Halk Sağlığına Giriş ve Tanımlar
Prof. Dr. Şanda ÇALI
Amaç
Dersin sonunda katılımcılar
halk sağlığının tanımı, kapsamı
ve dalları konusunda genel bilgi
sahibi olacaktır
Öğrenim Hedefleri
Dersin sonunda katılımcılar
Toplum Sağlığı/Halk Sağlığı/Toplum Hekimliği terimlerinin anlamını
açıklayabilecek
Toplum Sağlığı/Halk Sağlığı/Toplum Hekimliği’nin tanımını yapabilecek
Toplum Sağlığı/Halk Sağlığı/Toplum
Hekimliği’nin Dallarını sayabilecek
Halk Sağlığının Tanımı
Winslow ‘a göre Halk Sağlığı
Organize edilmiş toplumsal çalışmalar sonunda
çevre sağlık koşullarını düzelterek
bireylere sağlık bilgisi vererek
bulaşıcı hastalıkları önleyerek
hastalıkların erken tanı ve koruyucu tedavisini sağlayacak sağlık örgütleri kurarak
toplumsal çalışmaları her bireyin sağlığını sürdürecek bir yaşam düzeyini sağlayacak biçimde geliştirerek
hastalıklardan korunmayı, yaşamın uzatılmasını, beden ve ruh sağlığıyla çalışma gücünün arttırılmasını sağlayan bir bilim ve sanattır
Toplum Hekimliği
Community Medicine teriminin çevirisi
İlk kez 1960 yılında A.B.D.’de Kentucky Üniversitesi
Lexington Tıp Fakültesinde kurulan bir bölümün adı
Bu bölümün kurucusuna göre Toplum Hekimliği eğitiminin amacı öğrencilere
Sağlık personelinden oluşan bir ekiple
Toplum içinde koruyucu ve iyileştirici hekimliğin nasıl uygulanacağını
Epidemiyolojik ve sosyal bilim yöntemlerini kullanarak toplumun sağlık sorunlarını ve bunların önemlilik derecelerini saptamayı
Uygulamalardan alınan sonuçları değerlendirmeyi
öğretmek
Toplum Hekimliği
İngiltere’de toplum hekimliği bir tıpta uzmanlık dalı
olmuş (Community Medicine Specialist)
Toplum Hekimi belirli bir toplumdaki sağlık sorunlarını ortaya çıkarır, bu sorunları
çözümlemeleri için çeşitli dallardaki uzmanlara yol gösterir, bu hizmetlerin gelişmesini gözler ve değerlendirir
Günümüzde adı Halk Sağlığı Hekimliği
(Public Health Medicine Specialist) olmuştur
Sosyal Hekimlik
Sosyal Hekimlik terimi ilk kez 1846’da Guerin tarafından kullanılmıştır
Guerin’e göre “Sosyal hekimliğin konusu, hiçbir doktrin ve ideolojiye bağlı olmadan, hekimlikle toplum arasındaki
ilişkilerin incelenmesi ve hekimlik hizmetlerinin toplum yararına geliştirilmesidir.”
Bu terimin tanımlanmasında da zamanla değişmeler olmuştur
Alfred Grotjahn, sosyal hekimlik terimiyle hekimlik uygulamasında sağlık sigortasının kullanılmasını anlar
Grotjahn sosyal etkenlerin sağlıkla ilişkisini incelediği kitabına sosyal patoloji adını vermiştir
Timmer ve Hansa’ya göre İngiltere’deki sosyal hekimlik profesörleri bu terimle koruyucu hekimlik, halk sağlığı ve toplum hekimliğini eş anlamda kabul etmektedir
Jefferys’ye göre bu terimler halk sağlığındaki gelişme aşamalarının bir ürünüdür
Hijyen
Çok kullanılan terimlerden biri de Hijyen’dir
Bu terim çoğunlukla Fransız ve Alman kaynaklarında kullanılmaktadır
“Hygiene Publique” ve “Soziale Hygiene” Halk sağlığıyla eş anlamlıdır
Hijyen terimi İngilizce‘de genellikle Halk Sağlığının özel konuları için kullanılır Örneğin, çevre hijyeni, besin hijyeni ve kişisel hijyen gibi
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Profesörü Dr.
Hirsch’in Hijyen adlı kitabındaki konulara bakılırsa Hijyen teriminin çevre sağlığıyla eş anlamda olduğu düşünülebilir
Osmanlıca'daki Hıfzısıhha terimi de Hijyen ile eş anlamlıdır Hıfzısıhha sağlığı koruma demektir
Toplum Sağlığı
Son yıllarda kullanılan bir terim de Toplum Sağlığı (Community Health)’dir
Kimilerine göre bu terim halk sağlığıyla eş anlamlıdır
Dünya Sağlık Örgütünün yayımladığı sözlükte toplum sağlığı teriminin anlamının açık
olmadığı yazılıdır
Bunun halk sağlığı, toplum hekimliği ve çevre sağlığıyla eş anlamda olduğunu kabul edenler de vardır
Toplum Sağlığı/Halk Sağlığı
Bütün bu açıklamalardan sonra, terimler arası kargaşanın gerçek bir sorun olmadığı söylenebilir
Adı ne olursa olsun halk sağlığı çalışmalarının ana hedefi herkesin sağlığını
korumak
geliştirmek
her hastaya tedavi olanağı sağlamak
her sakata işgücü kazandırmak
olduğu sürece, terimler üzerinde tartışma sürdürmek
ya da terimleri değiştirerek yeni bir şey yapıldığını veya olacağını sanmak yanılgıdır
Halk Sağlığının Dalları
Epidemiyoloji
Biyoistatistik
Sağlık Yönetimi
Sağlık Eğitimi
Çevre Sağlığı
Aile Planlaması
Anne ve Çocuk Sağlığı
İş Sağlığı
Sağlık Ekonomisi
Toplum Beslenmesi