELLİK Mustafa KAFA
KONU ANLATIMI ……….:
FİZİKSEL VE RUHSAL ÖZELLİKLER
Hikâyelerde kahramanlar bize tanıtılırken onların dış görünüşlerinden ve duygularından hissettiklerinden bahsedilmektedir. Bunlara kahramanların fiziksel ve ruhsal özellikleri adı verilir.
Bir kimseyi karakteristik özellikleriyle okuyucuya tanıtmak amacıyla yazılan edebi yazılara "portre" denir.
Portrede gözlem esastır. Bu tür yazılar roman, hikâye, biyografi, otobiyografi, anı, gezi yazısı gibi türlerin içinde yer alabilir.
Özellikle roman ve hikâyelerde kahramanlar, yeri geldikçe, gerek dış görünüşleriyle gerekse karakter özellikleriyle okuyucuya tanıtılır. Böylece okuyucunun roman kahramanlarını hayalinde canlandırması amaçlanır.
1. FİZİKSEL ÖZELLİK:
Kişinin sadece dış görünüşünün, boyunun, yüzünün, giyinişinin, hareketlerinin... anlatıldığı özelliklere denir. Bu özelliklerde; kişi diğer insanlardan ayrılan dış özellikleri ile uygun sıfatlar kullanılarak özgün bir şekilde anlatılır.
Fiziksel Özellik Örneği:
Ahmet Has, uzun boylu, iri yapılı, kalın enseli, alnı açık, kaşları yay gibi, iri gözlü, koca burunlu, gözlerinin altı uykusuzluktan torba torba olmuş, geniş omuzlu ve dik yürüyen bir insandır. Kolları ve bacakları uzundur. Giydiği kıyafetlerde pantolonunu beline kadar çeker, kemerle sıkıca bağlar, yeleksiz ceket giymez, gömleğinin yakalarını daima iliklerdi.
2. RUHSAL ÖZELLİK:
Kişinin iç dünyasının, alışkanlıklarının, duygularının, fikirlerinin, zayıf taraflarının vs. anlatıldığı özelliklere denir.
Bu özelliklerde; kişinin ahlâkı, alışkanlıkları, düşünceleri ilginç bir şekilde anlatılır. Bu özellikler yazıda kahraman konuşturularak kendi anlatımıyla da verilebilir.
Ruhsal Özellik Örneği:
Mehmet Has, heyecanlı ve yerinde duramayan bir şahıstır.
Panik olarak cevap verir, tedirgin konuşur, her zaman yorgun ve bezmiş bir hali de vardır. Bu bezmiş haliyle nasıl da hareketlidir, akıl almaz. Sürekli hareket eder sadece yüzü yorgundur.
ALIŞTIRMA ………..:
Aşağıdaki metinlerde kahramanların hangi özelliğinin verildiğini X işareti ile işaretleyiniz.
Karşı kaldırımda duran adam bizi takip ediyordu. Siyah güneş gözlüğü, uzun paltosu, parlak ayakkabılarıyla bir iş adamı edasındaydı ama kütüphaneden çıktığımızdan beri arkamızdan geldiğini fark etmiştim.
Metindeki karakterin Özelliği:
[ ] Fiziksel Özellik [ ] Ruhsal Özellik
Çoğu zaman bu haline dayanamaz bunu durdurmak isterdi.
Söylenen söz çok kırıcı olmasa da o öfkelenir gereğinden fazla tepki verir. Darıldığı içinde uzun süre kimseyle konuşmazdı. Artık karar vermişti, ne olursa olsun kendine hâkim olacak ve arkadaşlarını kırmamak için elinden geleni yapacaktı.
Metindeki karakterin Özelliği:
[ ] Fiziksel Özellik [ ] Ruhsal Özellik
Halime’nin utangaç ve içe kapanık halini bilmeyen yoktu.
Sınıfta parmak kaldırdığına kimse şahit olmadı. Kimseye kızmaz öfkesini, üzüntüsünü yalnızca buğulanan gözlerinden anlardınız. Bu yüzden onun üzerine gitmezler çoğu zaman yardımcı olmak için o zor duruma düştüğünde kendileri öne atılırlardı.
Metindeki karakterin Özelliği:
[ ] Fiziksel Özellik [ ] Ruhsal Özellik
Ahmet yan tarafında koşu yapacak çocuğu bir yerden tanıyor gibiydi. Çocuk kendisinde daha uzundu, kollarından gücü belli oluyordu. Uzun saçları yüzünün bir bölümünü kapatırken çenesinin altındaki yara izi güçlükle fark ediliyordu. Bu çocuğu geçmek istiyordu, iyi çalışmıştı fakat yine de zorlanacağı belliydi.
Metindeki karakterin Özelliği:
[ ] Fiziksel Özellik [ ] Ruhsal Özellik
Sabah erkenden kalkıp çiftliğin kâhyası Kahraman amcanın yanına gitti. Kahraman amca kırk beş yaşlarında, saçlarına akların yeni düştüğü, sürekli kasketiyle çalışan, orta boylarda kirli sakallı biriydi. Yanına vardığında kahraman temizliği bitirmiş, hayvanlara yem vermeye başlamıştı bile.
Metindeki karakterin Özelliği:
[ ] Fiziksel Özellik [ ] Ruhsal Özellik
ETKİNLİK ……….……….:
TÜRKÇE DERSİ
Aşağıdaki görselde yer alan kişinin fiziksel ve ruhsal özelliklerini veren metin yazınız.
Fiziksel Özellikleri:
………
………
………
………
………
………
……….
Ruhsal Özellikleri:
………
………
……….
………
………
Aşağıdaki metinde ruhsal özelliği veren ifadeyi alta yazınız.
Zeynep’le bu sene başında tanışmışlardı. Yeni bir öğrenci olduğu için ona yardım etmek istemişti ama onun bu kadar kıskanç ve kendini beğenmiş olduğun geç fark etmişti. Hâlâ konuşuyorlardı ama dost sayılmazlardı.
……….
Aşağıdaki metinde fiziksel özelliği veren ifadeyi alta yazınız.
Kütüphane görevlisinin talimatıyla sıraya geçtik. Görevlinin ince ve tıraşlı yüzü tebessümüyle daha da aydınlanmış gibiydi. Sıra bana geldiğinde soramadan edemedim; “Nasıl bu kadar güler yüzlü olabiliyorsunuz?”
……….
TEST ……….:
1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi ruhsal bir özelliği vermez?
A) Yaşadığı olaylarla ilgili çok kararsızdı.
B) İçine kapanık bir hayat sürüyor.
C) Çenesi geniş ve sakalsızdı.
D) Bakışlarındaki derinlik gamlı olduğunu belli ediyordu.
2. Aşağıdakilerden hangisinde kahramanların fiziksel özellikleriyle ilgili bir ifade bulunmamaktadır?
A) Çocuklar bahçede oynuyordu. Ali onları izlemekle yetiniyor. Merdivenin ilk basamağına oturmuş elindeki çubukla yere bir şeyler çiziyor.
B) Bizi karşılayan bayan gülünce gamzeleri oluşan esmer bir kadındı. Önce otele gittik, sonra şehri gezmeye başladık.
C) Demirci ustası geceden beri çalışıyordu. Ertuğrul Bey cenk için kılıç istemişti. Elleri buruşmuş, kollarında güç kalmamış, bembeyaz sakalı kömür karası olmuş usta bu haliyle bir faydam olur diye çabalıyordu.
D) Baksanız kaşlarının sürekli çatılmış yaşadığını alnındaki kırışıklardan anlarsınız. Asık bir suratla orda öylece duruyor ve dik dik bize bakıyordu.
3. Bir kişinin ruhsal özelliklerini metinde vermek için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?
A) Yaşadığı yer anlatılmalıdır
B) Olaylar karşısında hissettiklerinden bahsedilmelidir.
C) Kılık kıyafet ve yüz görünüşü anlatılmalıdır.
D) Yaptığı hareketlerden bahsedilmelidir.
Küçük boylu esmer çocuk söze karıştı. Yaptıklarının doğru olmadığını ve bu konuda onlara katılmadığını belirtmişti.
Hepsi aslında aynı şeyi düşünüyordu fakat bunu dillendiren o olmuştu.
4. Yukarıdaki metinde kahramanla ilgili hangi özellik verilmiştir?
A) Hareketlerin anlatımı B) Ruhsal özelliklerin anlatımı C) Çevrelerinin görünüşünün anlatımı D) Fiziksel özelliklerinin anlatımı
5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ruhsal özellik vardır?
A) Dışarıda bardaktan boşanırcasına yağmur yağıyordu.
B) Buraya geldi geleli hüzünlü bir hali vardı.
C) Omuzları genişçe iri yarı adam söze karıştı.
D) Sabah güneşin doğuşu, bir doğa şöleni gibidir.
