BİREYSEL EĞİTİM PROGRAMI HAZIRLAMA VE TARTIŞMA
• BİREYSEL EĞİTİM PROGRAMININ ÖĞELERİ
BİREYSEL EĞİTİM PROGRAMININ ÖĞELERİ
• Bireyselleştirilmiş eğitim programında özel gereksinimli çocuğa kazandırılacak davranışların neler olduğu, bu davranışların nerede, nasıl, kimler tarafından, hangi yöntemlerle ve ne kadar sürede
kazandırılacağı belirtilir.
• Bireyselleştirilmiş eğitim programı; çocuğun performans düzeyi ile ilgili açıklamalar, uzun dönemli amaçlar, kısa dönemli amaçlar,
öğretim yöntemleri ve materyaller, kısa dönemli amaçlar için başlama ve bitiş tarihleri, değerlendirme yöntem ve ölçütleri, ek hizmetler,
bireyselleştirilmiş öğretim planı öğelerinden oluşmaktadır
• Bireyselleştirilmiş eğitim programında yer alan öğeler aşağıda açıklanmıştır:
• Çocuğun Performans Düzeyi ile İlgili Açıklamalar
• Çocuğun var olan performans düzeyi ile ilgili açıklama, ayrıntılı
değerlendirme sonuçlarına dayalı olarak hazırlanır. Bireyselleştirilmiş eğitim programının ilk aşamasını oluşturan bu bölümde; çocuğun
yapabildikleri ve yapamadıklarının neler olduğu belirtilir. Çocuğun güçlü ve zayıf yönlerine ilişkin açıklamalar yazılır.
• Performan düzeyi ile ilgili açıklamaları yazarken şunlara dikkat edilmelidir:
Çocukların performanslarına yönelik açıklamalar değerlendirme verilerine göre oluşturulur.
Örneğin; değerlendirme verileri doğrultusunda “Ahmet, dört yaş çocuklarının ince motor becerilerini yerine getirir” ifadesi gibi genel ifadeler yerine, “Ahmet, boncuk gibi küçük nesneleri tutabilir, ipe dizebilir, büyük bir elma resmini sınırları taşırmadan boyayabilir”
gibi açık anlaşılır ifadeler kullanılmalıdır.
Çocukların var olan performansları yazılırken, çocukların yapabildikleri ile birlikte yapamadıkları da yazılmalıdır.
Örneğin; gelişimsel değerlendirme listesine göre değerlendirilen altı yaşındaki Ayşe, “olay ve varlıkların özelliklerini söyler, ancak olay ya da varlıkların özelliklerini karşılaştırmakta zorlanır” ifadesi yazılabilir.
Performans düzeyini belirten ifadeler ölçülebilir ve gözlenebilir olmalıdır. Örneğin; “Berk, sesin kaynağını anlar” yerine, “sesin kaynağını söyler” ifadesi kullanılmalıdır.
Performans düzeyini belirten ifadeler uzun ve kısa dönemli amaçların oluşturulmasına olanak vermelidir.
• Yazılan ifadeler çocuğun şimdiki durumunu yansıtmalıdır
• Uzun Dönemli Amaçlar
• Çocuğun performans düzeyinin belirlenmesinden sonra, uzun dönemli amaçlar belirlenir.
• Uzun dönemli amaçlar, çocuğun bir öğretim yılı sonunda ya da bir
akademik yılın sonunda ulaşması beklenen amaçları kapsar. Bu nedenle uzun dönemli amaçlar çocuğun ulaşabileceği gerçekçi amaçlar olmalıdır.
• Uzun dönemli amaç oluşturulurken dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekilde sıralanabilir:
Uzun dönemli amaçlar değerlendirme verilerine göre oluşturulmalıdır.
Çocuğun geçmişteki öğrenme yaşantıları ve öğrenme hızı, uzun dönemli amacın belirlenmesinde önemlidir. Geçmiş başarı düzeyi dikkate alınmadığında, birey için, uygun olmayan amaçlar belirlenebilir
Uzun dönemli amaçlar belirlenirken, çocuğun şu anki performans düzeyi de dikkate alınmalıdır.
Uzun dönemli amaç belirlenirken, çocuğun engelinin düzeyi, öncelikli gereksinimleri ve tercihleri ile çocuğun içinde yaşadığı çevrenin ve ailenin özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.
Uzun dönemli amaçlar uygulanabilir ve işlevsel olmalıdır.
Uzun dönemli amaçlar psiko motor, sosyal, duygusal, bilişsel, dil gelişim alanları ile öz bakım becerilerini içermelidir.
Öğretmene sağlanan destek hizmetleri de uzun dönemli amacın belirlenmesinde dikkate alınmalıdır.
Öğretimle ilişkili olarak amaca ulaşmak için yeterli zaman ayarlanmalıdır.
Uzun dönemli ifadeler de performans ifadelerinde olduğu gibi ölçülebilir ve gözlenebilir olmalıdır. Örneğin, yazmak, çizmek, saymak, göstermek, söylemek gibi eylemler gözlenebilir ve ölçülebilir eylemler iken, bilmek, anlamak, öğrenmek, hoşlanmak gibi eylemler gözlenemeyen eylemlerdir.
• Kısa Dönemli Amaçlar
• Uzun dönemli amaçlar belirlendikten sonra, kavram analizi yapılarak, çocuğun daha kısa sürede gerçekleştirebileceği kısa dönemli amaçlar oluşturulur. Kısa dönemli amaçlar bireyin performans düzeyi ile uzun dönemli amaçları arasında ölçülebilir ara basamaklar olarak
tanımlanmaktadır.
• Kısa dönemli amaçlar oluşturulurken şunlara dikkat edilmelidir:
Kısa dönemli amaçlar, çocuğun davranışları üzerine odaklanmalıdır.
Kısa dönemli amaçta öğretmenden beklenen davranış değil, çocuktan beklenen davranış tanımlanmalıdır. Örneğin; “çocuklara daireyi öğret” ifadesi yerine, “Ebru, iki şekil arasından daireyi göstermesi istendiğinde 9/10 oranında yardımsız gösterir” ifadesi kullanılmalıdır.
Kısa dönemli amaçlar, çocuktan ne beklendiğini açıkça ifade etmelidir.
Kısa dönemli amaçlar da uzun dönemli amaçlar gibi ölçülebilir ve gözlenebilir olmalıdır. Örneğin, işaret etmek, karşılaştırmak, açıklamak, saymak, tekrar etmek gibi eylemler gözlenebilir ve ölçülebilir eylemler iken, bilmek, anlamak, öğrenmek, hoşlanmak gibi eylemler gözlenemeyen eylemlerdir. Örneğin; “Ayşe adresini bilir” ifadesi yerine “Ayşe, adresini söyler” ifadesi kullanılmalıdır.
• Kısa dönemli amaçlarda hedefe ulaşma ölçütleri belirtilmelidir. Ölçüt belirleme, amaca ne zaman ulaşıldığını göstermesi bakımından
önemlidir. Amaçlara ulaşmak için ölçütler saptanmazsa, çocuğun yanlış öğrendiği kabul edilebilir ya da ölçüm yapılamayabilir.
• Grup eğitimi
• engelin türü, derecesi, takvim yaşı ve gelişim özellikleri ile
destek eğitim programı ve modülleri dikkate alınarak birden
fazla bireyden oluşturulan gruplara verilen eğitimdir.
• Gruplar görme yetersizliği olan bireyler, işitme yetersizliği olan bireyler, dil ve konuşma güçlüğü olan bireyler, özel
öğrenme güçlüğü olan bireyler için en fazla on kişi, zihinsel yetersizliği olan bireyler için en fazla sekiz, yaygın gelişimsel bozukluğu olan bireyler için ise en fazla dört kişiden
oluşmaktadır.
• KAYNAKLAR
• Aral,N., 2011. Okul Öncesi Eğitimde Kaynaştırma, İstanbul: Morpa Yayınları.
• Aral, N. ve Gürsoy, F. 2007. Özel eğitim gerektiren çocuklar ve özel eğitime giriş. İstanbul:
Morpa Kültür Yayınları.
