Eğitim Ekonomi İlişkisi
Doç.Dr. Berna Aslan
EKONOMİ?
İhtiyaç duyulan çeşitli mal ve
hizmetlerin kıt kaynaklarla nasıl üretilebileceğini üretilen bu mal ve hizmetin toplumun çeşitli kesimleri arasında nasıl dağıtılacağını
inceleyen bilim dalı.
İhtiyaç duyulan bir mal ya da hizmet
Sınırlı miktar
Ekonomik Kalkınma
Bir ülkenin ekonomik kalkınma potansiyeli fiziksel kaynakları ile insan kaynaklarına bağlıdır.
Kalkınmışlık?
Bir ülkenin tüm bireyleri için “iyi bir yaşam düzeyi”nin sağlanmasıdır.
“iyi yaşam düzeyini” belirleyen 3 soru (Todaro, 1989)
Genel olarak yaşam düzeyi yoksulluk sınırının altına çekilebilmiş mi?
Ekonomik gelişme bireysel ve toplumsal saygınlığın ve değerin gelişmesini
sağlayabiliyor mu?
Ekonomik gelişme bireyler için
seçeneklerin artmasını ve içsel ve dışsal bağımlılığı indirgenmesini sağlayabiliyor mu?
Bir toplumdaki insanları diğerlerine göre daha üretken kılan şey nedir?
Eğitim Ekonomisi
Kıt kaynakları kullanarak çeşitli eğitim-öğretim hizmetlerinin
üretimi, bilginin üretimi, beceri, tutum ve davranışların
oluşturulması ve üretilen eğitim- öğretim hizmetlerinin ve bilginin
toplumun çeşitli kesimleri arasında nasıl dağıtılacağı ile ilgilenir.
Eğitim ekonomisinin başlıca inceleme ve araştırma alanları:
Eğitimin ekonomik büyümeye katkısı, (Katkı miktarı nedir?)
Eğitim yatırımlarının karlılığı (bireysel-toplumsal) (Eğitim hizmetinden elde edilen bireysel ve toplumsal yararlar ne kadardır? Eğitim kademelerine göre durum nedir? Fiziki sermaye-Beşeri sermaye karşılaştırması)
Eğitimin dışsallıkları (topluma dönük yaralar nelerdir?)
Eğitimin finansmanı (Kim yüklenmelidir?)
Eğitimde maliyet ve harcamalar (toplam maliyet, birim maliyet vb.)
Eğitimin gelir dağılımı ve refah üzerindeki etkileri
Kadın eğitiminin özel önemi ve yeri
Eğitim-insangücü-istihdam ilişkileri
Kaynak sağlanması ve dağıtımında eşitlik ve etkinlik
Eğitim sektöründe ücretleri
Eğitim ve insan kaynakları
Toplum refahının temelinde insan kaynakları vardır. Sermaye ve
fiziksel kaynaklar kalkınmanın pasif öğeleridir.
İnsanların bilgi becerilerinin
geliştirilmesindeki temel kurumsal mekanizma okullardır.
Pek çok ülkede zorunlu eğitim
yaygınlaşmış olmasına rağmen yoksulluk ve kalkınmada geri kalmışlık bu ülkeler için devam etmektedir neden?
Eğitim ve Ekonomik Kalkınma
Eğitimin kalkınmaya katkıları?
Daha çok bilgi ve beceriye sahip üretken bir işgücünün yetiştirilmesi
Eğitim sektöründeki öğretmen, yönetici, okul malzemeleri üreten kesime, diğer personele istihdam sağlaması
Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektörün ihtiyacı olan lider ve yöneticilerin yetiştirilmesi
Temel okuma yazma ve sayısal beceriler yanında modern tutum ve davranış
kazandırması
Eğitim ve Gelir Eşitsizliği
Gelişmekte olan ülkelerde eğitim geliri artırmıyor neden?
1. Neden: Alt sosyo-ekonomik sınıftan gelen öğrenciler okulda daha başarısız ve eğitimleri daha erken sona eriyor. Bu başarısızlık ailenin ekonomik
koşullarının çocuğa sağladığı ortam ve olanaklar ve çocuğun çaresizlik,
ümitsizlik duygusu ve özgüven eksikliği ile de ilgili.
2. Neden: Eğitimin maliyetinin ortaöğretim ve yükseköğretimde artması. Eğitimin maliyeti arttıkça aileye getirdiği parasal yük ve gelir kaybına yol açıyor.
3. Neden: Aynı diploma ve sertifikaya sahip olsalar da alt sosyo-ekonomik düzeyden gelen öğrencilerin daha iyi iş bulma
olasılığı üst sosyo-ekonomik düzeyden gelenlere göre daha düşük.
EGITIM GOSTERGELERI
Standardize edilmiştir.
Belli kriterlere dayalıdır.
Tüm kurumlarda eğitim
göstergelerinde ayni göstergeler kullanılır.
* Herhangi bir sistemde konuşma yapabilmek için sayısal bilgilere ihtiyacımız vardır.
Ne yetiştirmeyi hedefledik? --- Ne yetiştirebildik? : Nitelik
Göstergesi
* Göstergelerin karşılaştırılması
sonucu amacımız geleceğe yönelik plan yapabilmektir.
Eğitim Göstergeleri Nelerdir?
Okur-Yazarlık Durumu
Eğitime Katilim
Okur-Yazarlık Durumu
0-15 (Genç Yetişkin okur-yazarlık oranı) arası her zaman okur yazar olmak için adim atılabilir. O yüzden bu gösterge bu yas sonrasından baslar.
15-24 (Yetişkin okur-yazarlık oranı) yas arası (24 yas üniversitenin bitirilme
yasıdır.) Buradaki oran yüksekse yeni
kuşaklara eğitim hizmetleri artmaktadır.
Düşükse yeni kuşaklara kriz işaretidir
Eğitime Katılım (Okullaşma Oranı)
Boo---- Brüt Okullaşma
Noo---- Net Okullaşma
ÖRNEK:
Toplam Öğrenci Sayısı: 1. 000. 000 Kayıtlı Öğrenci Sayısı: 800.000 Boo: % 80
Boo içinde ilköğretim çağında olması gereken yas grupları
dışındakiler de vardır (5-6 ve 14-15... gibi) eğer sadece olması gereken yas grubunu alırsak bu Noo’dır.
Net Kayıtlı Öğrenci Sayısı: 550.000 Noo: % 55
Boo icin ---- cinsiyete gore dagilimi
--- tek tek yas gruplarına bakılabilir --- bolgesel farkliliktan yuksek cikabilir
--- tekrardan dolayi oran yukselebilir.
Gelişmekte olan ülkelerde ayrı,
gelişmiş ülkelerde ayrı göstergeler kullanılmaktadır. (Okur-yazarlık oranı gelişmiş ülkeler için geçerli değildir.)
EGITIMIN EKONOMİK VE SOSYAL KALKINMAYA ETKISI
Dünya Bankası ticari bir kurumdur. Amacı, kurumları desteklemektir. Verdiği desteklerin ekonomik getiriye dönüştürülmesiyle ilgilenir.
Dünya Bankası kalkınmayla ilgilenmektedir.
Kalkınmayı destekleyen ekonomik boyut olarak eğitim görülmektedir. (örneğin, 100 $lik bir
yardımın 5 yıllık süreçte derlendirilmesi ve
buradan elde edilen getirinin 500$ çıkarılmasıyla ilgilenir.)
Eğitim, ekonomik büyümeyi etkiler. Eğitimin
ekonomik boyutunun çok olması sebebiyle hangi etkisinin nerden geldiğini belirlemek kolay
değildir.
İlköğretimin toplumsal getirisi,
yükseköğretim ise bireysel getirisi daha yüksektir.
En yoksul grup eğitim harcamasından en az yararlanmakta, en zengin grup ise
eğitim harcamasından en fazla yararlanmaktadır. Bu da eğitim
harcamalarındaki dengesizliktir. Geliri
fazla olan kesimler eğitimden daha fazla yararlanmaktadır.
Eğitimin Maliyeti
Alternatif maliyet / vazgeçme maliyeti?
Eğitimin maliyetini kim karşılayacak?
Eğitim ekonomistlerine göre devletin eğitim maliyetini karşılamasının en az üç temel gerekçesi vardır:
Eğitime yatırımın toplumsal getirisi
Eğitimin piyasa koşullarında
gerçekleştirilmesi durumunda sadece ücretini ödeyebileceklerin yaralanacak olması
Eğitimin kamu hizmeti olmasının daha verimli olacağı inancı
